التهاب عنبیه (ایریتیس) چیست؟

التهاب عنبیه یا ایریتیس (به انگلیسی: Iritis) که به نام یووئیت قدامی نیز شناخته شده به التهاب بخش رنگی چشم یعنی عنبیه گفته می شود که التهاب فضای بین عنبیه و لایه خارجی چشم به نام قرنیه را نیز در بر می گیرد.

این عارضه در اکثر موارد تنها یک چشم را تحت تاثیر قرار می دهد و در برخی موارد علت بروز آن مشخص نمی شود اما معمولا با تعدادی از بیماری ها ارتباط دارد که از جمله آن ها می توان به اسپوندیلیت آنکیلوزان، کولیت اولسراتیو و ام اس اشاره کرد.

در ادامه قصد داریم درباره التهاب عنبیه و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛

التهاب عنبیه چیست؟

یووه آ لایه میانی چشم در ناحیه زیر قرنیه و صلبیه (بخش سفیدی چشم) است که از ساختارهای زیر تشکیل شده است :

عنبیه : قسمت رنگی چشم
جسم مژگانی : حلقه ای از عضله در ناحیه پشت عنبیه که با تمرکز چشم، شکل عدسی را تغییر می دهد
مشیمیه : لایه نازکی از بافت بین صلبیه و شبکیه (بافت حساس به نور در پشت چشم) است

التهاب یووه آ به نام یوئیت نیز شناخته شده و در صورتی که عنبیه و فضای جلوی عنبیه تحت تاثیر آن قرار بگیرد به آن التهاب عنبیه یا یووئیت قدامی گفته می شود که خفیف ترین نوع یووئیت است و اغلب در افراد سالم رخ می دهد.

این بیماری معمولا افراد 20 تا 60 ساله را تحت تاثیر قرار می دهد و حدود 50 تا 70 درصد همه موارد یووئیت را شامل می شود. ناگفته نماند به التهاب عنبیه کوتاه مدت نوع حاد و به التهاب طولانی مدت نوع مزمن گفته می شود. همچنین در صورتی که التهاب به صورت مکرر عود کند به آن التهاب عود شونده می گویند.

سه نوع دیگر یووئیت شامل موارد زیر می باشد :

یووئیت میانی : این نوع باعث التهاب جسم مژگانی و مایع زجاجیه داخل چشم می شود
یووئیت خلفی : این نوع یووئیت، مشیمیه چشم را تحت تاثیر قرار می دهد که حاوی رگ های خونی می باشد و خون را به پشت چشم می رساند. این نوع از التهاب عنبیه شدیدتر و البته نادرترین نوع یووئیت محسوب می شود
پانووئیت : این نوع با التهاب در هر سه لایه یووه آ همراه است و در آن علائم سه نوع دیگر یووئیت ترکیب می شود

علائم التهاب عنبیه

التهاب عنبیه می تواند در یک یا هر دو چشم ایجاد شود و علائم آن شامل موارد زیر می باشد :

چشم درد
قرمز شدن چشم ها
تاری دید
لکه های شناور در چشم
حساسیت به نور
از دست دادن بینایی

چشم پزشک با معاینه چشم زیر یک میکروسکوپ مخصوص به نام لامپ شکاف ممکن است بتواند گلبول های سفید خون را در محفظه قدامی که فضای بین عنبیه و قرنیه است ببیند.

علائم این عارضه تا حد زیادی شبیه علائم چشم صورتی است اما در صورتی که درد شدید باشد یا فرد به نور حساسیت داشته باشد به احتمال زیاد به التهاب عنبیه دچار شده است.

علت التهاب عنبیه

التهاب عنبیه به دنبال التهاب در چشم ایجاد می شود. همان طور که می دانید منظور از التهاب واکنش بدن در برابر آسیب های بافتی و یا مهاجمان خارجی می باشد. در اکثر موارد علت دقیق این عارضه ناشناخته است اما به نظر می رسد به دلیل واکنش ایمنی، عوامل ژنتیکی و عفونت ها ایجاد می شود.

گفته شده یک مورد از 5 مورد ابتلا به این وضعیت به دلیل ترومای غیر نافذ یا بلانت چشم رخ می دهد که به آن التهاب عنبیه تروماتیک گفته می شود.

عوامل خطر زای التهاب عنبیه

اگر التهاب عنبیه در اثر آسیب دیدگی یا تروما رخ نداده باشد ممکن است به دنبال برخی بیماری ها ایجاد شود. به عنوان مثال حدود نیمی از افراد مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان حداقل یک مورد التهاب عنبیه یا یووئیت را تجربه می کنند.

برخی بیماری های دیگر که ممکن است خطر این عارضه را افزایش دهند عبارتند از :

ام اس
کولیت زخمی
پسوریازیس
ایدز
آرتریت روماتوئید جوانان
بیماری کاوازاکی
آرتریت واکنشی
سارکوئیدوز
سل

تشخیص التهاب عنبیه

چشم پزشک با معاینه چشم و بررسی سابقه پزشکی فرد التهاب عنبیه را تشخیص می دهد. همچنین ممکن است از آزمایش‌ هایی برای رد عفونت و بررسی ابتلا به بیماری های خود ایمنی استفاده کند.

انواع آزمایش هایی که ممکن است در طول معاینه چشم انجام شود عبارتند از :

تست لامپ شکاف : در طول این معاینه از یک میکروسکوپ مخصوص برای بررسی ساختارهای داخل چشم استفاده می شود. این تکنیک، روش اولیه تشخیص التهاب عنبیه می باشد
تست حدت بینایی : یک آزمایش نمودار چشمی کلاسیک است که در آن از حروف کوچک برای بررسی حدت بینایی استفاده می شود
معاینه فوندوسکوپی : در این روش چشم پزشک برای گشاد شدن مردمک چشم از قطره استفاده می کند، سپس پشت و داخل چشم را با استفاده از نور مخصوص بررسی می کند
آزمایش فشار چشم : این آزمایش به چشم پزشک کمک می کند تا فشار چشم فرد را بررسی کند

درمان التهاب عنبیه

هدف از درمان التهاب عنبیه کاهش التهاب در چشم و جلوگیری از عوارض آن می باشد.

اگر فرد تنها یک دوره خفیف از بیماری را تجربه کند ممکن است هیچ آزمایشی تجویز نشود اما اگر التهاب عنبیه در دوره هایی به صورت مکرر رخ داده یا فرد به یووئیت شدید دچار باشد ممکن است آزمایش‌ یا تصویر برداری تجویز شود.

پزشک ممکن است برای درمان از داروهای زیر استفاده کند :

1. قطره چشم کورتون

احتمالا برای کاهش التهاب از این قطره ها استفاده می شود که متداول ترین نوع آن ها پردنیزولون استات می باشد. علاوه بر این ممکن است دگزامتازون و پردنیزولون سدیم فسفات نیز تجویز شود و اغلب لازم است فرد بعد از یک هفته به پزشک مراجعه کند.

2. سیکلوپلژیک های موضعی

این داروها درد ناشی از اسپاسم عضلات مژگانی پشت عنبیه را کاهش می دهند و متداول ترین آن ها شامل هماتروپین می باشد.

عوارض التهاب عنبیه

التهاب عنبیه در صورت اقدام به درمان درست و به موقع توسط چشم پزشک، چشم انداز خوبی دارد اما اگر به دنبال درمان فوری آن نباشید خطر بروز عوارض آن افزایش می یابد که می تواند به از دست دادن بینایی منجر شود. این عوارض عبارتند از :

آب مروارید
گلوکوم
التهاب مایع ژل مانند چشم
التهاب شبکیه (رتینیت)
تورم پشت چشم (ادم ماکولا)
تجمع کلسیم در قرنیه
چسبیدن عنبیه به لنز که می تواند به چسبندگی و نامنظم شدن مردمک منجر شود

چه زمانی به پزشک مراجعه شود؟

برای به حداقل رساندن خطر ابتلا به عوارض التهاب عنبیه، در صورت مشکوک شدن به این بیماری مهم است که در عرض 24 ساعت به چشم پزشک مراجعه شود و بعد از تثبیت وضعیت، حتما به توصیه ها و دستورالعمل های توصیه شده توسط پزشک توجه شود.

علائم خاصی که با مشاهده آن ها باید حتما به پزشک مراجعه شود عبارتند از :