هایپرهیدروزیس (به انگلیسی: Hyperhidrosis) وضعیتی است که در آن فرد دچار تعریق بیش از حد در یک ناحیه خاص یا کل بدن می شود.
این عارضه اگرچه جدی یا تهدید کننده زندگی نیست اما می تواند ناراحتی فرد، خجالت و آسیب روانی به دنبال داشته باشد.
در ادامه قصد داریم درباره هایپرهیدروزیس و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
هایپرهیدروزیس چیست؟
هایپرهیدروزیس یا تعریق بیش از حد بدن عارضه ای است که معمولا در دوران نوجوانی شروع می شود و اغلب پاها، دست ها، صورت، زیر بغل و کشاله ران را که دارای تعداد زیادی غدد تعریق می باشند درگیر می کند.
در برخی افراد علائم هایپرهیدروزیس به قدری شدید است که باعث خجالت فرد شده و ناراحتی و اضطراب به همراه دارد. همچنین می تواند روی انتخاب شغل، فعالیت های اوقات فراغت، روابط شخصی، تصویر فرد از خود و وضعیت عاطفی او اثر منفی بگذارد.
خوشبختانه روش های درمانی متعددی برای کاهش موثر علائم هایپرهیدروزیس وجود دارد اما مشکل اصلی این است که افراد مبتلا به دلیل خجالت یا عدم اطلاع از وجود درمان، برای این عارضه به پزشک مراجعه نمی کنند.
انواع هایپرهیدروزیس
هایپرهیدروزیس به چند نوع تقسیم می شود که عبارتند از :
- هایپرهیدروزیس کانونی : به نوعی گفته می شود که در آن تعریق بیش از حد موضعی باشد. به عنوان مثال هایپرهیدروزیس پالموپلانتار به تعریق بیش از حد کف دست و پا اشاره دارد
- هایپرهیدروزیس عمومی : زمانی رخ می دهد که تعریق بیش از حد کل بدن را تحت تاثیر قرار داده باشد
علاوه بر این هایپرهیدروزیس ممکن است از بدو تولد وجود داشته باشد یا در مراحل بعدی زندگی ظاهر شود. با این حال در بیشتر موارد، تعریق بیش از حد طی سال های نوجوانی شروع می شود.
از سوی دیگر این عارضه ممکن است به دلیل یک بیماری زمینه ای رخ داده یا هیچ دلیل ظاهری نداشته باشد که از این نظر به دو نوع زیر تقسیم می شود :
- هایپرهیدروزیس ایدیوپاتیک اولیه : این نوع هایپرهیدروزیس به علل ناشناخته رخ می دهد و در اکثر موارد از نوع موضعی می باشد
- هایپرهیدروزیس ثانویه : در این حالت فرد به دلیل ابتلا به یک وضعیت یا بیماری زمینه ای مانند چاقی، نقرس، یائسگی، تومور، مسمومیت با جیوه، دیابت شیرین یا پرکاری تیروئید بیش از حد عرق می کند
علائم هایپرهیدروزیس
هایپرهیدروزیس به تعریق بیش از حدی گفته می شود که فعالیت های عادی فرد را مختل می کند. در این حالت دوره های تعریق حداقل یک بار در هفته بدون هیچ دلیل مشخصی رخ می دهند و روی زندگی اجتماعی یا فعالیت های روزانه فرد تاثیر می گذارند.
علائم و نشانه های هایپرهیدروزیس ممکن است شامل موارد زیر باشد :
- کف دست سرد و مرطوب
- کف پای سرد و مرطوب
- تعریق مکرر
- تعریق تا حدی که لباس خیس می شود
افراد مبتلا به هایپرهیدروزیس ممکن است موارد زیر را نیز تجربه کنند :
- مشکلات پوستی تحریک کننده و دردناک مانند عفونت های قارچی یا باکتریایی
- نگران بودن درباره لکه های روی لباس ایجاد شده با تعریق بیش از حد
- عدم تمایل به برقراری تماس فیزیکی
- خجول بودن
- گوشه گیری اجتماعی که گاهی اوقات به افسردگی منجر می شود
- انتخاب شغل هایی که در آن ها نیاز چندانی به تماس فیزیکی یا تعامل انسانی نباشد
- صرف زمان زیاد برای رفع علائم تعریق مانند تعویض لباس، پاک کردن، قرار دادن دستمال یا پد زیر بغل، شستن، پوشیدن لباس های گشاد یا تیره
- نگرانی بیش از حد درباره بوی بدن
لازم به ذکر است تعریق بیش از حد در طول خواب در افراد مبتلا به هایپرهیدروزیس اولیه شایع نیست و محققان هنوز علت این مسئله را نمی دانند.
علت هایپرهیدروزیس
همان طور که قبلا اشاره کردیم علت هایپرهیدروزیس اولیه به طور دقیق شناخته نشده است، این در حالیست که هایپرهیدروزیس ثانویه دارای علل شناخته شده متعددی می باشد.
علت هایپرهیدروزیس اولیه
در گذشته تصور می شد هایپرهیدروزیس اولیه با وضعیت روانی و عاطفی فرد مرتبط بوده و یک بیماری روانی است که تنها روی افراد دچار استرس، اضطراب یا عصبی تاثیر می گذارد.
اما تحقیقات اخیر نشان داده افراد مبتلا به هایپرهیدروزیس اولیه زمانی که در معرض عوامل محرک استرس قرار می گیرند بیشتر از افراد معمولی دچار اضطراب، رفتار عصبی یا استرس عاطفی نمی شوند.
در واقع عکس این مسئله صدق می کند، به این صورت که احساسات عاطفی و ذهنی بسیاری از بیماران مبتلا به هایپرهیدروزیس از تعریق بیش از حد آن ها نشات می گیرد.
مطالعات همچنین نشان داده اند که برخی ژن های خاص در هایپرهیدروزیس نقش دارند و احتمال ارثی بودن آن را افزایش می دهند.
گفته شده اکثر افراد مبتلا به هایپرهیدروزیس اولیه خواهر یا برادر یا والدینی دارند که به این بیماری مبتلا هستند.
علت هایپرهیدروزیس ثانویه
برخی علل این وضعیت عبارتند از :
- آسیب نخاعی
- سوء مصرف الکل
- اضطراب
- دیابت
- نقرس
- بیماری قلبی
- پرکاری تیروئید
- چاقی
- بیماری پارکینسون
- بارداری
- نارسایی تنفسی
- زونا
- برخی سرطان ها مانند بیماری هوچکین
- برخی عفونت ها مانند اچ آی وی، مالاریا، سل
- مصرف برخی داروها از جمله برخی داروهای ضد افسردگی، آنتی کولین استرازها (برای بیماری آلزایمر)، پیلوکارپین (برای گلوکوم)، پروپرانولول (برای فشار خون بالا)
- سوء مصرف مواد مخدر
تشخیص هایپرهیدروزیس
پزشک برای تشخیص این عارضه سعی می کند ابتدا با کمک آزمایش خون و ادرار، احتمال ابتلا به هر گونه بیماری زمینه ای مانند پرکاری تیروئید یا قند خون پایین را رد کند.
همچنین از فرد در مورد الگوهای تعریق او سوالاتی می پرسد. به عنوان مثال کدام قسمت های بدنش درگیر شده، هر چند وقت یک بار دوره های تعریق رخ می دهد و این که آیا در خواب نیز دچار تعریق می شود یا خیر.
ممکن است لازم باشد فرد پرسش نامه ای شامل سوالات زیر پر کند :
- آیا برای مقابله با تعریق بیش از حد مجبور می شود دستمال، ضد تعریق، حوله یا پد همراه داشته باشد؟
- آیا این وضعیت روی رفتار یا وضعیت روحی او هنگام حضور در جمع تاثیر می گذارد؟
- آیا هایپرهیدروزیس تاثیری در وضعیت شغلی او داشته است؟
- آیا تا به حال شده که دوستان خود را به دلیل هایپرهیدروزیس از دست داده باشد؟
- هر چند وقت یک بار لباس خود را عوض می کند؟
- چند وقت یک بار حمام می کند؟
- چند وقت یک بار به تعریق زیاد فکر می کند؟
تست تعریق ترموگولاتوری
در این تست تشخیصی نوعی پودر حساس به رطوبت روی پوست اعمال می شود. زمانی که فرد در دمای اتاق دچار تعریق بیش از حد شود رنگ پودر تغییر می کند. سپس بیمار در یک محفظه عرق در معرض حرارت و رطوبت زیاد قرار می گیرد که باعث تعریق کل بدنش می شود.
کف دست افرادی که به هایپرهیدروزیس مبتلا نیستند هنگامی که در معرض گرما قرار می گیرند بیش از حد عرق نمی کند اما این وضعیت در بیماران مبتلا به هایپرهیدروزیس رخ می دهد.
این آزمایش به پزشک کمک می کند تا شدت بیماری را نیز تعیین کند.
درمان هایپرهیدروزیس
درمان های طبیعی
برخی تغییرات در فعالیت های روزانه و سبک زندگی ممکن است به بهبود علائم افراد مبتلا به هایپرهیدروزیس کمک کند، از جمله :
- استفاده از ضد تعریق : دئودورانت ها تعریق را متوقف نمی کنند اما اسپری های ضد تعریق این ویژگی را دارند. برخی داروهای ضد تعریق شامل کلرید آلومینیوم هستند که غدد عرق را مسدود می کند
- شیلدهای زیر بغل : این پدها زیر بغل قرار می گیرند تا از لباس در برابر تعریق محافظت کنند
- لباس : الیاف مصنوعی خاص مانند نایلون ممکن است علائم این عارضه را بدتر کند. توصیه می شود این افراد لباس گشاد به تن کنند
- کفش : کفش های ساخته شده از مواد مصنوعی به احتمال زیاد علائم را تشدید می کنند، به همین دلیل بهتر است از کفش های ساخته شده با مواد طبیعی مانند چرم استفاده شود
- جوراب : برخی جوراب ها در جذب رطوبت بهتر عمل می کنند مانند جوراب های ضخیم و نرم که از الیاف طبیعی ساخته شده اند
اگر اقدامات ذکر شده موثر نباشند، احتمالا درمان دارویی کمک کننده خواهد بود.
درمان های پزشکی
پزشک برای درمان این وضعیت معمولا از روش های زیر استفاده می کند :
- یونتوفورزیس : در این تکنیک دست ها و پاهای فرد در یک کاسه آب غوطه ور و جریان الکتریکی بدون درد از آب عبور داده می شود. اکثر بیماران به 2 تا 4 جلسه درمان 20 تا 30 دقیقه ای نیاز دارند
- تزریق بوتاکس : این تکنیک باعث انسداد اعصاب تحریک کننده غدد تعریق می شود. افراد مبتلا به هایپرهیدروزیس ممکن است برای رسیدن به نتایج موثر به چندین تزریق نیاز داشته باشند
- داروهای آنتی کولینرژیک : این داروها از انتقال تکانه های عصبی پاراسمپاتیک جلوگیری می کنند. معمولا افراد در عرض حدود 2 هفته متوجه بهبود علائم می شوند
- تکنیک ETS : این روش جراحی تنها در موارد شدید که بیماری به سایر درمان ها پاسخ نداده است توصیه می شود و طی آن اعصابی که پیام ها را به غدد تعریق می رسانند قطع می شوند. این تکنیک برای درمان هایپرهیدروزیس صورت، دست ها و زیر بغل استفاده می شود اما به دلیل خطر اختلال دائمی در عملکرد جنسی استفاده از آن در پا توصیه نمی شود
عوارض هایپرهیدروزیس
هایپرهیدروزیس در صورت عدم درمان ممکن است عوارض زیر را به دنبال داشته باشد :
- عفونت ناخن : به خصوص عفونت ناخن پا
- زگیل : ضایعات پوستی ایجاد شده توسط ویروس HPV
- عفونت های باکتریایی : به خصوص در اطراف فولیکول های مو و بین انگشتان پا
- بثورات حرارتی : بثورات پوستی خارش دار و قرمز که اغلب باعث احساس سوزش یا گز گز می شود. بثورات حرارتی زمانی ایجاد می شود که مجاری تعریق مسدود شده و عرق زیر پوست گیر کند
- مشکلات روانی : تعریق بیش از حد می تواند اثر منفی روی اعتماد به نفس، شغل و روابط بیمار داشته باشد. برخی افراد ممکن است دچار اضطراب و استرس عاطفی شده و از نظر اجتماعی منزوی و حتی افسرده شوند
هر فرد مبتلا به هایپرهیدروزیس به طور متوسط بعد از 9 سال زندگی با این عارضه به پزشک مراجعه می کند که این تاخیر به دلیل عدم آگاهی افراد از وجود درمان می باشد.
منبع: medicalnewstoday
