کولیک (به انگلیسی: Colic) از مشکلات شایع دوران نوزادی است که طی چند ماه اول زندگی در برخی نوزادان رخ می دهد و با گریه های طولانی و شدید همراه می باشد.
زمانی که نوزاد حدود چند هفته بعد از تولد بدون هیچ دلیل خاص و قابل توضیح گریه های مکرر داشته باشد، به طوری که این وضعیت چند هفته طول کشیده و باعث استرس خانواده شود احتمالا به کولیک مبتلا شده است که خوشبختانه خطرناک نمی باشد و معمولا خود به خود برطرف می شود.
در ادامه قصد داریم درباره کولیک و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
کولیک چیست؟
کولیک نوعی عارضه شایع در نوزادان است که حدود 1 مورد از هر 5 نوزاد طی چند ماه اول زندگی خود به آن دچار می شوند.
همه نوزادان به دلایل مختلف از جمله گرسنگی، سرما، خستگی، گرما یا نیاز به عوض کردن پوشک در طول شبانه روز گریه می کنند اما گاهی این گریه حتی بعد از تغذیه کافی، تمیز شدن و سایر امور مراقبتی ادامه دارد.
زمانی که نوزاد از هر نظر سالم به نظر می رسد اما دچار گریه های مکرر شده و آرام نمی شود ممکن است دچار کولیک شده باشد. مشخصه اصلی کولیک گریه طولانی مدت و بدون دلیل نوزاد می باشد که معمولا تنها چند هفته طول می کشد اما استرس زیادی به خانواده وارد می کند.
این وضعیت معمولا چند هفته بعد از تولد رخ داده و در اغلب موارد مسئله جدی محسوب نمی شود، اثر طولانی مدت به جا نمی گذارد و نوزاد مبتلا به طور طبیعی غذا می خورد و وزن می گیرد.
در صورتی که علائم کولیک با مواردی همچون تب بالا یا مدفوع خونی همراه شود باید در اسرع وقت به متخصص اطفال مراجعه شود.
علائم کولیک
علائم کولیک در نوزادی که از هر نظر دیگر سالم به نظر می رسد معمولا به صورت زیر می باشد :
- گریه شدید : نوزاد به شدت گریه می کند و والدین نمی توانند هیچ کاری برای آرام کردن او انجام دهند. در این حالت صورت نوزاد قرمز و برافروخته می شود، همچنین گریه ها معمولا به صورت دوره ای و هر روز در یک زمان مشخص رخ می دهند که اغلب اواخر بعد از ظهر می باشد و ممکن است چند دقیقه یا مدت زمان بیشتر طول بکشد. این گریه ها معمولا به طور ناگهانی و بدون هیچ دلیل مشخص شروع می شوند
- تغییر حالت و وضعیت بدن : ممکن است مشت ها گره خورده، عضلات شکم سفت شده، زانوها کشیده شوند و پشت بدن قوس پیدا کند
- خوابیدن : خواب نوزاد ممکن است نا منظم شود و با گریه از خواب بپرد
- تغذیه : معمولا غذا خوردن کودک نیز با گریه های ناگهانی و شدید قطع و نا منظم شود با این حال مقدار غذای مصرفی کودک در طول روز کاهش پیدا نمی کند
- باد شکم : نوزاد در دوره های گریه شدید ممکن است باد شکم داشته باشد
- شدت متفاوت : در برخی نوزادان علائم خفیف است و نوزاد به صورت دوره ای بی قرار می شود
اگر حدس می زنید نوزاد شما به دلیل صدمه یا زمین خوردگی گریه می کند بهتر است با پزشک صحبت کنید. همچنین در صورتی که در رفتار عمومی، عادات غذایی یا الگوی خواب او تغییری مشاهده کرده اید از پزشک راهنمایی بخواهید.
علت کولیک
به نظر می رسد باد شکم یا سوء هاضمه ممکن است در کولیک نوزاد نقش داشته باشد اما علت این مسئله تا حد زیادی نامعلوم است.
برخی معتقدند این وضعیت به دلیل نارس بودن روده نوزاد و حساس بودن آن به مواد موجود در شیر مادر یا شیر خشک رخ می دهد. آلرژی به شیر و عدم تحمل لاکتوز نیز علائم مشابه کولیک دارد.
تئوری های ارائه شده در این مورد هنوز اثبات نشده اند. با این وجود گفته شده نوزادان مادرانی که در دوره بارداری سیگار می کشند 2 برابر بیشتر از سایر نوزادان به کولیک دچار می شوند. همچنین به نظر نمی رسد بچه اول، دوم یا سوم بودن اثری در احتمال بروز کولیک داشته باشد.
به علاوه نوزادانی که با شیر مادر یا از شیر خشک تغذیه می شوند به یک اندازه ممکن است به این وضعیت دچار شوند.
تشخیص کولیک
پزشک برای تشخیص ابتدا نوزاد را معاینه می کند تا عامل احتمالی ناراحتی کودک از جمله انسداد روده را شناسایی کند. اگر در طول معاینه فیزیکی مشکل خاصی کشف نشود پزشک به کولیک مشکوک می شود.
در این مورد معمولا انجام آزمایش یا اسکن خاص ضروری نیست مگر این که پزشک احتمال دهد علت دیگری پشت گریه های نوزاد وجود دارد.
درمان کولیک
کولیک بخش طبیعی از زندگی برخی نوزادان است و خطر خاصی به دنبال ندارد، به همین دلیل معمولا برای درمان آن توصیه به مصرف دارو نمی شود، اما اگر والدین نگران هستند و نمی توانند با این مسئله کنار بیایند می توانند با پزشک در این باره صحبت کنند.
هیچ دارویی وجود ندارد که بتواند همه موارد کولیک را درمان کند، با این حال به نظر می رسد درمان های زیر مفید باشد:
حذف پروتئین شیر گاو
توصیه شده این آزمایش به مدت یک هفته و به صورت آزمایشی انجام شود، به این صورت که اگر کودک از شیر خشک تغذیه می کند از فرمول ضد حساسیت آن استفاده شود و اگر از شیر مادر تغذیه می کند، مادر رژیم غذایی فاقد لبنیات در پیش بگیرد.
اگر این تکنیک تاثیر مثبت در کاهش علائم کولیک داشته باشد می توان آن را ادامه داد، در غیر این صورت نیازی به ادامه دادن آن نیست.
ناگفته نماند نتیجه بخش بودن این تست به معنای آن نیست که نوزاد دیگر قادر به مصرف شیر نباشد، اگرچه گاهی نیز حساسیت نوزاد به شیر ادامه خواهد یافت.
قطره سایمتیکون
سایمتیکون ماده ای است که میزان باد گرفتار شده در سیستم گوارشی کودک را کاهش می دهد و به تسکین درد شکم کمک می کند، به این صورت که حباب های کوچک گاز که در هنگام بلعیدن هوا در معده نوزاد گیر می افتند را کنار هم جمع می کند.
زمانی که حباب ها به هم می پیوندند و بزرگ تر می شوند راحت تر می توانند طی آروغ زدن یا باد شکم از بدن دفع شوند. لازم به ذکر است سایمتیکون در روده عمل می کند و به جریان خون وارد نمی شود.
طریقه مصرف این قطره به این صورت است که معمولا بعد از هر بار تغذیه، به اندازه یک قاشق 2.5 میلی لیتری قطره به نوزاد داده می شود. برای این منظور می توان قطره را به بطری نوزاد اضافه کرده یا مستقیما با قاشق یا سرنگ خوراکی آن را داخل دهان نوزاد ریخت.
حتما قبل از استفاده راهنمایی درج شده روی جعبه را مطالعه کنید.
قطره لاکتاز
لاکتاز آنزیمی است که لاکتوز قند شیر را به گلوکز و گالاکتوز تجزیه می کند. افراد مبتلا به کمبود لاکتاز در روده ممکن است بعد از مصرف فراورده های شیر دچار گرفتگی شکم و اسهال شوند. لاکتاز به جلوگیری از این مسئله کمک می کند.
استفاده از قطره لاکتاز در برخی موارد برای تسکین کولیک نوزادان مفید است. توجه داشته باشید اگر این تکنیک اثر بخش باشد به این معنا نیست که نوزاد همیشه به لاکتاز نیاز خواهد داشت بلکه عدم تحمل شیر ممکن است موقتی باشد.
تکنیک های درمانی بالقوه خطرناک
روش های درمانی زیر نیز برای درمان کولیک استفاده می شود، اگرچه ممکن است برای نوزاد خطرناک باشد :
- دی سیکلومین : دارویی است که برای رفع گرفتگی معده استفاده می شود. این دارو قبلا از درمان های رایج برای کولیک محسوب می شد اما امروزه مشخص شده می تواند به مشکلات تنفسی، تشنج، ضعف عضلانی، از دست دادن هوشیاری و حتی کما در نوزادان منجر شود
- چای بادیان ختایی : این چای در گذشته برای درمان کولیک استفاده می شد اما برخی انواع آن سمی است
هشدار : توصیه می شود از این روش های درمانی استفاده نکنید.
درمان خانگی
درمان های مورد استفاده برای کولیک محدود هستند اما والدین برای آرام کردن نوزاد خود می توانند از برخی تکنیک ها استفاده کنند. این تکنیک ها روی همه نوزادان نتیجه یکسان ندارند و مادر با آزمون و خطا می تواند تکنیک مناسب و اثر بخش برای کودک خود را پیدا کند.
توصیه های زیر در این زمینه می تواند کمک کننده باشد :
- پیچیدن نوزاد در پتو زمانی که به شدت گریه می کند
- برخی نوزادان وقتی در آغوش والدین خود هستند آرام تر می شوند
- کودک هنگام غذا خوردن صاف بنشیند، این کار باعث می شود در حین خوردن غذا هوا بلعیده نشود
- بهتر است تعداد وعده های غذایی نوزاد افزایش و حجم هر وعده کاهش یابد
- مادران شیرده ممکن است به این نتیجه برسند که مصرف چای، قهوه، مواد غذایی ادویه دار و الکل می تواند علائم کولیک در کودک آن ها را تشدید کند
- برخی شواهد نشان می دهد استفاده از رژیم غذایی ضد آلرژی توسط مادر ممکن است وضعیت را بهبود ببخشد. در این رژیم غذایی از موادی همچون لبنیات، تخم مرغ، گندم یا آجیل ها استفاده نمی شود
- برخی والدین متوجه شده اند که استفاده از پستانک می تواند کمک کننده باشد
- اندازه سوراخ در بطری شیر کودک باید مناسب باشد. اگر بیش از حد کوچک باشد کودک احتمالا هنگام شیر خوردن هوای بیشتری می بلعد
- حتما بعد از هر بار شیر خوردن آروغ نوزاد گرفته شود
- گاهی اوقات تکان دادن دائمی نوزاد می تواند گریه او را تشدید کند. در این مواقع بهتر است نوزاد را در یک مکان ساکت با نور کم بخوابانید و زمانی که مطمئن شدید کودک احساس بهتری دارد او را در گهواره قرار دهید
- برخی والدین متوجه شده اند قرار دادن کودک در کالسکه یا ماشین متحرک می تواند مفید باشد
- گاهی یک صدای پس زمینه مانند صدای ماشین لباسشویی یا جارو برقی می تواند به آرام شدن کودک کمک کند
- حمام گرم یا ماساژ ملایم نیز می تواند کمک کننده باشد
منبع: medicalnewstoday
