تشنج ناشی از تب (به انگلیسی: Febrile seizures) در کودکان از انواع تشنج است که معمولا در کودکان بین 6 ماه تا 5 سال رخ می دهد و به خصوص در سنین بین 12 تا 18 ماهگی شایع تر است.
این نوع تشنج به دلیل تغییر دمای ناگهانی بدن در کودکانی که دچار بیماری هستند ایجاد می شود و خوشبختانه در اکثر موارد به مشکلات دائمی در کودکان نمی انجامد.
در ادامه قصد داریم درباره تشنج ناشی از تب در کودکان و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
تشنج ناشی از تب در کودکان چیست؟
تشنج ناشی از تب در کودکانی اتفاق می افتد که افزایش تب 39 درجه سانتی گراد و بالاتر را تجربه می کنند، اگرچه این وضعیت می تواند در دمای پایین تر بدن نیز رخ دهد.
بر خلاف تصور افراد، عامل اصلی این نوع تشنج تغییر سریع دمای بدن است نه تب بالای کودک و معمولا زمانی اتفاق می افتد که کودک دچار بیماری شده باشد.
به طور کلی 2 نوع تشنج ناشی از تب وجود دارد که عبارتند از :
- تشنج ساده
- تشنج پیچیده
لازم به ذکر است تشنج ناشی از تب پیچیده بیشتر طول می کشد در حالی که تشنج های تب دار ساده شایع تر هستند.
علائم تشنج ناشی از تب
علائم تشنج ناشی از تب با توجه به نوع آن متفاوت است :
تشنج ناشی از تب ساده
علائم این نوع تشنج عبارتند از :
- از دست دادن هوشیاری
- لرزش اندام یا تشنج (معمولا به صورت ریتمیک)
- گیجی یا خستگی بعد از تشنج
- عدم ضعف در دست یا پا
تشنج ناشی از تب ساده شایع ترین نوع تشنج تب دار است و در اکثر موارد کمتر از 2 دقیقه طول می کشد اما می تواند تا 15 دقیقه نیز ادامه داشته باشد. این نوع تشنج به ندرت بیش از یک بار در یک دوره 24 ساعته اتفاق می افتد.
تشنج ناشی از تب پیچیده
علائم این نوع تشنج عبارتند از :
- از دست دادن هوشیاری
- لرزش دست و پا یا رعشه
- ضعف موقتی معمولا در یک دست یا پا
لازم به ذکر است تشنج ناشی از تب پیچیده بیش از 15 دقیقه طول می کشد و در یک دوره نیم ساعته می تواند چندین تشنج رخ دهد. همچنین در یک بازه 24 ساعته ممکن است بیش از یک بار ایجاد شود.
در صورتی که تشنج ناشی از تب ساده یا پیچیده چندین بار تکرار شود به آن تشنج ناشی از تب مکرر گفته می شود که علائم آن شامل موارد زیر می باشد :
- دمای بدن کودک در اولین تشنج کمتر می باشد
- تشنج بعدی طی یک سال بعد از تشنج اولیه اتفاق می افتد
- کودک اغلب تب دارد
این نوع تشنج بیشتر در کودکان کمتر از 15 ماه رخ می دهد.
علت تشنج ناشی از تب
تشنج ناشی از تب معمولا زمانی اتفاق می افتد که کودک بیمار باشد، اگرچه بسیاری از اوقات قبل از این که والدین متوجه بیماری کودک خود شوند رخ می دهد. علت این است که تشنج ناشی از تب اغلب در روز اول بیماری ظاهر می شود و ممکن است کودک هنوز سایر علائم بیماری را نشان نداده باشد.
این وضعیت می تواند به علل مختلف رخ دهد، از جمله :
- تب بعد از واکسیناسیون؛ به خصوص واکسن ام ام آر (سرخک، اوریون و سرخجه) می تواند باعث تشنج ناشی از تب در کودکان شود. 8 تا 14 روز بعد از تزریق واکسن، کودک ممکن است دچار تب بالا شود. با این حال این مسئله بسیار نادر است و مزایای واکسن بسیار بیشتر از خطرات آن می باشد. اگر در این مورد نگران هستید با پزشک مشورت کنید
- تب ناشی از عفونت ویروسی یا باکتریایی می تواند تشنج ناشی از تب ایجاد کند. بیماری روزئولا شایع ترین علت تشنج ناشی از تب در این موارد می باشد
- دارا بودن عوامل خطر زا مانند سابقه تشنج ناشی از تب در میان اعضای خانواده احتمال بروز تشنج در کودک را افزایش می دهد
درمان تشنج ناشی از تب
اگرچه تشنج ناشی از تب در اغلب موارد باعث ایجاد مشکل دائمی در کودک نمی شود اما در صورت بروز آن لازم است حتما اقدامات مورد نیاز انجام شود.
توصیه می شود والدین بلافاصله بعد از بروز تشنج با یک پزشک یا پرسنل اورژانس تماس بگیرند. پزشک در این موارد معمولا در ابتدا ابتلای کودک به مننژیت که از بیماری های جدی است را بررسی می کند. این مورد به خصوص در کودکان کمتر از 1 سال صادق است.
زمانی که کودک دچار تشنج ناشی از تب می شود لازم است والدین اقدامات زیر را انجام دهند :
- کودک را به پهلو بخوابانند
- چیزی داخل دهان او نگذارند
- جلوی بروز حرکت تشنج یا لرزش را نگیرند
- وسایلی را که ممکن است در هنگام تشنج به کودک آسیب برساند (لوازم منزل، وسایل تیز و غیره) را از او دور کنند
- کودک را در محل ایمن روی زمین قرار داده تا از صدمات ناشی از سقوط جلوگیری شود
- زمان بروز تشنج را یادداشت کنند
درمان اورژانسی
اگر تشنج بیش از 5 دقیقه طول بکشد یا کودک نفس نکشد لازم است فورا با اورژانس تماس گرفته شود. همچنین بعد از پایان یافتن تشنج ناشی از تب، باید به پزشک یا اورژانس مراجعه شود.
برای کاهش تب کودک می توان از داروهایی مانند ایبو پروفن (در صورتی که کودک بیش از 6 ماه سن دارد) یا استامینوفن استفاده کرد. توجه شود دوز این داروها بر اساس وزن کودک تنظیم می شود.
به علاوه برای خنک شدن بدن کودک لازم است پوست کودک با یک دستمال یا اسفنج و آب هم دمای اتاق پاک شود.
در مواردی که کودک دچار عفونت های جدی تر شده باشد برای درمان نیاز به بستری شدن در بیمارستان می باشد اما در اکثر کودکان برای درمان تشنج ناشی از تب به هیچ دارویی نیاز نیست.
برای درمان تشنج مکرر نیز نیاز به رعایت تمام موارد فوق و همچنین مصرف دوز ژل دیازپام (والیوم) می باشد که به صورت مقعدی تجویز می شود. در این موارد احتمالا پزشک به والدین آموزش می دهد تا در خانه اقدامات درمانی لازم را انجام دهند.
لازم به ذکر است کودکانی که دچار تشنج ناشی از تب مکرر هستند به احتمال بیشتر ممکن است در آینده به صرع مبتلا شوند.
پیشگیری از تشنج ناشی از تب
تشنج ناشی از تب به جز در مورد تشنج های مکرر قابل پیشگیری نمی باشد.
لازم به ذکر است کاهش تب کودک با ایبو پروفن یا استامینوفن در هنگام بیماری، از تشنج ناشی از تب جلوگیری نمی کند.
از آن جا که اکثر این تشنج ها هیچ گونه اثر دائمی روی کودک ندارند، در حالت عادی توصیه نمی شود برای جلوگیری از تشنج های بعدی، داروهای ضد تشنج مصرف شود. با این حال در صورت ابتلای کودک به تشنج مکرر یا دارا بودن سایر عوامل خطر زا ممکن است از داروهای پیشگیرانه استفاده شود.
چشم انداز تشنج ناشی از تب
تشنج ناشی از تب معمولا جای نگرانی ندارد، اگرچه والدین با دیدن کودک خود در این وضعیت بسیار وحشت زده می شوند. با این حال لازم است بعد از بروز تشنج و در اسرع وقت به پزشک مراجعه شود.
پزشک با معاینه کودک می تواند تشنج ناشی از تب را تشخیص داده و سایر علل احتمالی که ممکن است علت بروز این وضعیت بوده باشند را رد کند.
منبع: healthline
