از دست دادن بینایی (به انگلیسی: Vision loss) به از دست دادن کامل یا جزئی بینایی گفته می شود که از اختلالات نسبتا شایع در سراسر دنیا می باشد و علل مختلفی ممکن است در بروز آن نقش داشته باشند.
گفته شده مشکلات بینایی جزو 10 معلولیت اصلی در بزرگسالان و یکی از شایع ترین ناتوانی ها در کودکان محسوب می شوند و می توانند تاثیر قابل توجهی در کیفیت زندگی افراد داشته باشند.
در ادامه قصد داریم درباره از دست دادن بینایی و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
از دست دادن بینایی چیست؟
از دست دادن بینایی از اختلالات چشمی است که بسته به علت آن ممکن است به طور ناگهانی یا تدریجی به مرور زمان در یک یا هر دو چشم رخ دهد. برخی از انواع از دست دادن بینایی موقتی یا برگشت پذیر هستند و برخی دیگر به صورت دائمی رخ می دهند.
محققان پیش بینی کرده اند به دلیل افزایش نرخ ابتلا به دیابت و سایر بیماری های مزمن طی سال های اخیر، احتمالا تعداد موارد ابتلا به مشکلات بینایی در سال های آینده تا حد زیادی افزایش خواهد یافت.
علل احتمالی متعددی در از دست دادن جزئی یا کامل بینایی نقش دارند که از جمله آن ها می توان به بیماری ها، جراحات، میگرن و افزایش سن اشاره کرد.
انواع از دست دادن بینایی
از دست دادن بینایی اصطلاحی است که به کاهش توانایی بینایی فرد اشاره دارد و دارای انواع مختلف می باشد که می توانند به دلایل مختلف رخ دهند :
- از دست دادن بینایی مرکزی یا مشکل در دیدن اشیا در ناحیه مرکزی بینایی
- از دست دادن بینایی محیطی یا مشکل در دیدن اشیا از گوشه چشم
- از دست دادن بینایی عمومی زمانی رخ می دهد که فرد نتواند چیزی را ببیند
- شب کوری زمانی رخ می دهد که دید فرد در نور کم مشکل داشته باشد
- دید تار یا مه آلود زمانی است که بینایی فرد از تمرکز کافی برخوردار نباشد یا شبیه به این به نظر می رسد که از پشت چیزی به اطراف خود نگاه می کند
همچنین ممکن است فرد متوجه شود که نمی تواند اشکال را ببیند یا فقط سایه هایی از آن ها تشخیص می دهد.
علت از دست دادن بینایی
علت از دست دادن ناگهانی بینایی
از دست دادن ناگهانی بینایی زمانی است که فرد به مدت چند ثانیه یا چند دقیقه تا چند روز بینایی اش را از دست بدهد. این مسئله می تواند به دلایل مختلف رخ دهد، از جمله :
1. میگرن
بسیاری از افراد مبتلا به میگرن علائم بصری خاصی را تجربه می کنند که به آن هاله میگرنی گفته می شود.
حدود 25 تا 30 درصد از افراد مبتلا به میگرن علائم بصری خاصی را تجربه می کنند که به آن هاله میگرنی گفته می شود. در برخی افراد این هاله شامل دیدن خطوط زیگزاگ، جرقه یا لکه است و برخی دیگر دچار دید تونلی، از دست دادن کامل بینایی یا از دست دادن بینایی به سمت چپ یا راست چشم می شوند.
این اختلالات بینایی اغلب و نه همیشه با سردرد همراه هستند که کمتر از یک ساعت دوام دارد و معمولا 10 تا 30 دقیقه ادامه پیدا می کند. در برخی موارد نیز بعد از چند ثانیه از بین می روند.
افرادی که دچار میگرن هستند معمولا با مصرف داروهای مسکن، ماندن در اتاق تاریک و دوری کردن از نورهای روشن و صداهای بلند سعی می کنند علائم را تسکین ببخشند.
2. کراتیت یا التهاب قرنیه
کراتیت مشکلی است که به خصوص در افرادی که از لنزهای تماسی استفاده می کنند بیشتر از افرادی که از لنز استفاده نمی کنند رخ می دهد.
این عارضه ممکن است در اثر عفونت یا آسیب به چشم ایجاد شود و با علائمی همچون تاری دید، درد، حساسیت به نور یا از دست دادن بینایی همراه می باشد. خوشبختانه التهاب قرنیه موقتی است و با کمک داروهای تجویزی درمان می شود.
3. ورم ملتحمه
ورم ملتحمه که به نام چشم صورتی نیز شناخته شده شامل عفونت و التهاب ملتحمه می باشد که می تواند باعث کاهش بینایی شود و از علائم آن می توان به تاری، قرمزی، درد یا مشکل بینایی اشاره کرد.
ورم ملتحمه موقتی است و معمولا خود به خود برطرف می شود. ورم ملتحمه باکتریایی نیز اغلب با قطره های چشمی آنتی بیوتیک قابل درمان است.
4. خستگی چشم
زمانی که فرد به مدت طولانی به یک مانیتور یا صفحه نمایش گوشی هوشمند یا لپ تاپ خیره شود ممکن است به مرور بینایی اش کاهش یافته و اشیای اطرافش را تار ببیند.
این مسئله نیز معمولا موقتی است و با استراحت دادن چشم و اجتناب از نگاه کردن به صفحه یا صفحات نمایش برطرف می شود.
اجرای قانون 20-20-20 نیز می تواند به جلوگیری از خستگی چشم کمک کند. به این صورت که فرد هر 20 دقیقه یک بار به مدت 20 ثانیه به یک شی در فاصله 20 فوتی (6 متر) از صفحه نمایش نگاه کند.
5. فرسایش قرنیه
آسیب چشم نیز می تواند باعث از دست دادن ناگهانی بینایی شود. بسته به میزان جدی بودن آسیب، این مسئله ممکن است موقتی یا دائمی باشد و درمان آن به شیوه متفاوتی انجام شود.
ممکن است لازم باشد برای ارزیابی شدت آسیب چشم به چشم پزشک مراجعه شود.
علت از دست دادن تدریجی بینایی
از دست دادن بینایی همیشه ناگهانی نیست بلکه گاهی ممکن است در یک دوره زمانی طولانی رخ دهد. برخی علل این وضعیت عبارتند از :
1. دژنراسیون ماکولا مرتبط با سن
دژنراسیون ماکولا مرتبط با سن نوعی بیماری چشمی است که می تواند بینایی مرکزی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. این بیماری علت اصلی از دست دادن بینایی در افراد 50 ساله و بالاتر است.
از دست دادن بینایی در این بیماری می تواند تدریجی یا سریع رخ دهد. در بسیاری از موارد ابتدا یک ناحیه تار در نزدیکی مرکز بینایی ایجاد می شود که ممکن است با گذشت زمان اندازه آن افزایش یابد.
2. گلوکوم
گلوکوم به گروهی از بیماری ها گفته می شود که به عصب بینایی که در پشت چشم قرار دارد آسیب می رسانند.
علائم گلوکوم ممکن است به قدری تدریجی رخ دهد که فرد تا زمانی که معاینه چشمی انجام ندهد متوجه ابتلا به آن نشود. همچنین می تواند یک یا هر دو چشم را درگیر کند و در صورت عدم درمان در نهایت نابینایی فرد را به دنبال داشته باشد که از دید محیطی شروع می شود.
پزشکان از درمان های مختلف برای گلوکوم استفاده می کنند که از جمله آن ها می توان به داروها (معمولا قطره های چشمی)، درمان با لیزر و عمل جراحی اشاره کرد. اگرچه درمان نمی تواند آسیبی که قبلا ایجاد شده را جبران کند.
3. رتینوپاتی دیابتی
رتینوپاتی دیابتی وضعیتی است که می تواند باعث از دست دادن بینایی و نابینایی در افراد مبتلا به دیابت شود. این بیماری روی رگ های خونی در شبکیه (لایه بافتی حساس به نور در پشت چشم) تاثیر می گذارد.
از آن جا که افراد مبتلا به انواع مختلف دیابت ممکن است به رتینوپاتی دیابتی مبتلا شوند، بنابراین مهم است که این افراد به طور منظم برای معاینه چشمی به پزشک مراجعه کنند تا این وضعیت در صورت بروز به موقع تشخیص داده شود.
این وضعیت در مراحل اولیه ممکن است علائم قابل توجهی نداشته باشد و درمان آن شامل دارو، لیزر درمانی یا جراحی می باشد.
لازم به ذکر است نابینایی مربوط به دیابت در 90 درصد موارد قابل پیشگیری است اما رتینوپاتی دیابتی در صورت درمان نشدن می تواند به کوری کامل و دائمی تبدیل شود.
چه زمانی به پزشک مراجعه شود؟
بسیاری از اختلالات بینایی با تشخیص زود هنگام و درمان سریع قابل پیشگیری هستند.
افراد در صورت مشاهده علائم کاهش بینایی لازم است با پزشک خود مشورت کرده و معاینه چشم انجام دهند. ابلته گاهی جای نگرانی وجود ندارد اما در کل بهتر است درباره هر گونه مشکل چشم به پزشک مراجعه شود.
به علاوه در مواردی که علائم از دست دادن بینایی با هر یک از علائم زیر همراه باشد، فرد باید فورا به اورژانس مراجعه کند :
- سردرد شدید
- مشکل در صحبت کردن
- افتادگی صورت
- از دست دادن کنترل عضلات در یک طرف بدن
- درد شدید چشم
این موارد می توانند از نشانه های سکته مغزی یا سایر بیماری های جدی باشند.
تشخیص از دست دادن بینایی
اگر فرد به طور ناگهانی بینایی اش را از دست دهد باید به عنوان یک مشکل اورژانسی به آن توجه کرده و به سرعت به اورژانس مراجعه شود.
پزشک برای بررسی وضعیت، ابتدا چشم فرد را معاینه کرده و احتمالا نوری به چشم می تاباند یا به منظور سنجش بینایی از او می خواهد حروف روی نمودار را بخواند.
ممکن است از معاینه عصبی برای تست عملکرد چشم و مغز نیز استفاده شود.
مقابله با از دست دادن بینایی
کنار آمدن با کاهش بینایی کار دشوار و چالش برانگیزی است، به خصوص اگر این مسئله دائمی باشد. با این حال با انجام برخی اقدامات می توان با این شرایط مقابله کرد.
برخی تکنیک های مفید برای مقابله با چالش های ناشی از دست دادن جزئی یا کلی بینایی عبارتند از :
- چینش مجدد وسایل منزل برای سهولت در جهت یابی
- گفتگو درمانی
- یادگیری خط بریل
- استفاده از سگ راهنما
پیشگیری از دست دادن بینایی
اگرچه در همه موارد نمی توان از کاهش بینایی جلوگیری کرد اما با انجام برخی اقدامات پیشگیرانه می توان به حفظ سلامت چشم ها کمک کرد، از جمله :
- استراحت دادن به چشم ها : هر 20 دقیقه یک بار بعد از خیره شدن به صفحه نمایش به چشم های خود استراحت دهید و به مدت 20 ثانیه به شی در فاصله 6 متری نگاه کنید
- استفاده از عینک محافظ : هنگام انجام برخی فعالیت ها مانند بعضی از ورزش ها، انجام کارهای ساختمانی یا تعمیرات منزل از عینک ایمنی استفاده کنید
- استفاده از عینک آفتابی : توصیه می شود از عینک آفتابی استفاده کنید که از چشم ها در برابر 99 تا 100 درصد اشعه UVA و UVB محافظت کند
معاینه منظم چشم، آشنایی با بیماری های چشمی، تغذیه خوب و ترک سیگار نیز می تواند به محافظت از چشم کمک کند.
منبع: medicalnewstoday
