سرطان زبان (Tongue cancer) از انواع سرطان دهان است که معمولا در سلول های سنگفرشی سطح زبان ایجاد شده و می تواند تومور یا ضایعاتی در ناحیه زبان ایجاد کند.
همانند سایر انواع سرطان، تشخیص زود هنگام و اقدام به درمان سرطان زبان تاثیر قابل توجهی در چشم انداز این بیماری داشته و درصد درمان آن تا حد زیادی افزایش می یابد.
در ادامه قصد داریم درباره سرطان زبان و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
سرطان زبان چیست؟
سرطان زبان نوعی سرطان در ناحیه دهان است که واضح ترین نشانه های آن شامل درد زبان و زخم روی زبان است که التیام نمی یابد.
این سرطان می تواند در دو ناحیه مختلف زبان ایجاد شود که عبارتند از :
- سرطان زبان که در جلوی زبان ایجاد می شود
- سرطان در ناحیه پشت زبان که به نام سرطان دهان و حلق شناخته شده است
شایع ترین نوع سرطان زبان، کارسینوم سلول سنگفرشی نام دارد. لازم به ذکر است سلول های سنگفرشی سلول های نازک و مسطحی هستند که در سطح پوست و زبان، پوشش مجاری گوارشی و تنفسی و پوشش دهان، گلو، تیروئید و حنجره وجود دارند.
علائم سرطان زبان
به طور کلی سرطان دهان ممکن است با علائم زیر همراه باشد :
- لکه های قرمز یا قرمز و سفید (لکوپلاکی دهان) که در پوشش داخلی دهان یا زبان ظاهر می شوند
- زخم های دهان که بهبود نمی یابند
- گلو درد یا درد هنگام بلع
- احساس این که چیزی در گلو گیر کرده است
- درد زبان
- صدای خشن
- مشکل در حرکت دادن فک یا زبان
- درد گردن یا گوش
- لق شدن دندان ها
- ورم در ناحیه که بیش از 3 هفته ادامه داشته باشد
- وجود توده در دهان
- ضخیم شدن پوشش داخلی دهان
- مشکل در استفاده از دندان مصنوعی یا پروتزهای دندانی
از آن جا که تشخیص بسیاری از علائم اولیه سرطان دهان ممکن است دشوار باشد، بسیاری از افراد ممکن است در مراحل اولیه سرطان متوجه هیچ علامتی نشوند.
به همین دلیل افرادی که بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان دهان قرار دارند، از جمله کسانی که بیش از حد سیگار می کشند یا مشروبات الکلی زیاد می نوشند باید نسبت به علائم اولیه این بیماری هوشیار باشند و به طور منظم به دندان پزشک مراجعه کنند.
همان طور که قبلا اشاره کردیم علائم اولیه سرطان زبان شامل دردناک شدن و زخم روی زبان می باشد. برخی دیگر از علائم عبارتند از :
- درد در ناحیه فک یا گلو
- درد هنگام بلع
- احساس این که چیزی در گلو گیر می کند
- سفت بودن زبان یا فک
- مشکلات بلع یا جویدن غذا
- ظاهر شدن لکه قرمز یا سفید که روی پوشش دهان یا زبان ایجاد می شود
- زخم زبان که خوب نمی شود
- بی حسی در دهان
- خونریزی زبان بی دلیل
- توده روی زبان که از بین نمی رود
ناگفته نماند علائم سرطان زبان شبیه علائم سایر سرطان های دهان است و ممکن است در مراحل اولیه بیماری مشهود نباشد.
به علاوه گاهی فرد بدون این که به سرطان زبان یا نوع دیگری از سرطان های دهان مبتلا باشد برخی از این علائم را تجربه می کند.
مراحل سرطان زبان
پزشکان اکثر انواع سرطان را بر اساس شدت سرطان و این که آیا به سایر قسمت های بدن گسترش یافته یا خیر به چند مرحله طبقه بندی می کنند.
در این سیستم طبقه بندی از حروف و اعداد استفاده می شود. به عنوان مثال حرف T نشان دهنده تومور است و حرف N به غدد لنفاوی گردن اشاره دارد. این حروف هر کدام به ترتیب دارای درجه بندی 1 تا 4 یا 0 تا 3 می باشند.
افراد مبتلا به تومور T1 تومور با کمترین درجه شدت را دارا می باشند در حالی که افراد مبتلا به تومور T4 بیشترین درجه را دارند.
به علاوه طبقه بندی N0 نشان می دهد که سرطان زبان به هیچ یک از گره های لنفاوی گردن گسترش نیافته است. در صورتی که سرطان زبان به تعداد قابل توجهی از غدد لنفاوی گسترش یافته باشد دارای طبقه بندی N3 است.
علاوه بر این می توان سرطان زبان را به روش های زیر نیز درجه بندی کرد :
- درجه کم
- درجه متوسط
- درجه بالا
این درجه بندی نشان می دهد که سرطان با چه شدتی در حال رشد و تکثیر است و احتمال انتشار آن به سایر قسمت های بدن چقدر است.
علت سرطان زبان
کارشناسان به طور دقیق نمی دانند چرا برخی افراد به سرطان زبان مبتلا می شوند. با این حال بعضی عوامل خطر زای خاص می توانند احتمال ابتلای فرد به این بیماری را افزایش دهند.
برخی عوامل خطر زا عبارتند از :
- سیگار کشیدن یا جویدن تنباکو
- مصرف بیش از حد الکل
- رژیم غذایی کم میوه و سبزیجات و حاوی گوشت قرمز یا غذاهای به شدت فراوری شده
- ابتلا به عفونت ویروس پاپیلومای انسانی
- سابقه خانوادگی سرطان زبان یا دهان
- سابقه سرطان های قبلی به خصوص سایر سرطان های سلول سنگفرشی
لازم به ذکر است مردان مسن بیشتر از سایر افراد در معرض خطر ابتلا به سرطان زبان قرار دارند و سرطان های دهان در افراد بالاتر از 50 سال شایع تر می باشد. به علاوه سیگاری های الکلی 15 برابر بیشتر از سایر افراد به سرطان دهان مبتلا می شوند.
سایر عوامل خطر زا عبارتند از :
- رفلاکس معده
- جویدن فوفل که یک عادت شایع در میان مردم آسیای جنوب شرقی می باشد
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص از جمله آزبست، سولفوریک اسید و فرمالدئید
- بهداشت نا مناسب دهان و دندان یا سایر عوامل موثر بر دهان مانند دندان های ناهموار که باعث تحریک می شوند یا پروتزهایی که به درستی جا نمی افتند
تشخیص سرطان زبان
افرادی که با توجه به علائم ظاهر شده یا عوامل خطر زای موجود در خود، نگران ابتلا به سرطان زبان هستند لازم است در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنند.
پزشک احتمالا برای تشخیص این بیماری موارد زیر را بررسی خواهد کرد :
- سوالاتی درباره سابقه پزشکی مرتبط از جمله سابقه پزشکی خانوادگی
- معاینه زبان و دهان
- بررسی بزرگ شدن غدد لنفاوی
در صورتی که پزشک به سرطان زبان مشکوک باشد طی نمونه برداری مقداری از بافت ناحیه را جدا کرده و به آزمایشگاه ارسال می کند.
اگر نتایج نمونه برداری نشان دهنده ابتلا به سرطان باشد، ممکن است تست های تصویر برداری همچون ام آر آی یا سی تی اسکن تجویز شود تا مشخص شود که آیا سرطان به سایر بخش های بدن گسترش یافته یا خیر.
درمان سرطان زبان
افراد مبتلا به سرطان زبان معمولا به عمل جراحی برای برداشتن بافت سرطانی نیاز دارند و تومورهای کوچک تر اغلب طی یک عمل جراحی برداشته می شوند.
در صورت وجود تومورهای بزرگ تر یا اگر سرطان به سایر نواحی بدن گسترش یافته باشد، ممکن است چند عمل جراحی پیچیده تر لازم باشد.
همچنین ممکن است نیاز به برداشتن بخشی از زبان باشد. در این صورت پزشک سعی می کند زبان را با استفاده از پوست یا بافت سایر قسمت های بدن بازسازی کند.
به عنوان مثال طی جراحی گلوسکتومی بخشی یا کل زبان برداشته می شود. اگرچه پزشکان تا حد امکان سعی می کنند آسیب وارد شده به دهان در طول عمل جراحی را به حداقل برسانند اما برخی عوارض جانبی اجتناب ناپذیر می باشند.
مثلا گلوسکتومی می تواند روی صحبت کردن، غذا خوردن، نفس کشیدن و بلعیدن فرد تاثیر بگذارد.
برخی بیماران علاوه بر عمل جراحی ممکن است نیاز به پرتو درمانی یا شیمی درمانی برای از بین بردن سلول های سرطانی باقیمانده داشته باشند.
پیشگیری از سرطان زبان
پیشگیری از ابتلا به سرطان زبان امکان پذیر نمی باشد اما اگر افراد متوجه هر یک از علائم سرطان زبان شوند لازم است در اسرع وقت با پزشک خود ملاقات کنند زیرا هر چه تشخیص و اقدام به درمان این بیماری سریع تر صورت گیرد چشم انداز مطلوب تری خواهد داشت.
همچنین عواملی در سبک زندگی وجود دارد که افراد می توانند آن ها را کنترل کرده و خطر ابتلا به سرطان زبان را به حداقل برسانند، از جمله :
- ترک سیگار
- اجتناب از جویدن محصولات تنباکو یا فوفل
- محدود کردن مصرف الکل یا اجتناب کامل از آن
- استفاده از یک رژیم غذایی متنوع و سالم که شامل مقدار زیادی میوه و سبزیجات است
- رعایت بهداشت دهان و دندان با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم و مراجعه منظم به دندانپزشکی
- دریافت یک دوره کامل واکسن HPV
- رابطه جنسی ایمن و استفاده از ابزارهای ایمنی برای رابطه جنسی دهانی
چشم انداز سرطان زبان
سرطان زبان یکی از سرطان های نسبتا قابل درمان است و چشم انداز آن در افرادی که این بیماری را به موقع تشخیص داده اند بهتر می باشد، به عبارت دیگر در صورتی که سرطان به نواحی دیگر بدن گسترش نیافته باشد امید به زندگی فرد تا حد زیادی افزایش می یابد.
به طور کلی چشم انداز سرطان زبان در فرد مبتلا به مرحله تشخیص آن و موفقیت درمان بستگی دارد. میانگین نرخ امید به زندگی 5 ساله در سرطان زبان که به سایر بخش های بدن گسترش نیافته 78 درصد و در صورت گسترش به سایر نقاط بدن 36 درصد می باشد.
به علاوه طبق آمار 83.7 درصد از افراد مبتلا به سرطان دهان یا حلق مرحله اول، 5 سال یا بیشتر زنده می مانند. این در حالی است که این احتمال در افراد مبتلا به سرطان پیشرفته تر که به سایر نواحی بدن گسترش یافته حدود 39.1 درصد می باشد.
منبع: medicalnewstoday
