عفونت ژیاردیا (به انگلیسی: Giardiasis) نوعی عفونت انگلی در دستگاه گوارش است که در برخی افراد بدون هر گونه علامتی ایجاد شده و در برخی دیگر با علائم گوارشی همراه می باشد.
این بیماری به خصوص در نقاطی از دنیا که از نظر بهداشتی در سطح پایین تر قرار دارند از جمله کشورهای در حال توسعه، بیشتر رخ می دهد و در صورت عدم درمان ممکن است با عوارضی همراه باشد.
در ادامه قصد داریم درباره ژیاردیا و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
عفونت ژیاردیا چیست؟
ژیاردیا از عفونت های انگلی است که توسط نوعی موجود میکروسکوپی تک سلولی به نام ژیاردیا لامبلیا ایجاد شده و با علائمی همچون ناراحتی شدید شکمی و اسهال همراه می باشد، اگرچه برخی افراد هیچ گونه علامتی تجربه نمی کنند.
این بیماری در سراسر جهان رخ می دهد اما در مناطق با بهداشت ضعیف شایع تر است. گفته شده در کشورهای در حال توسعه، هر دوره از این عفونت می تواند 20 تا 30 درصد جمعیت و در برخی نواحی 100 درصد جمعیت را درگیر کند.
علائم عفونت ژیاردیا
عفونت ژیاردیا در همه افراد به علائم منجر نمی شود اما در همه موارد می تواند از فردی به فرد دیگر انتقال یابد.
علائم (در صورت بروز) بین 1 تا 3 هفته پس از آلوده شدن فرد به انگل ظاهر شده و ممکن است شامل موارد زیر باشد :
- تب خفیف
- مدفوع آبکی یا نرم و یبوست
- اسهال و گاز بدبو
- کم آبی بدن
- نفخ، درد و گرفتگی شکم
- آروغ زدن و بوی بد دهان یا نفس بد بو
- خستگی
- سوزش سر دل و سوء هاضمه
- کاهش اشتها و کاهش وزن
- حالت تهوع
- احساس عمومی نا خوشی
مدفوع در افراد مبتلا معمولا در نهایت چرب می شود اما حاوی خون نیست.
به علاوه اسهال ناشی از این بیماری می تواند به کم آبی بدن منجر شود که اگر شدید باشد (به خصوص در نوزادان) یک وضعیت جدی محسوب می شود. در این شرایط مصرف مایعات فراوان از جمله آب توصیه می شود.
لازم به ذکر است علائم اغلب طی 2 تا 6 هفته بهبود می یابد اما ممکن است مدت زمان بیشتری طول بکشد. مصرف داروهای مناسب می تواند به تسریع بهبودی کمک کند.
علت عفونت ژیاردیا
به طور کلی 2 نوع عفونت ژیاردیا وجود دارد که عبارتند از :
- نوع فعال : این نوع عفونت در روده یک فرد یا حیوان آلوده وجود دارد
- نوع کیست غیر فعال : این نوع عفونت می تواند چندین ماه در محیط غیر فعال بماند
زمانی که شخص یا حیوان آلوده به انگل ژیاردیا مدفوع می کند، انگل ها از طریق مدفوع از بدن میزبان خارج شده و در خارج از بدن یک پوسته سخت و محافظ تشکیل می دهند که به کیست ژیاردیا تبدیل شده و می تواند چندین ماه در محیط زنده بماند.
کیست های موجود در کودهای آلوده در زمین های کشاورزی ممکن است با وزش باد به اطراف پخش شوند و در صورتی که مردم از آب آلوده به مدفوع یا کیست های انگلی استفاده کنند به این بیماری دچار خواهند شد.
عوامل خطر زای عفونت ژیاردیا
انتقال عفونت ژیاردیا می تواند به روش های زیر رخ دهد :
- لمس سطوح آلوده به انگل ژیاردیا و سپس دست زدن به دهان
- از طریق منابع آبی، به عنوان مثال با مصرف آب یا یخ تصفیه نشده، شنا کردن، خوردن مواد غذایی شسته شده با آب آلوده یا زندگی در منطقه ای که این بیماری شیوع دارد
- عدم شست و شوی درست دست ها بعد از دستشویی رفتن یا هنگام دست زدن به غذا
- لمس مقعد فردی که به این بیماری مبتلا است
- مراقبت از فردی که به این بیماری مبتلا است
نوزاد مبتلا به عفونت ژیاردیا که از پوشک استفاده می کند در صورتی که داخل استخر باشد می تواند آب را آلوده کند، در این صورت همه افرادی که در این استخر شنا می کنند در معرض خطر ابتلا قرار دارند.
در برخی نقاط دنیا این بیماری در طول تابستان شایع تر است، شاید به این دلیل که مردم در این فصل زمان بیشتری را صرف انجام فعالیت های خارج از منزل و سفر در طبیعت می کنند. ناگفته نماند گاهی افراد در طول سفر به این عارضه مبتلا شده و تا زمانی که به منزل بر نگردند متوجه علائم آن نمی شوند.
از سوی دیگر احتمال کمی وجود دارد که انسان این بیماری را از حیوان خانگی خود دریافت کند و اکثر حیوانات به نوع دیگری از این عفونت مبتلا می شوند که روی انسان اثر نمی گذارد.
تشخیص عفونت ژیاردیا
پزشک برای تشخیص عفونت ژیاردیا از آزمایش مدفوع استفاده می کند که برای انجام آن گاهی به چند نمونه مدفوع نیاز است زیرا فرد در هر بار دستشویی رفتن کیست انگلی دفع نمی کند.
در صورتی که این انگل در آزمایش مدفوع تشخیص داده نشود اما فرد علائم مربوط به بیماری را داشته باشد ممکن است نیاز به آزمایش های بیشتر باشد که از جمله آن ها می توان به آندوسکوپی و احتمالا نمونه برداری از روده کوچک اشاره کرد.
درمان عفونت ژیاردیا
مترونیدازول از داروهای موثر در درمان عفونت ژیاردیا است که توسط پزشک تجویز و دوز آن تعیین می شود. این دارو ممکن است در موارد نادر با عوارض جانبی زیر همراه باشد :
- تشنج
- گیجی
- توهم
- کهیر
- حالت تهوع
- ادرار تیره یا کدر
- استفراغ
- خواب آلودگی
علاوه بر این، مترونیدازول ممکن است با الکل دهیدروژناز (آنزیمی که الکل را تجزیه می کند) تداخل داشته باشد، به همین دلیل لازم است در طول درمان از مصرف الکل خودداری شود.
سایر داروهای احتمالی برای درمان عفونت ژیاردیا عبارتند از :
- تینیدازول
- نیتازوکسانید
عوارض عفونت ژیاردیا
عفونت ژیاردیا در صورت عدم درمان در موارد نادر می تواند به یک مشکل مزمن تبدیل شود که سال ها ادامه داشته و با دوره های مکرر اسهال، کمبود ویتامین و خستگی همراه باشد.
به علاوه فردی که بدون اقدامات درمانی بهبود می یابد ممکن است تا مدت ها هم چنان انگل را در بدن داشته باشد و دفع کند. البته همیشه این اتفاق رخ نمی دهد و بستگی به مصونیت دفاعی بدن افراد دارد.
از سوی دیگر گفته شده این بیماری در کودکان ممکن است به سوء تغذیه و مشکلات مرتبط با آن مانند مشکلات رشد و رشد شناختی منجر شود.
سایر عوارض عفونت ژیاردیا عبارتند از :
- مشکلات طولانی مدت و غیر اختصاصی گوارشی
- خستگی مزمن
به علاوه مطالعات نشان داده اند که این بیماری ممکن است خطر موارد زیر را افزایش دهد :
- مشکلات چشمی
- عوارض عضلانی
- علائم آلرژی مانند کهیر
همچنین برخی منابع این بیماری را با سرطان مرتبط دانسته اند اما به تحقیقات بیشتری برای تایید آن نیاز است.
پیشگیری از عفونت ژیاردیا
عفونت ژیاردیا در کشورهای جنوب صحرای آفریقا، آسیای جنوبی و جنوب شرقی، آمریکای مرکزی، بخش های غربی آمریکای جنوبی، روسیه، ترکیه، رومانی و بلغارستان شیوع دارد.
آمارها حاکی از آن است که حدود 200 میلیون نفر در آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین دارای علائم ژیاردیا هستند. در این میان بسیاری نیز بدون علامت بوده و از بیماری خود اطلاع ندارند. به همین دلیل بسیار مهم است افرادی که به این نواحی مسافرت می کنند از علائم عفونت آگاه بوده و اقدامات احتیاطی لازم را انجام دهند.
برخی توصیه های ایمنی برای پیشگیری از ابتلا به عفونت ژیاردیا عبارتند از :
- شستن دست ها : شستن دست ها بعد از دستشویی رفتن یا تعویض پوشک و قبل از خوردن یا دست زدن به غذا از اهمیت زیادی برخوردار است
- آب آشامیدنی : هنگام سفر لازم است در استفاده از آب رودخانه ها و دریاچه ها احتیاط کرده و حتما آب آشامیدنی یا وسایلی برای جوشاندن و تصفیه آب همراه داشته باشید
- غذا : از خوردن غذاهای خام و مواد غذایی شسته شده با آبی که ممکن است آلوده باشد خودداری کنید
- مسواک زدن : برای مسواک زدن حتما از آب تصفیه شده استفاده کنید
منبع: medicalnewstoday
