نفروپتوز (به انگلیسی: Nephroptosis) یا پتوز کلیه نوعی بیماری نادر کلیوی است که در آن کلیه افراد مبتلا هنگام ایستادن به داخل لگن می افتد یا افتادگی پیدا می کند.
این وضعیت در برخی موارد می تواند به علائم شدید مانند درد پهلو و خون در ادرار منجر شود. لازم به ذکر است در طول تاریخ تشخیص و درمان این بیماری با چالش های متعدد همراه بوده اما امروزه به لطف آزمایش های تصویر برداری می توان آن را به راحتی تشخیص داد.
در ادامه قصد داریم درباره نفروپتوز و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
نفروپتوز چیست؟
نفروپتوز نوعی اصطلاح پزشکی است که برای کلیه های شناور یا متحرک (افتادگی کلیه) استفاده می شود و زمانی رخ می دهد که حرکت رو به افزایشی در کلیه ها اتفاق بیفتد. به این صورت که افراد مبتلا به این عارضه هنگام ایستادن دچار افتادگی کلیه به سمت پایین و لگن می شوند.
این عارضه می تواند به درد شدید شکم، حالت تهوع و استفراغ در هنگام ایستادن منجر شود اما ممکن است هیچ علامتی نیز نداشته باشد.
ناگفته نماند این وضعیت مدت های زیاد مورد بحث در محافل پزشکی بوده و برای اولین بار در سال 1885 از اصطلاح نفروپتوز برای آن استفاده شده است.
همچنین علاوه بر تشخیص، در مورد درمان این عارضه نیز بحث هایی وجود داشته و تا مدت ها روش درمانی مورد استفاده برای آن شامل عمل جراحی برای اتصال کلیه شناور به دیواره شکم بوده که به دلیل خطرات و همچنین عدم برطرف کردن کامل علائم کنار گذاشته شد.
امروزه نیز اگر فرد به مدت طولانی علائم نفروپتوز را تجربه کند ممکن است مجددا از همین روش برای درمان او استفاده شود.
علت نفروپتوز
از آن جا که نفروپتوز هنوز به خوبی شناخته نشده، پزشکان به طور قطعی نمی دانند چه چیزی باعث این بیماری می شود.
برخی بر این باور هستند که نفروپتوز ممکن است تا حدی به دلیل هر گونه رخدادی که باعث تضعیف رباط های نگهدارنده کلیه در بدن می شود رخ دهد که از جمله این رویدادها می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- کاهش وزن ناگهانی و قابل توجه
- بارداری و زایمان
- آسیب به شکم یا ستون فقرات
- ورزش شدید مکرر
عوامل خطر زای نفروپتوز
افراد مبتلا به نفروپتوز دارای ویژگی های مشترک خاصی هستند که ممکن است آن ها را بیشتر در معرض ابتلا به نفروپتوز قرار دهد. به عنوان مثال زنان بیشتر از مردان در معرض نفروپتوز هستند.
برخی عوامل دیگر عبارتند از :
- وزن کم بدن
- عفونت مکرر یا سنگ در دستگاه ادراری
- فشار خون بالا
- بزرگ تر بودن غیر طبیعی ناحیه ای که کلیه ها در آن قرار گرفته اند
علائم نفروپتوز
علائم نفروپتوز ممکن است از نظر شدت متفاوت باشد اما اکثر افرادی که به این بیماری مبتلا هستند علائم چندانی ندارند یا علائم آن ها خفیف می باشد.
علائم ممکن است شامل احساس سنگینی یا کشیدگی شکم هنگام ایستادن باشد که هنگام دراز کشیدن تسکین پیدا می کند. در درصد کمی از افراد مبتلا علائم می تواند شدید باشد که شامل موارد زیر است :
- درد شدید پهلو که می آید و می رود
- خون در ادرار
- ضربان قلب غیر طبیعی سریع
- تهوع و استفراغ
- کاهش ادرار
به شرایطی که فرد این علائم را تجربه می کند بحران دیتل می گفته می شود.
تشخیص نفروپتوز
علائم ذکر شده ممکن است به دلایل دیگر رخ داده باشد که این مسئله در طول فرایند تشخیص مشخص می شود.
پزشکان معمولا برای تشخیص بیماری، خون و ادرار بیمار را آزمایش می کنند. گاهی اوقات وضعیت خون عادی است اما در ادرار خون دیده می شود که در این صورت احتمالا آزمایش تصویر برداری نیاز خواهد بود.
نفروپتوز را می توان با مجموعه ای از مطالعات تصویر برداری به نام اوروگرام تشخیص داد. اگر پزشک مشکوک به نفروپتوز باشد احتمالا پیشنهاد می دهد تا آزمایش با رنگ اضافه شده به جریان خون انجام شود تا کلیه ها به طور کامل قابل بررسی باشند.
آزمایش باید زمانی انجام شود که فرد دراز کشیده و ایستاده است. تصاویر به دست آمده در آزمایش یک فرد مبتلا به نفروپتوز به وضوح نشان می دهد که هنگام ایستادن، کلیه تقریبا 5 سانتی متر پایین می آید.
درمان نفروپتوز
تکنیک های درمانی متعدد برای نفروپتوز وجود دارد. برخی از پزشکان ابتدا با رویکردهای غیر تهاجمی مانند افزایش وزن یا ورزش هایی برای تقویت دیواره شکم شروع می کنند.
اگر علائم با این روش های درمانی بهبود نیابد، ممکن است یکی از چندین تکنیک مختلف عمل جراحی که می توان برای ثابت کردن کلیه متحرک در یک مکان دائمی استفاده کرد انجام شود.
با این حال به دلیل نادر بودن بیماری نفروپتوز، اطلاعات چندانی در مورد نتایج جراحی و این که آیا علائم را به طور موثر درمان می کند یا خیر در دسترس نیست. برخی تحقیقات نشان می دهد افرادی که تحت درمان جراحی قرار می گیرند ممکن است نتایج خوبی به دست آورند.
به نظر می رسد تثبیت کلیه با لاپاراسکوپی نتیجه بخش ترین درمان جراحی موجود باشد. در این روش تنها یک برش کوچک ایجاد می شود تا جراح به کلیه دسترسی پیدا کند.
از آن جا که نیاز به انجام این نوع جراحی بسیار کم است، این روش هنوز استاندارد نشده و نتایج به دست آمده از آن به خوبی مطالعه یا ثبت نشده است.
عوارض نفروپتوز
نفروپتوز معمولا خطرناک نیست اما ممکن است عوارضی به دنبال داشته باشد، از جمله :
- سنگ کلیه
- عفونت کلیه
- فشار خون بالا
- عدم جریان خون به کلیه ها
چشم انداز نفروپتوز
شواهدی وجود دارد که نشان می دهد علائم در اکثر افرادی که معیارهای خاصی برای جراحی را دارا بوده و عمل جراحی انجام می دهند تا حدی تسکین پیدا می کند.
با این حال هنوز مشخص نیست که تسکین درد چه مدت طول می کشد، آیا وضعیت عود خواهد کرد یا خیر و تا چه حد می توان انتظار داشت که اثر عمل جراحی طولانی مدت باشد.
منبع: medicalnewstoday
