سرطان آدرنال (به انگلیسی: Adrenal cancer) یا سرطان غدد فوق کلیوی از انواع سرطان است که به دلیل رشد و تکثیر سلول های غیر طبیعی در غدد فوق کلیوی یا حرکت این سلول ها از سایر بخش های بدن به سمت این غدد ایجاد می شود.
این سرطان دارای دو نوع مختلف است و مانند بسیاری از سرطان ها اقدامات درمانی برای آن در صورت تشخیص به موقع، نتایج بسیار بهتری خواهد داشت.
در ادامه قصد داریم درباره سرطان آدرنال و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
سرطان آدرنال چیست؟
بدن انسان دارای دو غده فوق کلیوی یا آدرنال است که که بالای هر یک از کلیه ها قرار گرفته اند.
سرطان آدرنال معمولا در بیرونی ترین لایه غدد یا قشر آدرنال رخ می دهد و به طور کلی به شکل تومور ظاهر می شود. به تومور سرطانی آدرنال، کارسینوم قشر آدرنال و به تومور غیر سرطانی آدرنال، آدنوم خوش خیم گفته شود.
در صورتی که سرطان آدرنال از این غدد نشات نگرفته باشد جزو سرطان قشر آدرنال محسوب نمی شود. به عنوان مثال سرطان های دیگر همچون سرطان سینه، معده، کلیه، پوست و لنفوم ممکن است به غدد فوق کلیوی گسترش پیدا کنند.
انواع توموره غدد آدرنال
آدنوم خوش خیم
آدنوم های خوش خیم نسبتا کوچک هستند و معمولا کمتر از 5 سانتی متر قطر دارند.
اکثر افراد مبتلا به این نوع تومورها هیچ علامتی تجربه نمی کنند و این تومورها معمولا فقط روی یک غده فوق کلیوی ایجاد می شوند، اگرچه در موارد نادر ممکن است روی هر دو غده ظاهر شوند.
کارسینوم قشر آدرنال
کارسینوم قشر آدرنال معمولا بسیار بزرگ تر از آدنوم خوش خیم می باشد و در مواردی که قطر تومور بیش از 5 سانتی متر باشد، احتمال سرطانی بودن آن بیشتر خواهد بود.
تومورها گاهی به اندازه ای بزرگ می شوند که به اندام های دیگر فشار آورده و به علائم بیشتر منجر می شوند. همچنین ممکن است هورمون هایی تولید کرده و تغییراتی در بدن ایجاد کنند.
علائم سرطان آدرنال
علائم سرطان آدرنال به دلیل تولید بیش از حد هورمون هایی همچون آندروژن، استروژن، کورتیزول و آلدوسترون در بدن ظاهر می شود. از سوی دیگر فشار تومورهای بزرگ به اندام های دیگر ممکن است به بروز علائم منجر شود.
لازم به ذکر است علائم تولید بیش از حد آندروژن یا استروژن در کودکان واضح تر از بزرگسالان بوده و راحت تر تشخیص داده می شود زیرا تغییرات فیزیکی در دوران بلوغ فعال تر و مشهودتر است.
برخی علائم سرطان آدرنال در کودکان می تواند به صورت زیر باشد :
- رشد بیش از حد موهای ناحیه تناسلی، زیر بغل و صورت
- بزرگ شدن آلت تناسلی
- بزرگ شدن کلیتوریس
- سینه های بزرگ در پسران
- بلوغ زودرس در دختران
با این حال علائم در حدود نیمی از موارد تا زمانی که تومور به اندازه کافی بزرگ نباشد و به سایر اندام ها فشار وارد نکند ظاهر نمی شود.
از سوی دیگر زنان مبتلا به تومورهایی که باعث افزایش آندروژن در بدن می شوند ممکن است رشد موهای صورت یا خشن شدن صدا را تجربه کنند و در مردان مبتلا به تومورهایی که باعث افزایش استروژن می شوند ممکن است سینه ها بزرگ یا حساس شوند.
لازم به ذکر است تشخیص تومور در زنان با سطح استروژن بالا و در مردان با سطح آندروژن بالا دشوارتر می باشد.
برخی علائم سرطان آدرنال که باعث افزایش سطح کورتیزول و آلدوسترون در بزرگسالان می شود نیز عبارتند از :
- فشار خون بالا
- قند خون بالا
- افزایش وزن
- قاعدگی نا منظم
- کبودی آسان
- افسردگی
- تکرر ادرار
- گرفتگی عضلات
عوامل خطر زای سرطان آدرنال
دانشمندان هنوز از علت دقیق سرطان آدرنال اطلاع ندارند اما به نظر می رسد حدود 15 درصد از موارد ابتلا از یک اختلال ژنتیکی نشات می گیرد.
برخی بیماری ها نیز می توانند فرد را بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان آدرنال قرار دهند، از جمله :
- سندرم بک ویت ویدمن : این سندرم نوعی اختلال رشد غیر طبیعی است که با علائمی همچون بزرگ شدن بدن و اندام ها مشخص می شود و افراد مبتلا به آن بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان آدرنال، کلیه و کبد قرار دارند
- سندرم لی فرامنی : این سندرم یک اختلال ارثی است که باعث افزایش خطر ابتلا به بسیاری از انواع سرطان می شود
- پولیپ آدنوماتوز خانوادگی : یک بیماری ارثی است که با تعداد زیادی پولیپ در روده بزرگ مشخص می شود که خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را نیز به همراه دارد
- نئوپلازی اندورکین متعدد نوع 1 : نوعی بیماری ارثی است که باعث بروز بسیاری از تومورها چه خوش خیم یا بد خیم در بافت های تولید کننده هورمون هایی مانند هیپوفیز، پارا تیروئید و پانکراس می شود
به نظر می رسد سیگار کشیدن نیز خطر ابتلا به سرطان آدرنال را افزایش می دهد اما هنوز هیچ مدرک قطعی برای آن وجود ندارد.
تشخیص سرطان آدرنال
فرایند تشخیص سرطان آدرنال معمولا با بررسی سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی آغاز می شود و ممکن است نیاز به انجام آزمایش خون و ادرار باشد.
سایر آزمایش ها عبارتند از :
- نمونه برداری
- سونوگرافی
- سی تی اسکن
- پت اسکن
- ام آر آی
- آنژیوگرافی آدرنال
درمان سرطان آدرنال
اقدام سریع برای درمان سرطان آدرنال می تواند به نتایج بسیار خوبی در درمان منجر شود.
در حال حاضر 3 درمان اصلی برای این سرطان وجود دارد که عبارتند از :
1. عمل جراحی
پزشک ممکن است از روشی به نام آدرنالکتومی برای برداشتن غده آدرنال استفاده کند. اگر سرطان به سایر قسمت های بدن گسترش یافته باشد احتمالا غدد لنفاوی و بافت اطراف نیز برداشته خواهد شد.
2. پرتو درمانی
در پرتو درمانی از اشعه ایکس انرژی بالا برای کشتن سلول های سرطانی و جلوگیری از رشد سلول های سرطانی جدید استفاده می شود.
3. شیمی درمانی
بیمار بسته به مرحله سرطان ممکن است نیاز به شیمی درمانی داشته باشد که طی آن با تزریق وریدی یا عضله یا مصرف داروهای خاص، رشد سلول های سرطانی تا حدی متوقف می شود.
گاهی لازم است شیمی درمانی با انواع دیگر درمان ها ترکیب شود.
4. سایر درمان ها
ابلیشن یا تخریب سلول های تومور ممکن است برای برداشتن تومورهایی که قابل جراحی نیستند ضروری باشد.
میتوتان متداول ترین دارویی است که در درمان سرطان آدرنال استفاده می شود و گاهی بعد از جراحی تجویز می شود. این دارو می تواند تولید بیش از حد هورمون را مسدود کرده و به کاهش اندازه تومور کمک کند.
توصیه می شود درباره درمان های کارآزمایی بالینی مانند درمان بیولوژیک که از سیستم ایمنی برای مقابله با سلول های سرطانی استفاده می کنند با پزشک خود مشورت کنید.
چشم انداز سرطان آدرنال
برای درمان سرطان آدرنال تیمی از پزشکان دست به کار شده و روی وضعیت فرد نظارت می کنند.
لازم به ذکر است افرادی که در گذشته به تومور آدرنال مبتلا بوده اند لازم است حتما به طور منظم به پزشک مراجعه کنند زیرا سرطان آدرنال ممکن است در هر زمانی عود کند.
منبع: healthline
