غدد لنفاوی متورم چیست؟

غدد لنفاوی متورم (به انگلیسی: Swollen lymph) یا لنفادنوپاتی معمولا نشان‌ دهنده یک عفونت شایع است اما می‌ تواند به دلیل اختلالات پزشکی مانند اختلال ایمنی یا به ندرت نوعی سرطان نیز رخ دهد.

این غدد نقش مهمی در سیستم ایمنی بدن ایفا می کنند و متورم شدن آن ها با توجه به علت ایجاد کننده ممکن است موقتی یا یک وضعیت جدی تلقی شود.

در ادامه قصد داریم درباره غدد لنفاوی متورم و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛

غدد لنفاوی متورم چیست؟

غدد لنفاوی ساختارهای کوچک و گردی هستند که نقش حیاتی در سیستم ایمنی بدن دارند. این غدد مایعات، مواد زائد و میکروب های مضر بدن را جمع آوری و فیلتر می کنند.

بدن انسان صدها غده لنفاوی دارد. برخی غدد لنفاوی اصلی که می توان دید یا وجود آن ها را احساس کرد عبارتند از :

غدد زیر فک
غدد دو طرف گردن
غدد زیر بغل
غدد دو طرف کشاله ران

روش کار این غدد به این صورت است که مایع لنفاوی در سراسر بدن جریان پیدا می کند و مواد مضر مانند باکتری ها، ویروس ها و مواد زائد بدن را جمع آوری و به دام می اندازد. سپس غدد لنفاوی مایع را فیلتر کرده و همراه با نمک ها و پروتئین ها به جریان خون باز می گردانند.

این غدد دارای سلول های ایمنی نیز می باشند و با حمله به میکروب هایی که مایع لنفاوی بدن جمع آوری کرده، به مقابله با عفونت ها کمک می کنند.

در صورتی که فرد به صورت موقتی به عفونتی دچار شده باشد، غدد لنفاوی متورم می شوند که علت آن فعالیت سلول های ایمنی در غدد لنفاوی می باشد. محل تورم اغلب به ناحیه آسیب دیده مربوط می شود.

به عنوان مثال عفونت گوش ممکن است باعث تورم غدد لنفاوی نزدیک گوش شود و کسی که عفونت دستگاه تنفسی فوقانی دارد ممکن است دچار ورم غدد لنفاوی در گردن خود شود.

نحوه بررسی ورم غدد لنفاوی

افراد می توانند با فشار دادن ملایم اطراف ناحیه مورد نظر مانند دو طرف گردن بررسی کنند که آیا غدد لنفاوی آن ها متورم شده است یا خیر.

غدد لنفاوی متورم شبیه برآمدگی‌ های نرم و گرد احتمالا به اندازه یک نخود یا انگور می باشند که ممکن است نسبت به لمس حساس باشند، این مسئله نشان دهنده التهاب است. در برخی موارد نیز غدد لنفاوی بزرگ تر از حد معمول به نظر می رسند.

از آن جا که غدد لنفاوی به صورت موازی در دو طرف بدن ظاهر می شوند، افراد می توانند غدد مشابه در دو طرف بدن را با هم مقایسه کرده و ببینند آیا یکی از آن ها بزرگ تر از دیگری است یا خیر، اگر جواب مثبت باشد احتمالا نشان دهنده تورم است.

بسیاری از افرادی که غدد متورم دارند در حین انجام حرکات ناگهانی یا فشاری دچار درد می شوند. چنین حرکاتی شامل چرخاندن شدید گردن، تکان دادن سر یا خوردن غذاهایی است که جویدن آن ها دشوار است.

تورم غدد لنفاوی اغلب در کنار علائم دیگر رخ می دهد که بسته به عامل ایجاد کننده آن می تواند متفاوت باشد و از جمله آن ها می توان به گلو درد، سرفه یا علائمی شبیه آنفلوآنزا اشاره کرد.

علت غدد لنفاوی متورم

بسیاری از بیماری ها و مشکلات سلامتی ممکن است باعث تورم غدد لنفاوی به خصوص غدد لنفاوی سر و گردن شوند.

این بیماری ها شامل اختلالات خود ایمنی، انواع خاصی از سرطان و عفونت های رایج مانند آنفلوآنزا می باشند. برخی از داروها مانند داروهای ضد مالاریا و داروهای ضد تشنج نیز می توانند باعث تورم شوند.

اکثر افراد دچار لنفادنوپاتی موضعی هستند که در آن تنها غدد لنفاوی در یک ناحیه خاص از بدن متورم می شوند. در صورتی که بیش از یک ناحیه متورم شود به آن لنفادنوپاتی عمومی گفته می شود و معمولا نشان دهنده یک بیماری سیستمیک یا سراسری در بدن است که ممکن است به مراقبت های پزشکی نیاز داشته باشد.

عفونت ها

عفونت های عامل تورم غدد لنفاوی اغلب ویروسی هستند. برخی عفونت های شایع عبارتند از :

سرماخوردگی
آنفلوآنزا
عفونت های سینوسی
مونونوکلئوز
ورم لوزه
عفونت دندان یا لثه
عفونت های استاف
گلو درد استرپتوکوکی
عفونت های پوستی
عفونت های قارچی

عفونت های شدیدتر که ممکن است باعث ورم در یک یا چند ناحیه غدد لنفاوی شوند عبارتند از :

آبله مرغان
سل
سرخک
سرخجه
تبخال
بیماری لایم
اچ آی وی
توکسوپلاسموز

تب خراش گربه نیز می تواند باعث تورم موضعی غدد لنفاوی در ناحیه نزدیک خراش گربه شود.

اختلالات سیستم ایمنی

اختلالات ایمنی که می توانند باعث تورم غدد لنفاوی شوند عبارتند از :

لوپوس اریتماتوز سیستمیک
روماتیسم مفصلی
سندرم شوگرن

سرطان ها

در موارد کمتر شایع تورم غدد لنفاوی می تواند نشان دهنده یک تومور بد خیم یا سرطان باشد، از جمله :

لنفوم
بیماری هوچکین
سرطان خون
متاستاز یا گسترش سرطان موجود
سارکوم کاپوسی

برخی عوامل خطر زا احتمال ابتلا به یک مشکل بد خیم لنفاوی مانند لنفوم را افزایش می دهند که عبارتند از :

سن 40 سال یا بالاتر
مرد بودن
داشتن پوست سفید

افراد مبتلا به غدد لنفاوی بد خیم ممکن است متوجه شوند غدد لنفاوی آن ها سفت یا لاستیکی شده و علائم سیستمیک مانند تب، تعریق شبانه و کاهش وزن بی دلیل در آن ها رخ دهد.

تورم در غدد لنفاوی کشاله ران

عفونت های مقاربتی همچون سفلیس و سوزاک می توانند به تورم غدد لنفاوی به خصوص در ناحیه کشاله ران که به نام غدد لنفاوی اینگوینال نیز شناخته می شوند بینجامند.

عفونت های مکرر، عفونت های پایین تنه و آسیب به پاها نیز ممکن است تورم غدد لنفاوی در کشاله ران را به دنبال داشته باشند.

چه زمانی به پزشک مراجعه شود؟

در اکثر موارد بعد از این که بدن با موفقیت با عفونت مقابله کند، تورم غدد کاهش می‌ یابد و در عرض ۲ تا ۳ هفته ناپدید می‌ شود اما اگر مشکل بیش از 2 هفته ادامه داشته باشد ممکن است نیاز به مراجعه به پزشک باشد.

دلایل دیگر مراجعه به پزشک عبارتند از :

زمانی که غده لنفاوی حالت سفت یا لاستیکی پیدا می کند
زمانی که غدد لنفاوی آزادانه حرکت نمی کنند
زمانی که غده لنفاوی 2.5 سانتی متر یا بیشتر قطر داشته باشد
غدد لنفاوی متورم همراه با تعریق شبانه، درد شکم، کاهش وزن بی دلیل یا تب بالا

تشخیص غدد لنفاوی متورم

پزشک اغلب با معاینه فیزیکی ناحیه آسیب دیده و پرسیدن سوالاتی در مورد علائم و سابقه پزشکی فرد می تواند علت تورم غدد لنفاوی را تشخیص دهد. با این حال ممکن است نیاز به آزمایش خون برای تعیین علت تورم و بررسی علائم عفونت باشد.

به علاوه آزمایش های تصویر برداری زیر به پزشک کمک می کنند تا غدد لنفاوی و ساختارهای اطراف آن ها را از نزدیک بررسی کند :

سونوگرافی
سی تی اسکن
اسکن ام آر آی

اگر تورم برای چند هفته ادامه پیدا کند یا فرد علائم هشدار دهنده دیگری داشته باشد ممکن است نمونه برداری غدد لنفاوی نیز توصیه شود.

در نمونه برداری، پزشک ناحیه را بی‌ حس و یک برش کوچک ایجاد می‌ کند تا بخشی از بافت غدد لنفاوی را برای بررسی بیشتر جدا کند.

درمان غدد لنفاوی متورم

تورم غدد لنفاوی معمولا با از بین رفتن عفونت برطرف می شود. همچنین ممکن است با مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک مانند آنتی بیوتیک ها یا ضد ویروس ها از بین برود.

اگر فرد دچار تورم بافتی شده باشد پزشک معمولا داروهای ضد التهابی تجویز می کند و اگر یک بیماری زمینه ای مسئول تورم غدد لنفاوی باشد، درمان آن باید تورم را کاهش دهد.

برخی درمان‌ های خانگی رایج برای درمان علائم تورم غدد لنفاوی عبارتند از :