راش پوشک (به انگلیسی: Diaper rash) یا بثورات پوشک که به نام درماتیت پوشک نیز شناخته شده نوعی تحریک پوستی شایع است که اغلب در نوزادانی که از پوشک استفاده می کنند رخ می دهد.
این عارضه اگرچه یک مسئله متداول در کودکان است و اکثر کودکان قبل از این که توالت رفتن را یاد بگیرند حداقل یک بار به آن دچار می شوند، اما علائم آزار دهنده ای برای کودک به همراه دارد و لازم است برای درمان آن اقدام شود.
در ادامه قصد داریم درباره راش پوشک و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
راش پوشک چیست؟
راش پوشک از مشکلات شایع در نوزادان و کودکان خردسال است که از پوشک استفاده می کنند و با علائمی همچون سوزش و قرمزی ناراحت کننده در بخش هایی از پوست که با پوشک تماس پیدا کرده و دچار اصطحکاک می شود همراه می باشد.
در این مطلب ما درباره نوع شایع راش پوشک که با روش های درمانی همچون تعویض مکرر و منظم پوشک بهبود می یابد صحبت می کنیم اما کودکانی که پوشک استفاده می کنند ممکن است به انواع دیگر بثورات پوستی شامل سایر اشکال درماتیت، پسوریازیس و بثورات ناشی از بیماری هایی همچون سفلیس، اچ آی وی و زرد زخم نیز دچار شوند.
علت راش پوشک
راش پوشک زمانی رخ می دهد که مادر برای مدت طولانی پوشک کثیف نوزاد را تعویض نکند. اسهال نیز می تواند این مسئله را تشدید کند. همچنین گاهی اوقات زمانی که کودک برای اولین بار شروع به خوردن غذای جامد یا مصرف آنتی بیوتیک می کند دچار این وضعیت می شود.
از سوی دیگر کودکانی که با شیر مادر تغذیه می شوند ممکن است گاهی به دلیل نوع تغذیه مادر دچار اسهال شوند.
لازم به ذکر است نوزادان معمولا هر 3 تا 4 ساعت یک بار پوشک خود را کثیف می کنند. مهم است پوشک آلوده سریع تعویض شود زیرا ماهیت اسیدی مدفوع انسان به باکتری ها و مخمرها اجازه رشد می دهد و همه این عوامل می توانند پوست را تحریک کنند.
یکی دیگر از عوامل بروز راش پوشک این است که از پوشک تنگ یا کوچک تر از سایز مناسب برای نوزاد استفاده شود یا پوشک به درستی بسته نشود که در این صورت پوست کودک دچار سایش و تحریک می شود.
تماس پوست کودک با مواد شیمیایی حاصل از شوینده ها یا سایر محصولات از جمله خود پوشک نیز می تواند با تحریک ناحیه همراه باشد.
عوامل خطر زای راش پوشک
گفته شده از هر 3 کودک 1 نفر ممکن است دچار راش پوشک شود. اگرچه نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند به دلیل کاهش اسیدیته در رژیم غذایی آن ها، کمتر در معرض خطر این وضعیت قرار دارند اما به طور کلی همه نوزادان و کودکان نوپا که از پوشک استفاده می کنند ممکن است دچار راش شوند.
لازم به ذکر است راش پوشک معمولا تا 3 هفتگی ایجاد نمی شود و خطر آن در نوزادان بین 3 ماه تا یک سال بیشتر است. توجه داشته باشید در برخی موارد راش پوشک از نوزادی به نوزاد دیگر منتقل می شود.
علائم راش پوشک
راش پوشک باعث قرمزی و تحریک شدن پوست می شود، همچنین ناحیه آسیب دیده ممکن است داغ به نظر برسد.
در مواردی که راش های به رنگ قرمز روشن بیش از 48 ساعت ادامه داشته یا با بوی شدید ادرار همراه باشند لازم است والدین یا مراقب کودک با پزشک تماس بگیرند زیرا این مسئله ممکن است نشان دهنده کم آبی بدن نوزاد باشد.
از دیگر موارد جدی که حتما باید با پزشک مشورت شود زمانی است که راش ها تاول ایجاد کرده، با ترشحات همراه باشند یا نوزاد تب کند.
تشخیص راش پوشک
راش پوشک یک وضعیت شایع است و تقریبا اکثر والدین و کسانی که از کودکان مراقبت می کنند با این مسئله سر و کار داشته اند.
با این حال گاهی بهتر است با پزشک مشورت شود تا با توجه به وضعیت کودک داروهای مناسب تجویز شود.
راش پوشک ناشی از عفونت های قارچی ممکن است زمانی که نوزاد داروی آنتی بیوتیک مصرف می کند رخ دهد. این نوع بثورات بدون استفاده از پمادهای تجویز شده توسط پزشک بهبود نمی یابند.
در صورت مراجعه به پزشک حتما درباره برند پوشک، لوسیون ها، مواد شوینده و سایر لوازم خانگی که با پوست کودک در تماس است به او بگویید.
درمان راش پوشک
برخی تحقیقات نشان داده استفاده از کرم های ساخته شده از مشتقات گیاهی همچون آلوئه ورا و کالاندولا به درمان راش پوشک کمک می کند. به عنوان مثال کالاندولا با التهاب و باکتری ها که از بزرگ ترین مشکلات این وضعیت می باشند مقابله می کند.
برخی کرم ها و پمادهای موضعی که اغلب برای درمان راش پوشک استفاده می شوند عبارتند از :
- هیدروکورتیزون برای کاهش ورم
- کرم های ضد قارچ یا آنتی بیوتیک ها برای مبارزه با عفونت ها؛ پزشک ممکن است آنتی بیوتیک های خوراکی نیز تجویز کند
- اکسید روی
- کرم ها و پمادهای حاوی استروئید که تنها با تجویز پزشک قابل استفاده هستند
درمان خانگی
حملات دوره ای و گاه به گاه راش پوشک معمولا با داروهای بدون نسخه و توجه به برخی نکات برطرف می شود. به طور کلی بهترین روش برای درمان و همچنین پیشگیری از این مسئله تعویض مکرر پوشک نوزاد می باشد.
هنگام تعویض پوشک مطمئن شوید که پوشک را درست قرار می دهید. آن را بیش از حد سفت نکنید و اجازه دهید هوا به نواحی حساس برسد. همچنین بهتر است زمانی که کودک خواب است گاهی بدون پوشک باشد.
از صابون یا دستمال مرطوب با الکل یا رایحه قوی استفاده نکنید. این موارد می توانند باعث خشک شدن پوست شده و علائم را تشدید کنند. توصیه می شود از پودر تالک نیز اجتناب کنید، این پودر در صورت استنشاق می تواند برای نوزادان مضر باشد.
به طور کلی راش پوشک اغلب با درمان های خانگی طی یک یا دو روز از بین می رود، در غیر این صورت لازم است با پزشک کودک تماس بگیرید.
پیشگیری از راش پوشک
راش پوشک از مشکلات آزار دهنده و شایع در نوزادان محسوب می شود و بهتر است تا حد امکان از بروز آن جلوگیری شود. برای جلوگیری از این مسئله توصیه می شود به نکات زیر توجه داشته باشید :
- در هر بار تعویض پوشک، باسن کودک را با آب بشویید، با یک حوله نرم خشک کنید و از دستمال مرطوب حاوی الکل یا عطر استفاده نکنید
- پوشک را شل ببندید. تا جایی که ممکن است اجازه دهید فرزندتان بدون پوشک باشد
- همیشه اکسید روی و وازلین در منزل داشته باشید. این دو دارو از درمان های موثر در مقابله با راش پوشک محسوب می شوند
منبع: healthline
