سرطان طحال (به انگلیسی: Spleen cancer) نوعی سرطان است که اندام طحال را درگیر کرده و در اغلب موارد از نواحی دیگر بدن (اغلب از نوع لنفوم و لوسمی) به این بخش سرایت می کند.
چشم انداز این سرطان به مواردی همچون اولیه یا ثانویه بودن آن، نوع و میزان پیشرفت سرطان بستگی دارد و در صورت نیاز، پزشک آن را طی عمل جراحی از بدن خارج می کند زیرا بدن بدون این اندام نیز می تواند به طور طبیعی کار کند.
در ادامه قصد داریم درباره سرطان طحال و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
سرطان طحال چیست؟
طحال یکی از اندام های مهم بدن است که زیر قفسه سینه در سمت چپ بدن قرار گرفته و بخشی از سیستم لنفاوی محسوب می شود که در مقابله بدن با بیماری ها نقش دارد. بنابراین می توان آن را عضوی از خانواده سیستم ایمنی دانست.
برخی وظایف مهم طحال عبارتند از :
- تصفیه کردن خون
- از بین بردن سلولهای خونی پیر، غیر طبیعی یا آسیب دیده
- ذخیره سلول های خونی
- مبارزه با عفونت ها
- انتقال خون به کبد
اگرچه این عضو وظایف مهمی بر عهده دارد اما زندگی بدون آن نیز امکان پذیر است و پزشکان ممکن است به دلایل مختلف از جمله آسیب دیدگی یا بیماری هایی همچون سرطان این اندام را از بدن خارج کنند.
در این صورت زندگی شخص تغییر خاصی نمی کند اما بیشتر از سایرین مستعد ابتلا به عفونت بوده و نیاز به اقدامات احتیاطی در این زمینه خواهد داشت.
سرطان طحال ممکن است اولیه یا ثانویه باشد. در سرطان اولیه، بیماری از طحال شروع می شود اما سرطان ثانویه از سایر اندام ها شروع شده و به طحال گسترش پیدا می کند.
این بیماری در اکثر موارد نوعی لنفوم (سرطانی که روی سیستم لنفاوی تاثیر می گذارد) می باشد. به علاوه لوسمی نیز ممکن است طحال را تحت تاثیر قرار دهد، گاهی سلول های لوسمی در این اندام تجمع پیدا کرده و باعث بروز سرطان در این ناحیه می شوند.
علت سرطان طحال
سرطان طحال به ندرت ممکن است از نوع اولیه بوده و از طحال شروع شود. تخمین زده شده این اتفاق در کمتر از حدود 2 درصد از کل لنفوم ها و 1 درصد از موارد لنفوم غیر هوچکین رخ می دهد.
لنفوم منطقه حاشیه ای طحال نوعی سرطان است که از طحال شروع شده و از انواع لنفوم غیر هوچکین محسوب می شود.
از آن جا که اکثر سرطان های طحال ثانویه هستند و از نواحی دیگر بدن نشات می گیرند، برای کشف علت بروز سرطان طحال باید علت بیماری های دیگر بررسی شود.
سرطان طحال اغلب از نوع لنفوم یا لوسمی می باشد و متاسفانه علت لنفوم ها در اغلب موارد قابل شناسایی نیستند اما به نظر می رسد برخی عوامل خطر زا ممکن است خطر ابتلا به آن ها را افزایش دهند، از جمله :
- سن بالا
- مرد بودن
- سابقه خانوادگی لنفوم
- مشکلات ایمنی
- قرار گرفتن در معرض عفونت ها یا آسیب پذیر بودن در برابر آن ها
همچنین ممکن است بین عفونت مزمن ناشی از ویروس هپاتیت C و خطر بروز نوع خاصی از سرطان به نام لنفوم غیر هوچکین سلول B رابطه وجود دارد که می تواند به سرطان طحال منجر شود.
به علاوه احتمال دارد بین سرطان طحال و خطرات زیست محیطی مانند دی اکسید توریم یا مونومر وینیل کلرید ارتباط وجود داشته باشد.
علائم سرطان طحال
افراد مبتلا به سرطان طحال ممکن است علائم مختلفی تجربه کنند یا در برخی موارد هیچ علامتی نداشته باشند. به عنوان مثال حدود 25 درصد موارد ابتلا به لنفوم منطقه حاشیه ای طحال علائم ندارند.
شایع ترین علائم سرطان طحال عبارتند از :
- بزرگ شدن طحال، در این حالت ممکن است این اندام 2 برابر بزرگ تر از حالت عادی شود
- درد در شکم، معمولا گوشه بالا سمت چپ
- ضعف
- کاهش وزن بدون دلیل
- خستگی
- تب
- تعریق شبانه
- سطح بالای لنفوسیت ها در خون
لازم به ذکر است بزرگ شدن طحال لزوما به معنای ابتلا به سرطان طحال نمی باشد.
به علاوه از آن جا که سرطان طحال اغلب به دلیل لنفوم و لنفوم غیر هوچکین رخ می دهد بنابراین مهم است که با علائم این بیماری آشنا باشید. علائم عبارتند از :
- غدد لنفاوی متورم و اغلب بدون درد زیر بغل، کشاله ران و دو طرف گردن
- احساس خستگی
- تب و لرز متناوب
- کبودی آسان
- عفونت مکرر
- ورم شکم که گاهی دردناک است
- کاهش اشتها
- احساس سیری با خوردن اندکی غذا
- کاهش وزن بی دلیل
چه زمانی به پزشک مراجعه شود؟
افراد با مشاهده هر یک از علائم ذکر شده در بالا و در صورت لزوم باید برای معاینه و درمان به پزشک مراجعه کنند.
توجه داشته باشید این علائم ممکن است به دلایل دیگری غیر از سرطان ایجاد شده باشند، به عنوان مثال عفونت می تواند به ورم غدد لنفاوی منجر شود.
از آن جا که هیچ آزمایش غربال گری برای تشخیص سرطان طحال وجود ندارد و این بیماری ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکند توصیه می شود هر گونه علامت نگران کننده را به پزشک اطلاع دهید.
تشخیص سرطان طحال
پزشکان از ابزارهای مختلف برای تشخیص سرطان طحال استفاده می کنند که قطعی ترین آن ها عمل جراحی برداشتن طحال و نمونه برداری از بافت طحال می باشد. این روش ها تهاجمی هستند و پزشکان معمولا ترجیح می دهند ابتدا از روش های دیگر استفاده کنند.
روش های کمتر تهاجمی برای این منظور عبارتند از :
- دریافت سابقه پزشکی بیمار
- تصویر برداری سونوگرافی یا توموگرافی
- آزمایش خون
- آزمایش مغز استخوان
پزشک هنگام معاینه سوالاتی از بیمار می پرسد، از جمله :
- سابقه هپاتیت C یا B
- سابقه بیماری های خود ایمنی
- مصرف داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی
- علائم بزرگ شدن طحال
درمان سرطان طحال
برخی درمان های رایج برای سرطان طحال عبارتند از :
- عمل جراحی طحال برداری که در آن بخشی یا کل طحال برداشته می شود
- پرتو درمانی
- شیمی درمانی
در گذشته عمل طحال برداری معمولا اولین درمان محسوب می شد و اکثر افرادی که این عمل را انجام می دادند به مدت 5 سال نیاز به درمان دیگری نداشتند.
با این حال مشخص شده درمان با آنتی بادی مصنوعی به نام ریتوکسیماب به اندازه عمل جراحی در کاهش علائم افراد مبتلا به لنفوم منطقه حاشیه ای طحال موثر است. همچنین استفاده از آن ساده تر از عمل جراحی می باشد.
افرادی که علامت ندارند معمولا نیاز به درمان ندارند، با این حال از آن ها خواسته می شود هر 6 ماه یک بار برای آزمایش خون و معاینه به پزشک مراجعه کنند.
پیشگیری از سرطان طحال
از آن جا که عفونت مزمن هپاتیت C با سرطان طحال و سایر انواع لنفوم غیر هوچکین مرتبط است، بنابراین پیشگیری از بروز هپاتیت C می تواند به کاهش خطر ابتلا به این بیماری کمک کند.
همان طور که می دانید هپاتیت C از طریق خون منتقل می شود بنابراین برای پیشگیری از آن لازم است به موارد زیر توجه شود :
- در صورت انجام تاتو یا سوراخ کردن احتیاط کرده و از وسایل استریل شده استفاده شود
- در رابطه جنسی با فردی که از نظر ابتلا به هپاتیت C و سایر بیماری های مقاربتی تست نشده است از کاندوم استفاده شود
- از سرنگ یا سوزن مشترک استفاده نشود
عفونت های اچ آی وی و HTLV-1 نیز ممکن است خطر ابتلا به لنفوم غیر هوچکین و سرطان طحال را افزایش دهند. توجه به نکات مربوط به رابطه جنسی ایمن و اقدامات پیشگیرانه مشابه در برابر بیماری هپاتیت C می تواند از انتقال این ویروس ها جلوگیری کند.
لازم به ذکر است مصرف غذاهای پر چرب و افزایش وزن ناشی از آن ها فرد را بیشتر در معرض خطر ابتلا به لنفوم غیر هوچکین قرار می دهد، در حالی که استفاده از یک رژیم غذایی سالم و کم چرب و حفظ وزن سالم از اقدامات مثبتی است که می تواند خطر ابتلا به بیماری های جدی و مزمن را کاهش دهد.
منبع: medicalnewstoday
