کیست کلیه چیست؟

کیست کلیه (به انگلیسی: Kidney cysts) به کیسه های پر از مایع گفته می شود که ممکن است در یک یا هر دو کلیه ایجاد شوند.

این عارضه در دو نوع ساده و بیماری کلیه پلی کیستیک دیده می شود که در موارد ساده نگران کننده نیست و معمولا اثری روی عملکرد کلیه به جا نمی گذارد اما در صورت بزرگ شدن کیست ها ممکن است مشکل زا شده و نیاز به درمان داشته باشد.

در ادامه قصد داریم درباره کیست کلیه و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛

کیست کلیه چیست؟

کلیه ها دو اندام لوبیایی شکل هستند که در پشت اندام های شکمی و درست زیر قفسه سینه قرار گرفته اند.

این اندام ضایعات بدن را قبل از خروج به صورت ادرار فیلتر کرده و در تنظیم فشار خون و کنترل بسیاری از عملکردهای مهم بدن نقش حیاتی دارد.

کیست کلیه کیسه ای پر از مایع است که در کلیه ها رشد می کند و ممکن است به صورت یک کیست تنها در یک کلیه یا تعداد زیادی کیست در هر دو کلیه ظاهر شود.

به طور کلی دو نوع کیست کلیه وجود دارد که عبارتند از :

کیست ساده
بیماری کلیه پلی کیستیک

کیست های ساده کیست هایی هستند که به تنهایی روی کلیه ایجاد شده، دیواره نازک دارند و حاوی مایعی شبیه آب می باشند. این کیست ها معمولا به کلیه ها آسیب نمی رسانند و عملکرد کلیه را تحت تاثیر قرار نمی دهند.

این در حالیست که بیماری کلیه پلی کیستیک یک نوع بیماری ارثی است که باعث ایجاد تعداد زیادی کیست روی کلیه ها می شود. بزرگ شدن این کیست ها می تواند به کلیه ها آسیب برساند و به علائمی همچون درد، عفونت و علائم دیگر منجر شود.

بیماری کلیه کیستیک اکتسابی نوعی دیگری از کیست کلیه است که با نوع پلی کیستیک متفاوت بوده و ژنتیکی نمی باشد. در این عارضه کلیه ها به دنبال آسیب طولانی مدت ناشی از بیماری کلیه یا دیالیز دچار کیست می شوند.

کیست های ناشی از بیماری کلیه کیستیک اکتسابی ممکن است نیاز به درمان نداشته باشند اما لازم است بیماری زمینه ای عامل آن برطرف شود.

کیست ها معمولا بی ضرر هستند و از آن جا که اغلب علائمی ایجاد نمی کنند ممکن است تا زمانی که به دلیل مشکلات سلامتی دیگر از ناحیه تصویر برداری نشود شناسایی نشوند.

علت کیست کلیه

پزشکان هنوز موفق به کشف علت دقیق کیست کلیه نشده اند و به نظر می رسد به جز افزایش سن، هیچ عامل خطر زای دیگری در بروز کیست ساده کلیه نقش نداشته باشد.

همچنین احتمالا موارد مربوط به رژیم غذایی و سبک زندگی در افزایش خطر تشکیل این کیست ها موثر نمی باشد.

احتمال بروز کیست ساده معمولا با افزایش سن افزایش می یابد، به طوری که گفته شده تا 25 درصد از بزرگسالان بالای 40 سال و نیمی از افراد بزرگسال بالای 50 سال گاهی دچار کیست ساده می شوند.

به علاوه به نظر می رسد مردان کمی بیشتر از زنان به کیست ساده در کلیه دچار می شوند.

علائم کیست کلیه

کیست ساده کلیه در اغلب موارد بدون علامت است، با این حال بزرگ شدن بیش از حد آن ممکن است علائمی ایجاد کند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد :

درد مبهم در پشت یا پهلو
درد در قسمت فوقانی شکم یا لگن
تب در صورت عفونی شدن کیست
وجود خون در ادرار
نیاز به ادرار مکرر

در صورت بروز عوارضی همچون عفونت یا پارگی کیست ممکن است علائم تشدید شود.

تشخیص کیست کلیه

کیست های ساده در اغلب موارد حین آزمایش های تصویر برداری که به دلایل دیگر انجام می شوند تشخیص داده می شوند و زمانی که پزشک متوجه وجود کیست در کلیه شود احتمالا از آزمایش های تشخیصی دیگر برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر در مورد کیست استفاده خواهد کرد، از جمله :

سی تی اسکن : در این تکنیک، تصویر سه بعدی از کلیه ها برای شناسایی تومورها یا کیست ها ایجاد می شود
ام آر آی : در این نوع تصویر برداری با استفاده از امواج رادیویی تصاویری از بافت ها و اندام های نرم بدن از جمله کلیه ها به دست می آید
سونوگرافی : در این روش از امواج صوتی برای ایجاد تصویر از کلیه ها استفاده می شود
آزمایش عملکرد کلیه : یک آزمایش خون ساده است که در آن وضعیت عملکرد کلیه ها بررسی می شود
آزمایش ادرار : در این آزمایش محتویات ادرار در نمونه ادرار اندازه گیری می شود

درمان کیست کلیه

اکثر کیست های ساده به درمان خاصی نیاز ندارند و تنها لازم است فرد به صورت دوره ای برای معاینه به پزشک مراجعه کند.

در مواردی که کیست کلیه باعث ایجاد علائم می شود ممکن است نیاز به درمان باشد، به خصوص زمانی که کیست به انسداد ادراری یا خون در کلیه ها منجر شده باشد.

در این موارد پزشک احتمالا توصیه می کند کیست با کمک تکنیک اسکلروتراپی تخلیه شود که در آن از سونوگرافی برای هدایت سوزن به کیست استفاده شده، سپس کیسه مایع با سوزن سوراخ و تخلیه می شود.

در مرحله بعد پزشک محلول نمکی به محل تزریق می کند تا بافت اطراف آن سفت شده و از تشکیل مجدد کیست جلوگیری شود. این تکنیک تحت بی حسی موضعی و به صورت سرپایی انجام می شود.

در موارد نادر که کیست بسیار بزرگ شده است ممکن است برای تخلیه یا برداشتن کیست نیاز به عمل جراحی باشد. جراحی در بیمارستان تحت بیهوشی کامل و با یک ابزار کوچک دوربین دار انجام می شود.

در مورد کیست های عفونی نیز معمولا ابتدا درمان مبتنی بر آنتی بیوتیک ها تجویز می شود.

عوارض کیست کلیه

اکثر کیست های ساده کلیوی بدون عوارض هستند اما در موارد نادر ممکن است عوارضی ایجاد شود، از جمله :

پاره شدن کیست
عفونی شدن کیست
ورم کلیه ها که به دلیل انسداد ادراری رخ می دهد

در صورت بروز عوارض ممکن است علائم تشدید شود و لازم است فرد فورا به پزشک مراجعه کند.

لازم به ذکر است اکثر عوارض از جمله پارگی کیست با روش های محافظه کارانه قابل مدیریت هستند اما اگر به موقع درمان نشوند می توانند جان بیمار را تهدید کنند.