سندرم نفروتیک (به انگلیسی: Nephrotic syndrome) به گروهی از علائم گفته می شود که نشان می دهد کلیه ها به درستی کار نمی کنند.
این وضعیت می تواند به دلیل بیماری هایی رخ دهد که تنها کلیه ها یا کل بدن را تحت تاثیر قرار می دهند و در بزرگسالان و کودکان ممکن است دیده شود.
در ادامه قصد داریم درباره سندرم نفروتیک و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
سندرم نفروتیک چیست؟
سندرم نفروتیک یا نفروز زمانی رخ می دهد که رگ های خونی کوچک در کلیه ها به نام گلومرول ها به درستی کار نمی کنند.
به نظر می رسد دیابت که نوعی بیماری سیستمیک است متداول ترین عامل بروز سندرم نفروتیک باشد اما بیماری کلیه مرتبط با آن گلومرولواسکلروزیس سگمنتال کانونی است.
لازم به ذکر است گلومرول ها در کلیه به عنوان فیلتر کننده عمل کرده و آب و مولکول های زائد را از خون خارج می کنند و به شکل ادرار به مثانه می فرستند. این عروق همچنین به سلول های خونی و مولکول های بزرگ مانند پروتئین ها اجازه می دهند در خون باقی بمانند.
زمانی که گلومرول ها آسیب می بینند، پروتئین ممکن است از طریق سیستم فیلتر به داخل ادرار نفوذ کند.
سندرم نفروتیک شامل علائم زیر است :
- آلبومینوری : سطح بالای پروتئین در ادرار
- هیپوآلبومنی : سطوح پایین پروتئینی به نام آلبومین در خون
- هیپرلیپیدمی : سطوح بالای چربی و کلسترول در خون
ناگفته نماند آسیب به گلومرول ها ممکن است باعث بروز وضعیتی به نام سندرم نفریت نیز شود که در آن نیز مانند سندرم نفروتیک (نه به اندازه آن) در ادرار پروتئین وجود دارد. اگرچه فرد مبتلا به سندرم نفریت ممکن است متوجه وجود خون در ادرار نیز شود که از علائم سندرم نفروتیک محسوب نمی شود.
علائم سندرم نفروتیک
علائم سندرم نفروتیک عبارتند از :
- تورم یا ادم معمولا در مچ پا، پا یا ساق پا
- خستگی
- از دست دادن اشتها
- افزایش وزن
- ادرار کف آلود
توجه داشته باشید کفی که به دلیل وجود پروتئین در ادرار ایجاد می شود با حباب هایی که ممکن است در ادرار طبیعی وجود داشته باشد متفاوت است.
مقاله ای در سال 2019 نشان داد که کف ناشی از سندرم نفروتیک به صورت لایه هایی از حباب های کوچک تا متوسط در ادرار ظاهر می شود که به راحتی پراکنده نمی شوند، در حالی که در ادرار طبیعی ممکن است لایه ای از حباب های بزرگ تر وجود داشته باشد که خیلی سریع ناپدید می شوند.
علاوه بر این افراد مبتلا به سندرم نفروتیک ممکن است در اوایل بیماری بعد از ایستادن طولانی مدت متوجه تورم یا ادم در پاهای خود شده یا بعد از بیدار شدن از خواب متوجه پف در اطراف چشم خود شوند.
با پیشرفت بیماری معمولا فرد احساس می کند که پاهایش دائما متورم یا سایر بخش های بدنش دچار تورم شده است.
علت سندرم نفروتیک
به طور کلی علل ایجاد کننده سندرم نفروتیک به دو گروه اولیه و ثانویه تقسیم می شوند.
علل اولیه
علل اولیه سندرم نفروتیک اختلالات و شرایطی هستند که تنها کلیه ها را تحت تاثیر قرار می دهند. نمونه هایی از این علل اولیه عبارتند از :
- گلومرولواسکلروزیس سگمنتال کانونی (FSGS) : در این عارضه در بخش هایی از گلومرول ها اسکار ایجاد می شود. این وضعیت در مردان بیش از زنان رخ می دهد و در میان آفریقایی آمریکایی ها شیوع بیشتری دارد
- نفروپاتی غشایی : در این عارضه کمپلکس های ایمنی در گلومرول ها ایجاد و باعث آسیب آن ها می شود
- بیماری حداقل تغییرات (MCD) : آسیب به گلومرول ها تنها با یک میکروسکوپ بسیار قوی قابل مشاهده است. بیماری حداقل تغییرات شایع ترین علت سندرم نفروتیک در کودکان است. در بزرگسالان آلرژی، عفونت یا برخی داروها ممکن است باعث بروز بیماری حداقل تغییرات شود
- گلومرولونفریت مامبرونوپرولیفراتیو (MPGN) : در این عارضه سیستم ایمنی به سلول های کلیه حمله می کند و به گلومرول ها آسیب می رساند. گاهی اوقات بیماری دیگری مانند هپاتیت C باعث این عارضه می شود
علل ثانویه
علل ثانویه اختلالات و شرایطی هستند که کل بدن را تحت تاثیر قرار داده و به سندرم نفروتیک منجر می شوند. چند نمونه از علل ثانویه عبارتند از :
- دیابت
- لوپوس اریتماتوز سیستمیک
- عفونت هایی مانند هپاتیت B، هپاتیت C یا اچ آی وی
- سرطان ها مانند بیماری هوچکین
تشخیص سندرم نفروتیک
پزشک برای تشخیص علاوه بر معاینه فیزیکی و سابقه پزشکی معمولا از آزمایش های زیر نیز استفاده می کند :
- آزمایش ادرار : این آزمایش افزایش سطح پروتئین در ادرار را بررسی می کند
- آزمایش خون : این آزمایش ممکن است سطوح آلبومین، کلسترول و سایر اجزای خون را نشان دهد
- نمونه برداری کلیه : ممکن است پزشک برای بررسی تغییرات میکروسکوپی در کلیه درخواست نمونه برداری کند
- سونوگرافی : پزشکان گاهی اوقات از این نوع تصویر برداری استفاده می کنند تا بررسی کنند که آیا کلیه ها طبیعی به نظر می رسند یا خیر
درمان سندرم نفروتیک
به نظر می رسد سندرم نفروتیک ممکن است بعد از درمان علت زمینه ای بر طرف شود. به عنوان مثال بیماری حداقل تغییرات به ندرت منجر به نارسایی کلیه می شود و بیشتر افراد مبتلا به آن بهبود می یابند.
با این حال برخی بیماری های دیگر که باعث سندرم نفروتیک می شوند (مانند دیابت) مزمن هستند و ممکن است به مرور زمان پیشرفت کنند.
در هر حال افراد مبتلا باید برای تنظیم یک برنامه درمانی مناسب به متخصص مراجعه کنند.
درمان سندرم نفروتیک بسته به علت آن متفاوت است اما معمولا شامل داروهایی برای درمان علت زمینه ای و همچنین تغییر در رژیم غذایی می باشد.
برخی درمان های دارویی ممکن عبارتند از :
- استروئیدها : پزشکان ممکن است از استروئیدها برای درمان بیماری حداقل تغییرات در کودکان یا بزرگسالان استفاده کنند
- دیورتیک ها : این داروها به بدن کمک می کنند مایعات اضافی را خارج کرده و تورم را کاهش دهند
- مهارکننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین یا مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین : این داروها می توانند به کنترل فشار خون کمک کنند و ممکن است سطح پروتئین در ادرار را کاهش دهند
- داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی : مصرف این داروها ممکن است در شرایطی مانند گلومرولواسکلروزیس سگمنتال کانونی که در آن سیستم ایمنی فرد به گلومرول ها حمله می کند کمک کننده باشد
- استاتین ها : این داروها باعث کاهش کلسترول می شوند
فرد مبتلا لازم است واکسن پنوموکوک نیز دریافت کند.
تغییرات رژیم غذایی که ممکن است به درمان سندرم نفروتیک کمک کنند عبارتند از :
- کاهش مصرف سدیم
- کاهش مصرف پروتئین
- کاهش مصرف چربی های اشباع شده و کلسترول
چه زمانی به پزشک مراجعه شود؟
فردی که علائم سندرم نفروتیک مانند ادرار کف آلود، از دست دادن اشتها و ادم را تجربه می کند باید با پزشک تماس بگیرد. همچنین در صورت بدتر شدن علائم یا ظاهر شدن علائم جدید لازم است به پزشک مراجعه کند.
عوارض سندرم نفروتیک
عوارض سندرم نفروتیک اغلب به دلیل از از دست دادن برخی پروتئین های خاص در ادرار رخ می دهد زیرا بدن ممکن است برای مبارزه با عفونت ها یا کنترل لخته شدن خون به این پروتئین ها نیاز داشته باشد.
سایر عوارض سندرم نفروتیک ممکن است شامل موارد زیر باشد :
- بیماری عروق کرونر
- فشار خون بالا
- کم خونی که در آن فرد گلبول های قرمز سالم کافی در خون خود ندارد
- کم کاری تیروئید که زمانی رخ می دهد که غده تیروئید قادر به تولید هورمون تیروئید کافی نباشد
- از دست دادن موقت عملکرد کلیه
منبع: medicalnewstoday
