سکته خفیف چیست؟

حمله ایسکمیک گذرا (به انگلیسی: Transient ischemic attack) که به نام سکته خفیف نیز شناخته شده زمانی رخ می دهد که خون رسانی به مغز به طور موقت قطع شود.

کاهش خون رسانی در سکته خفیف معمولا بیش از 5 دقیقه طول نمی کشد اما این وضعیت یک اورژانس پزشکی محسوب شده و می تواند هشداری باشد بر این که در آینده احتمال بروز سکته مغزی بزرگ و شدید وجود دارد.

در ادامه قصد داریم درباره سکته خفیف و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛

سکته خفیف چیست؟

سکته خفیف زمانی اتفاق می‌ افتد که لخته خون جریان خون را مسدود کرده و به مدت کوتاه از رسیدن اکسیژن به سلول‌ های مغز جلوگیری کند. زمانی که این لخته تجزیه شده یا حرکت کند، علائم کم کم برطرف می شود. به علاوه این وضعیت معمولا به قدری طول نمی کشد که باعث آسیب دائمی به سلول های مغزی شود.

بسیاری از افراد هنگام بروز سکته خفیف برای درمان اقدام نمی کنند زیرا علائم این وضعیت به سرعت از بین می رود اما طبق گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، بیش از یک سوم افرادی که در این شرایط کمک خاصی دریافت نمی کنند طی یک سال دچار سکته مغزی شدید می شوند.

به علاوه گفته شده سکته مغزی شدید در 20 درصد این افراد طی 3 ماه و در نیمی از موارد طی 2 روز بعد از سکته خفیف رخ می دهد.

بنابراین با وجود بر طرف شدن علائم، توصیه اکید شده افراد هرگز این وضعیت را نادیده نگیرند زیرا می تواند علامت هشدار دهنده جدی برای سکته مغزی شدید باشد. همچنین آشنایی با علائم و دریافت سریع کمک ممکن است به جلوگیری از یک رویداد شدیدتر و احتمالا تهدید کننده زندگی کمک کند.

لازم به ذکر است سکته خفیف علائم مشابه سکته مغزی ایجاد می کند اما موقتی است. کاهش خون رسانی معمولا تنها چند ثانیه طول می کشد اما علائم اغلب طی چند دقیقه و به ندرت ممکن است تا چند ساعت ادامه داشته باشد.

علائم سکته خفیف

علائم ظاهر شده در سکته خفیف به ناحیه ای از مغز که جریان خون کافی دریافت نکرده بستگی دارد.

در این نوع سکته نیز درست مانند سکته مغزی شدید از نام اختصاری FAST (صورت، دست، گفتار، زمان) برای به خاطر سپردن علائم استفاده می شود که به صورت زیر می باشد :

F (صورت) : چشم یا دهان ممکن است از یک سمت آویزان شود و فرد نتواند به درستی لبخند بزند
A (دست) : ضعف یا بی حسی بازو ممکن است بالا بردن یک یا هر دو بازو یا بالا نگه داشتن آن ها را دشوار کند
S (گفتار) : گفتار فرد ممکن است نا مفهوم باشد
T (زمان) : اگر فرد یک یا چند مورد از این علائم را داشته باشد باید فورا با اورژانس تماس بگیرد

فرد ممکن است علائم زیر را نیز تجربه کند :

بی حسی یا ضعف به خصوص در یک سمت بدن
سر درگمی ناگهانی
مشکل در درک آن چه دیگران درباره آن صحبت می کنند
مشکلات بینایی
سر گیجه
مشکلات هماهنگی
مشکل در راه رفتن
سردرد بسیار شدید
از دست دادن هوشیاری، در برخی موارد

علائم سکته خفیف موقتی است و ممکن است بین چند دقیقه تا چند ساعت ادامه داشته باشد اما معمولا بعد از 24 ساعت کاملا ناپدید می شود.

با این حال در صورت تجربه علائمی که ممکن است نشان دهنده سکته خفیف باشد، لازم است فورا به پزشک مراجعه شود زیرا این مسئله ممکن است یک سکته مغزی شدید به دنبال داشته باشد.

لازم به ذکر است عواملی که به نارسایی موقت جریان خون در سکته خفیف منجر می‌ شوند با کاهش جریان خون طولانی تر می توانند باعث سکته مغزی شوند که ممکن است آسیب دائمی مغز را به دنبال داشته باشد.

بیماری های با علائم مشابه

علائم سکته خفیف می تواند به علائم برخی بیماری ها شباهت داشته باشد، از جمله :

مننژیت
ام اس
سکته هموراژیک یا سکته مغزی ایسکمیک
غش به دلیل فشار خون پایین

تشخیص دقیق می تواند به فرد کمک کند تا خطر بروز سکته مغزی را در آینده کاهش دهد، حتی اگر علائم سکته خفیف قبلا از بین رفته باشد.

علت سکته خفیف

سکته خفیف در اثر اختلال در تامین اکسیژن مغز رخ می دهد و برخی دلایل این مسئله عبارتند از :

آترواسکلروز که در آن رسوبات چربی باعث سخت و ضخیم و باریک تر شدن و کاهش انعطاف پذیری رگ ها می شوند
لخته شدن خون به دلیل بیماری قلبی، بیماری قلبی عروقی یا ریتم نا منظم قلب
لخته شدن خون به دلیل یک بیماری خونی مانند بیماری سلول داسی شکل
آمبولی یا لخته خون که از نقطه دیگری از بدن آمده است
حباب هوا در جریان خون

عوامل خطر زای سکته خفیف

عوامل خطر زای سکته خفیف مشابه عوامل سکته مغزی است که برخی از آن ها قابل پیشگیری می باشند.

به عنوان مثال عوامل زیر می توانند خطر بروز سکته خفیف را افزایش دهند :

داشتن سابقه خانوادگی سکته مغزی یا سکته خفیف
سن 55 سال یا بالاتر
مرد بودن
سیاه پوست یا اسپانیایی تبار بودن در مقایسه با سفید پوست غیر اسپانیایی
فشار خون بالا
ابتلا به بیماری قلبی عروقی
سیگار کشیدن
دیابت
ورزش نکردن
سطح کلسترول بالا
استفاده از رژیم غذایی سرشار از چربی های نا سالم و نمک
سطح بالای هموسیستئین
اضافه وزن یا چاقی
نوعی تپش قلب به نام فیبریلاسیون دهلیزی

تشخیص سکته خفیف

همه افرادی که علائم یا نشانه های سکته خفیف را تجربه کرده اند لازم است فورا به اورژانس مراجعه کنند تا علت بروز این مسئله مشخص و اقدامات لازم برای جلوگیری از عود یا تشدید آن انجام شود.

همان طور که قبلا اشاره کردیم علائم ممکن است به سرعت از بین برود و تا زمانی که فرد به پزشک مراجعه کند هیچ علامتی باقی نماند. با این حال همراه بیمار می تواند درباره اتفاقی که رخ داده برای پزشک توضیحاتی دهد.

پزشک معمولا موارد زیر را در نظر خواهد گرفت :

سوالاتی درباره اتفاقی که رخ داده و علائم مداومی که فرد تجربه کرده است
مدت زمانی که علائم ادامه داشته و نحوه تاثیر آن روی فرد
سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی فرد
انجام معاینه عصبی که ممکن است شامل تست حافظه و هماهنگی بدن باشد

در صورتی که پزشک به این نتیجه برسد که فرد دچار سکته خفیف شده ممکن است او را برای آزمایش بیشتر به متخصص مغز و اعصاب ارجاع دهد.

تست های احتمالی عبارتند از :

آزمایش خون برای بررسی فشار خون، سطح کلسترول و توانایی لخته شدن خون
الکترو کاردیوگرام برای اندازه گیری فعالیت الکتریکی و ریتم قلب
اکو کاردیوگرام برای بررسی عملکرد پمپاژ قلب
رادیوگرافی قفسه سینه برای رد سایر بیماری ها
سی تی اسکن برای شناسایی هر گونه علائم آنوریسم، خونریزی یا تغییر در عروق خونی در مغز
اسکن ام آر آی برای کمک به شناسایی آسیب های مغزی

همچنین ممکن است پزشک از فرد بخواهد به مدت چند روز یا چند هفته از مانیتور هولتر استفاده کند تا ریتم قلب خود را در طول زمان اندازه گیری کند.

درمان سکته خفیف

انتخاب درمان مناسب به علت بروز سکته خفیف بستگی دارد و برخی روش های آن عبارتند از :

1. داروها

پزشک ممکن است داروهایی برای کاهش خطر لخته شدن خون و سکته مغزی تجویز کند که به علت بروز سکته بستگی دارد اما معمولا شامل موارد زیر است :

داروهای ضد پلاکت برای جلوگیری از لخته شدن مانند آسپرین، تیکلوپیدین و کلوپیدوگرل
داروهای ضد انعقاد مانند وارفارین و هپارین که به جلوگیری از لخته شدن خون نیز کمک می کنند
داروهایی برای کنترل فشار خون بالا
داروهایی برای کمک به کنترل سطح کلسترول
داروهایی برای کنترل بیماری قلبی و تنظیم ریتم نا منظم قلب

لازم به ذکر است این داروها ممکن است عوارض جانبی داشته و همچنین با سایر داروها تداخل داشته باشند. به همین دلیل لازم است بیمار در مورد سایر داروهای مصرفی خود از جمله داروهای بدون نسخه، مکمل ها و داروهای گیاهی به پزشک اطلاع دهد.

اگر فرد در حین مصرف دارو دچار عوارض جانبی شود باید با پزشک خود مشورت کند. ممکن است لازم باشد از داروی جایگزین استفاده شود.