بیماری بهجت چیست؟

بیماری بهجت (به انگلیسی: Behcet’s disease) از بیماری های التهابی خود ایمنی است که روی عروق خونی اثر گذاشته و با علائم گوناگون در بخش های مختلف بدن همراه می باشد.

این بیماری مسری نیست و نمی تواند از فردی به فرد دیگر انتقال پیدا کند. همچنین عود آن به صورت دوره ای می باشد، به عبارت دیگر علائم آن در دوره ای تشدید شده که به آن شعله وری گفته می شود و در دوره دیگر به طور کامل بهبود پیدا می کنند.

در ادامه قصد داریم درباره بیماری بهجت و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛

بیماری بهجت چیست؟

بیماری بهجت که به سندرم بهجت نیز معروف است از بیماری های خود ایمنی است که باعث آسیب عروق خونی شده و ممکن است به علائم مختلف از جمله مشکلات عروقی، زخم های دهانی، زخم های تناسلی و پوستی، التهاب چشم، آرتریت و التهاب روده، مغز و نخاع منجر شود.

این بیماری جزو اختلالات مزمن و نادر محسوب می شود. علائم آن نیز معمولا به طور موقت بهبود پیدا کرده و در دوره بعد دوباره تشدید می شوند.

بیماری بهجت بیشتر در کشور ترکیه دیده می شود، اگرچه مردم کشورهای دیگر نیز به آن دچار می شوند. گفته شده در ترکیه در هر 100 هزار نفر 400 نفر از این بیماری رنج می برند.

شدت بیماری در افراد مختلف متفاوت بوده و علائم آن با کمک داروها و تغییر در سبک زندگی قابل کنترل می باشد.

علائم بیماری بهجت

علائم بیماری بهجت طیف گسترده ای را در بر می گیرد که می توانند نواحی مختلف بدن را تحت تاثیر قرار دهند، از جمله :

1. زخم دهان

زخم های دردناک دهان معمولا اولین علامت بیماری بهجت هستند که ممکن است به صورت یک زخم تنها یا چند زخم ظاهر شوند.

این زخم ها می توانند در هر نقطه از دهان از جمله زبان، لب، لثه، لوزه، دیواره گونه، سقف دهان و پشت گلو رخ دهند.

مشخصات زخم دهان ناشی از بیماری بهجت به صورت زیر می باشد :

دردناک
کم عمق یا عمیق
گرد یا بیضی شکل
مرکز سفید یا زرد با هاله ای قرمز رنگ که اطرافش را احاطه کرده است
اندازه بین 1 تا 20 میلی متر

زخم های دهان اغلب طی 10 تا 20 روز از بین می روند و گاه و بیگاه جای زخم آن ها باقی می ماند.

2. زخم های تناسلی

گفته شده بیش از نیمی از افراد مبتلا به بیماری بهجت دچار ضایعات تناسلی می شوند که هم در زنان و هم در مردان ممکن است رخ می دهد.

زخم تناسلی در مردان به صورت زخم در کیسه بیضه و سر آلت تناسلی ظاهر می شود، این ضایعات گاهی با بیماری دیگری به نام اپیدیدیمیت یا التهاب لوله های منی بر مرتبط می باشند.

زخم در زنان به صورت ضایعاتی در فرج، واژن و دهانه رحم ایجاد می شود که خصوصیات زیر را دارا می باشد :

زخم های دردناک باز و قرمز رنگ
ممکن است بزرگ و عمیق باشند

زخم های تناسلی بعد از بهبود، اثر زخم در ناحیه باقی می گذارند.

3. زخم های پوستی

افراد مبتلا به بیماری بهجت گاهی دچار مشکلات پوستی التهابی به نام اریتم گرهی شوند که با ندول های قرمز و حساس در پوست که اغلب زخم می شوند همراه می باشد.

این ضایعات ممکن است شبیه کبودی ها یا برآمدگی های پر از چرک به نظر برسند.

سایر ضایعات مرتبط با بیماری بهجت شامل ندول های آکنه فرم، شبه فولیکولیت ها و ضایعات پاپولوپوسچولار می باشد.

4. مشکلات چشم

افراد مبتلا به بیماری بهجت اغلب دچار التهاب لایه میانی چشم یا یوئیت می شوند.

یوئیت قدامی بخش جلوی چشم را درگیر می کند و علائم شایع آن شامل درد، تاری دید، حساسیت به نور و تولید بیش از حد اشک می باشد. همچنین ممکن است یک لایه چرک داخل چشم دیده شود.

یووئیت خلفی پشت چشم و شبکیه را درگیر می کند و علائم شایع آن شامل تاری دید، دیدن اشکال شناور، درد، قرمزی و حساسیت به نور می باشد.

مشکلات چشمی ناشی از بیماری بهجت در صورت عدم درمان می تواند به عوارض جدی همچون از دست دادن جزئی بینایی یا نابینایی منجر شود.

5. مشکلات عروقی

التهاب سیاهرگ ها و سرخرگ ها در بیماری بهجت ممکن است عوارض جدی همچون لخته شدن خون، آنوریسم و تنگی یا انسداد عروق را به همراه داشته باشد.

افراد مبتلا به این بیماری گاهی عارضه ای به نام ترومبوفلبیت را تجربه می کنند که علائم آن شامل قرمزی، درد، داغی و ورم اندام های انتهایی بدن به دلیل لخته شدن خون می باشد. سوفل قفسه سینه نیز در برخی موارد گزارش شده است.

6. آرتریت

بیماری بهجت گاهی باعث التهاب یک یا چند مفصل می شود که درد، ورم و سفتی ناشی از آن معمولا طی چند هفته از بین می رود.

مفاصلی که معمولا درگیر می شوند شامل مفصل زانو، مچ پا، مچ دست و آرنج می باشند. برخی افراد نیز دچار کمر درد یا درد باسن می شوند که به دلیل التهاب مفصل لگن رخ می دهد.

ناگفته نماند در آرتریت مرتبط با این بیماری، مفصل به طور دائمی آسیب نمی بیند.

7. زخم های گوارشی

گاهی اوقات ممکن است زخم هایی در هر نقطه از دستگاه گوارش، از دهان گرفته تا مقعد، ایجاد شود که با علائمی مانند بی اشتهایی، درد، استفراغ، اسهال و خونریزی مقعدی همراه می باشد.

برخی از بیماران نیز دچار نوعی عارضه نادر به نام سندرم باد کیاری می شوند که در آن سیاهرگی که خون را از کبد خارج می کند مسدود می شود.

8. مشکلات ریوی

در موارد نادر ممکن است ریه ها تحت تاثیر بیماری بهجت قرار بگیرند که با علائمی همچون سرفه، تنگی نفس و آنوریسم در سرخرگ ریوی همراه می باشد.

9. مشکلات سیستم عصبی مرکزی

بیماری بهجت می تواند به التهاب مغز و ساقه مغز منجر شود که علائمی همچون سردرد، گیجی، سکته مغزی، تغییرات شخصیتی، مشکل در تشخیص جهت ها، تب، کاهش تعادل بدن و از دست دادن حافظه را به دنبال خواهد داشت.

بیماران با مشاهده علائم زیر لازم است با پزشک تماس بگیرند :

تب
سردرد
گرفتگی گردن
مشکل در هماهنگی بدن

این علائم می تواند نشانه التهاب ساقه مغز باشد و در صورت عدم درمان ممکن است به سکته مغزی در فرد منجر شود.

10. سایر علائم

بیماران مبتلا به بهجت ممکن است دچار بیماری قلبی یا کلیوی شوند.

در برخی نیز زخم دهان و زخم تناسلی همراه غضروف های ملتهب رخ می دهد که به آن سندرم مجیک گفته می شود.

این علامت به احتمال زیاد در افرادی که همزمان به بیماری بهجت و اختلال نادر دیگری به نام پلی کندریت عود شونده مبتلا هستند ایجاد شده و التهاب غضروف و سایر بافت های همبند بدن را به دنبال دارد.

علت بیماری بهجت

علت دقیق بیماری بهجت ناشناخته است اما به نظر می رسد یک نوع عارضه خود ایمنی است.

در بیماری های خود ایمنی سیستم ایمنی بدن به اشتباه به یک ماده یا فرایند طبیعی در بدن واکنش نشان داده و باعث بروز علائم التهاب می شود.

برخی افراد بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. گفته شده عوامل زیر ممکن است در بروز آن نقش داشته باشند :

سن : زنان و مردان در همه سنین در معرض ابتلا به بیماری بهجت هستند اما این بیماری بیشتر در افراد 20 تا 30 ساله دیده می شود و مردان معمولا علائم شدیدتری نسبت به زنان تجربه می کنند
نژاد و موقعیت جغرافیایی : این عوامل ممکن است در احتمال ابتلای فرد به بیماری بهجت نقش داشته باشند، به عنوان مثال بیماری بهجت در مردان خاورمیانه و آسیا و زنان ایالات متحده و سایر کشورهای غربی، ژاپن و کره شایع تر است
عوامل ژنتیکی و ارثی : ممکن است نوعی عامل ژنتیکی یا ارثی نیز در ابتلا به این بیماری دخیل باشد. بیماری بهجت احتمالا با باکتری ها، ویروس ها یا عوامل محیطی نیز مرتبط است اما به تحقیق بیشتر در این زمینه نیاز می باشد

تشخیص بیماری بهجت

از آن جا که یک آزمایش خاص برای تشخیص بیماری بهجت وجود ندارد پزشک ابتدا سعی می کند ابتلا به سایر بیماری های مشابه را رد کند.

طبق معیارهای بالینی بین المللی برای تشخیص این بیماری لازم است علائم خاصی در بیمار صدق کند، از جمله :

وجود زخم های مکرر دهان حداقل 3 بار در سال

علاوه بر مورد بالا، حداقل 2 معیار از موارد زیر نیز باید وجود داشته باشد :

زخم های تناسلی مکرر
التهاب چشم (یوئیت) که طی معاینه چشم تایید می شود
زخم پوستی در بزرگسالانی که از داروهای کورتون استفاده نمی کنند
مثبت شدن نتیجه تست پاترژی طی 24 تا 48 ساعت بعد از انجام تست

در تست پاترژی پزشک یک سوزن کوچک و تمیز را به پوست ساعد وارد می کند. اگر طی 1 تا 2 روز برآمدگی کوچک قرمز رنگ در ناحیه ایجاد شود به معنای مثبت بودن نتیجه آزمایش می باشد.

درمان بیماری بهجت

در حال حاضر درمان خاصی برای بیماری بهجت وجود ندارد اما با کمک برخی روش های درمانی و تغییرات در سبک زندگی می توان علائم را تسکین داد.

برای کاهش درد و جلوگیری از عوارض بعدی استراحت و ورزش توصیه شده است.

دارو درمانی

برخی داروهای تجویزی برای این بیماری عبارتند از :

داروهای کورتون : این داروها التهاب را کاهش می دهند و به صورت یک درمان سیستمیک که کل بدن را تحت تاثیر قرار می دهد یا به شکل موضعی مثلا برای درمان زخم دهان استفاده می شوند
داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی : این داروهای سیستمیک برای کاهش فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی بدن که علت بیشتر علائم بیماری بهجت می باشد تجویز می شوند
درمان های بیولوژیکی : نوع جدیدتر درمان های سیستمیک هستند که برخی از فرایندهای بیولوژیکی خاص را که در ایجاد علائم دخیل هستند هدف قرار می دهند. به عنوان مثال مهار کننده های TNFa روی آنتی بادی های عامل التهاب اثر می گذارند

داروهای موضعی

این داروها به سطح بدن اعمال می شوند و ممکن است شامل درمان های ضد درد موضعی مانند شوینده، ژل، قطره چشم و پمادهای کورتون باشند که از جمله آن ها می توان به تریامسینولون استوناید، بتامتازون و دگزامتازون اشاره کرد.

داروهای خوراکی

گاهی لازم است داروهایی برای کنترل این بیماری تجویز شود که روی سراسر بدن اثر می گذارند، از جمله :

کلشی سین، دارویی که برای پیشگیری از نقرس استفاده می شود
کورتون ها
داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مانند آزاتیوپرین، سیکلوسپورین و سیکلوفسفامید
داروهایی که نحوه عملکرد سلول های ایمنی را تغییر می دهند

پزشک با توجه به علائم ایجاد شده ممکن است از داروهای دیگری نیز استفاده کند.

دوران بارداری

به نظر نمی رسد بیماری بهجت ارتباطی با عوارض بارداری داشته باشد اما داروهای مصرفی برای کنترل آن ممکن است برای جنین مضر باشند.

خانم های باردار باید در این مورد با پزشک مشورت کرده و طبق دستور او عمل کنند.

در موارد بسیار نادر ممکن است نوزاد با بیماری بهجت متولد شود که معمولا طی 6 تا 8 هفته خود به خود برطرف می شود.

سبک زندگی

هیچ شواهدی مبنی بر این که استفاده از یک رژیم غذایی خاص بتواند علائم بیماری بهجت را بهبود ببخشد وجود ندارد اما تغذیه سالم به سلامت کلی بدن کمک کرده و خطر مشکلات بعدی را کاهش می دهد.

بی تردید استفاده از یک رژیم غذایی متعادل و متنوع دارای مقادیر فراوان میوه و سبزیجات و عدم مصرف مواد غذایی پر چرب و سرشار از قند برای سلامت کلی بدن مفید است.

به علاوه برخی افراد مبتلا به بیماری بهجت متوجه شده اند حساسیت به برخی مواد غذایی خاص ممکن است باعث شعله ور شدن علائم این بیماری شود.

همچنین در مطالعه ای در این زمینه، مصرف خوراکی های زیر زخم دهان ناشی از بیماری بهجت در 32 تا 35 درصد افراد شرکت کننده را تشدید کرده است :

آناناس
پنیر امنتال و سایر پنیرها
آجیل، بادام و بادام زمینی
لیموترش

بنابراین قطع موقتی مصرف این مواد غذایی احتمالا در تشخیص موارد تشدید کننده علائم کمک کننده خواهد بود.

برخی افراد نیز معتقدند استرس و خستگی می تواند به تشدید علائم منجر شود.

توجه داشته باشید مصرف هر گونه مکمل یا درمان های تکمیلی برای درمان بیماری بهجت باید زیر نظر پزشک انجام شود زیرا ممکن است علائم را تشدید کرده یا با سایر درمان ها تداخل داشته باشند.