سرطان مجرای ادرار چیست؟

سرطان مجرای ادرار (به انگلیسی: Urethral cancer) نوعی سرطان است که در مجرای ادرار ایجاد می شود. این لوله تو خالی ادرار را از مثانه به خارج از بدن منتقل می کند.

این بیماری نادرترین سرطان در بین تمام سرطان های اورولوژی است و کمتر از 1 درصد بیماران مبتلا به سرطان اورولوژی به آن مبتلا هستند.

در ادامه قصد داریم درباره سرطان مجرای ادرار و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛

سرطان مجرای ادرار چیست؟

مجرای ادرار یکی از اندام های دستگاه ادراری است که در مردان حدود 20 سانتی متر طول دارد و از مثانه شروع شده، از پروستات عبور می کند و تا انتهای آلت تناسلی ادامه دارد. این در حالی است که مجرای ادراری در زنان بسیار کوتاه تر و تنها 3.8 سانتی متر می باشد و از مثانه به دهانه ای درست بالای دهانه واژن امتداد پیدا می کند.

در سرطان مجرای ادرار، سلول های این مجرا به سرعت تکثیر شده و در یک ناحیه تجمع پیدا می کنند که نتیجه آن تشکیل تومور می باشد.

همان طور که اشاره کردیم این سرطان بسیار نادر می باشد. به عنوان مثال بین سال های 1973 تا 2012 از هر 1 میلیون مرد تنها 4.3 نفر و از هر 1 میلیون زن تنها 1.5 نفر به این سرطان دچار شده اند.

علائم سرطان مجرای ادرار

تشخیص سرطان مجرای ادرار در مراحل اولیه دشوار است زیرا برخی افراد تا زمانی که این سرطان به مراحل پیشرفته تر نرسد هیچ علامتی تجربه نمی‌ کنند.

علائم اولیه

با رشد سرطان (در مردان و زنان) ممکن است علائم زیر ظاهر شود :

ضایعه یا توده نزدیک یا روی مجرای ادرار
درد یا خونریزی هنگام ادرار کردن
مشکل در تخلیه مثانه

سایر علائم

برخی دیگر از علائم احتمالی عبارتند از :

تکرر ادرار یا احساس نیاز به ادرار کردن بدون دفع ادرار
جریان کم یا چکه ای شدن ادرار هنگام تلاش برای دفع ادرار
ترشح یا خونریزی از مجرای ادرار
مشکل دفع ادرار
بی اختیاری ادرار یا ناتوانی در کنترل ادرار
بزرگ شدن غدد لنفاوی در کشاله ران، ناحیه نزدیک تومور

علت سرطان مجرای ادرار

علت بروز سرطان مجرای ادرار نیز مانند بسیاری از سرطان ها مشخص نیست. به طور کلی سرطان زمانی ایجاد می شود که سلول های سالم شروع به رشد غیر قابل کنترل در ناحیه کرده، به یکدیگر چسبیده و تومور را تشکیل دهند اما علت رشد بیش از حد سلول ها مشخص نیست.

با این حال محققان و پزشکان برخی عوامل خطر زا شناسایی کرده اند که به نظر می رسد احتمال ابتلای فرد به سرطان مجرای ادرار را افزایش می‌ دهند.

عوامل خطر زای سرطان مجرای ادرار

عوامل خطر زای سرطان مجرای ادرار عبارتند از :

بیماری : افرادی که دچار التهاب مزمن یا تورم ناشی از عفونت هستند بیشتر در معرض ابتلا به سرطان مجرای ادرار قرار دارند
بیماری های مقاربتی : افرادی که به بیماری های مقاربتی مبتلا شده اند بیشتر از سایرین ممکن است به این نوع سرطان مبتلا شوند
ویروس پاپیلومای انسانی : یک سویه خاص از ویروس پاپیلومای انسانی (نوعی بیماری مقاربتی) با سرطان مجرای ادرار مرتبط است
تنگی مجرای ادرار : این وضعیت در مردان می تواند باعث تورم و التهاب مزمن شود
توده مجرای ادرار : در زنان وجود توده (یا کارونکل) یا بیرون زدگی (به نام دیورتیکول مجرای ادرار) می تواند خطر بروز این مسئله را افزایش دهد
نژاد : گفته شده موارد ابتلا به سرطان مجرای ادرار در سیاه پوستان 2 برابر بیشتر از افراد سفید پوست است
سن : افراد مسن بیشتر در معرض ابتلا به این نوع سرطان هستند
سرطان مثانه : افرادی که قبلا به سرطان مثانه مبتلا بوده اند حتی اگر مثانه در طول درمان برداشته شده باشد، بیشتر از سایرین ممکن است به سرطان مجرای ادرار دچار شوند

تشخیص سرطان مجرای ادرار

در صورتی که پزشک به سرطان مجرای ادرار مشکوک باشد ممکن است فرد را به یک متخصص اورولوژی ارجاع دهد که به صورت خاص روی تشخیص و درمان بیماری ها و اختلالات مربوط به اورولوژی مانند سرطان مجرای ادرار کار می کند.

معاینه فیزیکی و بررسی سابقه سلامتی

اورولوژیست احتمالا یک معاینه فیزیکی کامل انجام داده و برای رد سایر احتمالات، از نتیجه آزمایش خون و ادرار استفاده می کند.

علاوه بر این سابقه سلامتی و پزشکی بیمار نیز بررسی خواهد شد که شامل دارا بودن عوامل خطر زا مانند بیماری های مقاربتی، سرطان مثانه، عفونت های مزمن دستگاه ادراری و سایر مسائل می شود.

تست های غربال گری

پزشک پس از بررسی اطلاعات به دست آمده ممکن است به آزمایش های دیگری نیز برای تشخیص دقیق نیاز داشته باشد که 3 نوع آزمایش متداول برای این منظور عبارتند از :

سیستوسکوپی : در این تکنیک پزشک یک سیستوسکوپ یا یک ابزار کوچک دارای عدسی و نور وارد مجرای ادرار کرده و علائم تومور یا سایر مشکلات احتمالی را شناسایی می کند. این روش معمولا به صورت سرپایی با بی حسی موضعی انجام می شود
بیوپسی : از این تکنیک برای تایید تشخیص سرطان استفاده می شود. پزشک طی بیوپسی نمونه ای از بافت را از ناحیه مشکوک خارج کرده و به آزمایشگاه ارسال می کند
تصویر برداری : آزمایش هایی مانند سی تی اسکن یا اسکن ام آر آی به پزشک در تعیین محل دقیق تومور و گسترش یا متاستاز آن کمک می کند

درجه و مراحل سرطان مجرای ادرار

پزشک بعد از تشخیص قطعی سرطان، مرحله و درجه آن را مشخص می کند. این طبقه بندی ها اطلاعات خوبی در مورد سرطان و میزان پیشرفت آن به پزشک می دهند.

درجه سرطان

اعداد و ارقام مربوط به درجه سرطان نشان می دهد تومور با چه سرعتی می تواند رشد و توسعه پیدا کند.

سرطان با درجه پایین به کندی رشد می کند و بعید است گسترش پیدا کند در حالی که سرطان با درجه بالا به سرعت در حال رشد بوده و ممکن است عود و به خارج از مجرای ادرار سرایت کند.

مرحله سرطان

مرحله سرطان نشان می دهد که آیا سرطان به خارج از مجرای ادرار گسترش یافته یا خیر و هرچه عدد آن بالاتر باشد میزان گسترش بیماری بیشتر خواهد بود.

به عنوان مثال تومور مرحله 1 هنوز در مجرای ادرار و بافت مجاور موضعی قرار دارد اما تومور مرحله 4 به سایر اندام ها گسترش یافته است.

درمان سرطان مجرای ادرار

به طور کلی چندین روش درمانی مختلف برای سرطان مجرای ادرار در دسترس است و انتخاب بهترین گزینه برای بیمار به نوع سرطان، محل و مرحله آن بستگی دارد.

برای انتخاب گزینه درمانی مناسب لازم است بیمار با پزشک خود مشورت کرده و با مضرات هر یک از روش ها آشنا شود. همچنین بهتر است روشی انتخاب شود که فرد آمادگی لازم برای انجام آن و دریافت نتایج را دارا می باشد.

1. عمل جراحی

جراحی متداول ترین روش درمانی برای سرطان مجرای ادرار است که طی آن تومور از داخل مجرای ادرار یا نواحی اطراف آن و همچنین غدد لنفاوی مجاور (در صورت درگیر شدن) خارج می شوند.

2. پرتو درمانی

در این روش سلول های سرطانی توسط پرتوهای انرژی قوی از خارج از بدن هدف قرار داده شده و از بین می روند.

پزشکان ممکن است از پرتو درمانی به تنهایی استفاده کنند اما این تکنیک معمولا به همراه عمل جراحی یا شیمی درمانی به کار می رود.

3. شیمی درمانی

گاهی پزشک قبل از عمل جراحی و برای کوچک کردن تومور و کاهش حجم عمل جراحی از داروهای ضد سرطان شیمی درمانی استفاده می کند.

علاوه بر این شیمی درمانی ممکن است بعد از جراحی و برای جلوگیری از عود بیماری یا در شرایطی که سرطان به خارج از محل تومور اولیه گسترش یافته استفاده شود.

4. مراقبت تسکینی

مراقبت تسکینی نیز از گزینه های موجود برای درمان سرطان مجرای ادرار است که صد البته به درمان واقعی نیاز ندارد. این روش در مواردی که پزشک به این نتیجه برسد تومور هیچ گونه مشکلی برای بیمار ایجاد نکرده و علائم رشد یا گسترش از خود نشان نمی دهد کاربرد دارد.

به علاوه در مورد افراد مسن که ابتلا به بیماری های دیگر ممکن است در سایر روش های درمانی سرطان اختلال ایجاد کند بسیار متداول می باشد.

لازم به ذکر است در صورتی که تومور طی دوره مراقبت تسکینی نشانه های تغییر یا تهاجمی تر شدن از خود نشان دهد ممکن است نیاز به استفاده از گزینه های درمانی دیگر باشد.

چشم انداز سرطان مجرای ادرار

درمان سرطان مجرای ادرار می تواند تومور یا توده را از بین ببرد اما همچنان احتمال عود سرطان وجود دارد. به همین دلیل بسیار مهم است که بیمار به طور منظم با پزشک خود ملاقات داشته باشد تا هر گونه عود احتمالی به موقع تشخیص داده شده و از گسترش آن جلوگیری شود.

به علاوه ممکن است پزشک به خصوص طی چند سال اول بعد از تشخیص اولیه سرطان از بیمار بخواهد به طور منظم سی تی اسکن یا ام آر آی انجام دهد. در این تست ها علائم سرطان در سایر نقاط بدن مشخص می شود.

امید به زندگی در این سرطان تا حد زیادی به سن فرد و مرحله تشخیص بیماری بستگی دارد. به طور کلی هر چه سرطان زودتر تشخیص داده شود نتیجه درمان ها بهتر خواهد بود.

چشم انداز این بیماری بعد از تشخیص و انجام اقدامات درمانی نیز به عوامل مختلف از جمله موارد زیر بستگی دارد :