کم ادراری چیست؟

کم ادراری یا اولیگوری چیست؟ — کم ادراری چیست؟

اولیگوری (به انگلیسی: Oliguria) اصطلاح پزشکی است که برای وضعیت کاهش خروج ادرار یا کم ادراری استفاده می شود و می تواند به دلایل مختلف رخ دهد.

این عارضه با عدم وجود ادرار که به نام آنوری شناخته شده تفاوت دارد و در صورت عدم درمان می تواند به عوارض گوناگونی منجر شود.

در ادامه قصد داریم درباره کم ادراری و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛

کم ادراری چیست؟

کم ادراری یا اولیگوری به وضعیتی گفته می شود که در آن خروجی ادرار کمتر از 400 میلی لیتر در شبانه روز باشد.

لازم به ذکر است کم ادراری با عدم وجود ادرار که در آن میزان دفع ادرار کمتر از 50 میلی لیتر در شبانه روز می باشد تفاوت دارد.

علت کم ادراری

علل بالقوه متعدد برای کم ادراری وجود دارد که از موارد موقتی گرفته تا بیماری های جدی تر را شامل می شود.

1. کم آبی بدن

کم آبی شایع ترین علت کاهش خروجی ادرار است که معمولا زمانی رخ می دهد که فرد به اسهال، استفراغ یا بیماری دیگری مبتلا باشد و بدنش نتواند مایعاتی که از دست می دهد را جبران کند.

زمانی که این اتفاق می افتد کلیه ها تا آن جا که ممکن است مایعات را حفظ کرده و میزان دفع ادرار کاهش می یابد.

2. عفونت یا تروما

عفونت یا تروما از علل کمتر شایع کم ادراری می باشند. این دو مورد می توانند باعث شوک بدن شوند که جریان خون به اندام های بدن را کاهش داده و به کاهش ادرار منجر می شود.

شوک یک مسئله اورژانسی پزشکی است و نیاز به توجه فوری دارد.

3. انسداد مجاری ادرار

انسداد مجاری ادراری زمانی رخ می دهد که ادرار نتواند از کلیه ها خارج شود. این مسئله می تواند یک یا هر دو کلیه را تحت تاثیر قرار دهد و معمولا به کاهش خروجی ادرار منجر می شود.

بسته به سرعت بروز انسداد می تواند علائم دیگری نیز ایجاد شود، از جمله :

بدن درد
حالت تهوع
استفراغ
ورم
تب

4. داروها

برخی داروها ممکن است باعث کاهش تولید ادرار در بدن شوند. داروهایی که احتمالا در این زمینه نقش دارند عبارتند از :

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی
داروهای فشار خون بالا مانند مهار کننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین
جنتامایسین که نوعی آنتی بیوتیک است

اگر فرد احساس کند داروی مصرفی او باعث کاهش تولید ادرار می شود، باید این مسئله را با پزشک خود در میان بگذارد تا در صورت نیاز دارو تغییر یافته یا دوز فعلی آن دوباره تنظیم شود.

توجه داشته باشید هرگز نباید بدون مشورت با پزشک دارو را تغییر داده یا مصرف آن را قطع کرد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه شود؟

در صورت کاهش خروجی ادرار لازم است حتما با پزشک مشورت شود و اگر فرد احساس کند بدنش ممکن است دچار شوک شود، باید به اورژانس مراجعه کند. این مسئله می تواند به دلیل عفونت یا ضربه جدی رخ دهد که نیاز به درمان پزشکی سریع دارد.

به علاوه اگر فرد حدس بزند که بزرگ شدن پروستات یا سایر بیماری‌ ها ممکن است مجرای ادراری او را مسدود کرده باشد باید فورا به پزشک مراجعه کند. مسدود شدن دستگاه ادراری می تواند به سرعت به آنوری تبدیل شود که برای جلوگیری از آسیب جدی به کلیه ها نیاز به درمان سریع دارد.

در صورت کاهش خروجی ادرار به همراه موارد زیر نیز لازم است بلافاصله با پزشک تماس گرفت :

سر گیجه
نبض سریع
سبکی سر

تشخیص کم ادراری

هیچ گزینه خود درمانی برای کم ادراری وجود ندارد و همواره برای شناسایی علت و ارائه مناسب ترین درمان مراجعه به پزشک ضروری است.

پزشک قبل از تشخیص معمولا سوالاتی از فرد می پرسد. مثلا این که کاهش خروجی ادرار چه زمانی شروع شده، آیا به طور ناگهانی رخ داده و آیا از زمان شروع بدتر شده است یا خیر.

اگر فرد بداند که تقریبا چه مقدار مایع در طول روز می نوشد، ممکن است کمک کننده باشد. همچنین باید بداند که آیا نوشیدن بیشتر، خروجی ادرار او را افزایش می دهد یا خیر و این که روزانه چقدر ادرار تولید می کند.

ممکن است پزشک برای بررسی رنگ، پروتئین، سطح اسید اوریک و همچنین علائم هر گونه عفونت نیاز به نتایج آزمایش ادرار داشته باشد. گاهی نیز برای تشخیص دقیق به آزمایش های اضافی زیر نیاز خواهد بود :

آزمایش های خون
سی تی اسکن
سونوگرافی شکم
اسکن کلیه

در طول معاینه لازم است در مورد سایر علائم، هر گونه داروی مصرفی و مکمل های گیاهی و همچنین سابقه مشکلات کلیه یا مثانه با پزشک مشورت شود.

درمان کم ادراری

درمان این عارضه به علت بروز آن بستگی دارد. پزشک ممکن است یک قطره وریدی تجویز کند که به سرعت بدن را آب رسانی می کند یا برای کمک به حذف سموم تا زمانی که کلیه ها دوباره به درستی کار کنند دیالیز تجویز کند.

همچنین ممکن است لازم باشد از ترکیب های نوشیدنی مخصوص برای جایگزینی الکترولیت های از دست رفته در این مدت و جلوگیری از بروز کم ادراری استفاده شود.

پیشگیری از کم ادراری

به طور کلی نمی توان از کاهش خروجی ادرار که به دلیل یک بیماری ایجاد شده جلوگیری کرد. با این حال شایع ترین علت این مسئله کم آبی بدن است که با مصرف کافی مایعات در طول شبانه روز می توان از بروز آن پیشگیری کرد.

در صورت بروز تب، اسهال یا بیماری دیگر لازم است حتما مصرف مایعات را افزایش داد. همچنین ممکن است لازم باشد از ترکیب های نوشیدنی مخصوص برای جایگزینی الکترولیت های از دست رفته در این مدت و جلوگیری از کم ادراری استفاده شود.