خونریزی چشم (به انگلیسی: Eye bleeding) به معنای خونریزی یا شکستگی عروق خونی است که لایه های بافتی سطح خارجی چشم را درگیر می کند.
این وضعیت انواع مختلف دارد که بسته به نوع آن ممکن است خفیف یا جدی باشد، به علل مختلفی ایجاد شده و علائم گوناگونی به دنبال داشته باشد.
در ادامه قصد داریم درباره خونریزی چشم و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
خونریزی چشم چیست؟
خونریزی چشم در اغلب موارد از خونریزی رگ چشمی ایجاد می شود که یک خونریزی زیر ملتحمه است و در آن کل سفیدی چشم ممکن است قرمز یا خون آلود به نظر رسیده یا لکه ها یا نواحی قرمزی در چشم ایجاد شود.
یکی دیگر از انواع کمتر شایع خونریزی چشم که هایفما نام دارد در قسمت میانی و رنگی چشم اتفاق می افتد و نسبت به سایر انواع جدی تر می باشد.
خونریزی چشم عمیق تر یا پشت چشمی نیز گاهی اوقات ممکن است باعث قرمزی شود. این وضعیت معمولا قابل مشاهده نیست و ممکن است ناشی از یک بیماری زمینه ای مانند دیابت باشد.
خونریزی چشم به دلایل مختلف رخ می دهد اما در اکثر مواقع خون از چشم به بیرون نشت نمی کند.
به علاوه بسته به ناحیه، خونریزی چشم می تواند بی خطر باشد یا در صورت عدم درمان به عوارض جدی منجر شود. به همین دلیل افرادی که حدس می زنند دچار خونریزی چشم شده اند لازم است با پزشک خود مشورت کنند.
به طور کلی اکثر موارد خونریزی چشم بی خطر هستند و به دلیل شکستگی عروق خونی کوچک در قسمت بیرونی چشم رخ می دهند.
انواع خونریزی چشم
سه نوع اصلی خونریزی چشم وجود دارد که عبارتند از :
1. خونریزی زیر ملتحمه
منظور از ملتحمه سطح بیرونی و شفاف چشم که بخش سفید چشم را می پوشاند. این بخش از چشم دارای رگ های خونی ریز و ظریفی است که معمولا قابل مشاهده نیستند.
خونریزی زیر ملتحمه زمانی اتفاق می افتد که یک رگ خونی درست زیر ملتحمه نشت کرده یا پاره شود. در این صورت خون در رگ خونی یا بین ملتحمه و قسمت سفیدی یا چشم به دام می افتد.
مقدار این خون معمولا کمتر از یک قطره است اما از آن جا که ملتحمه یک لایه بافت شل است، همین یک قطره خون می تواند در ناحیه بزرگی از کره چشم پراکنده شود و شرایط را بسیار شدیدتر از آن چه که هست نشان دهد.
خونریزی چشم زیر ملتحمه باعث می شود رگ خونی بسیار واضح شده یا لکه قرمزی در چشم ایجاد شود. این نوع شایع است، معمولا باعث درد نمی شود و بینایی را تحت تاثیر قرار نمی دهد.
به علاوه برای درمان این وضعیت معمولا لازم نیست اقدام خاصی انجام شود زیرا اغلب خطرناک نیست و خود به خود طی یک هفته رفع می شود.
علائم خونریزی زیر ملتحمه عبارتند از :
- قرمز شدن قسمت سفیدی چشم
- چشم تحریک شده یا خراشیده به نظر می رسد
- احساس پر شدن چشم
2. خونریزی هایفما
هایفما در داخل چشم بین قرنیه شفاف و عنبیه رنگی رخ می دهد و زمانی اتفاق می افتد که خون بین عنبیه، مردمک و قرنیه جمع شود.
لازم به ذکر است قرنیه پوشش شفاف گنبدی چشم است که شبیه یک لنز تماسی داخلی عمل می کند و هایفما معمولا زمانی اتفاق می افتد که آسیب یا پارگی در عنبیه یا مردمک ایجاد شود.
در صورتی که عروق خونی غیر طبیعی در این ناحیه گسترش یافته و نشت کنند (مانند آن چه که ممکن است در بیماری چشم دیابتی و سایر بیماری ها رخ دهد) هایفما ایجاد خواهد شد که شیوع کمتری دارد اما می تواند بینایی را تحت تاثیر قرار دهد، به طوری که فرد بخشی یا همه بینایی اش را از دست بدهد.
عوارض ناشی از عدم درمان هایفما تروماتیک می تواند باعث از دست دادن دائمی بینایی شود.
برخی علائم خونریزی هایفما عبارتند از :
- چشم درد
- خون قابل مشاهده در جلوی عنبیه، مردمک یا هر دو
- اگر هایفما بسیار کوچک باشد ممکن است خون قابل توجه نباشد
- تاری یا مسدود شدن دید
- ابری شدن چشم
- حساسیت به نور
3. نوع عمیق تر خونریزی چشم
خونریزی چشم در عمق یا پشت چشم معمولا قابل مشاهده نیست، اگرچه گاهی می تواند باعث قرمزی چشم شود. این وضعیت به دلیل رگ های خونی آسیب دیده و شکسته و سایر عوارض ایجاد می شود و انواع مختلف دارد که عبارتند از :
- خونریزی زجاجیه در مایع چشم
- خونریزی زیر شبکیه در هر نقطه زیر شبکیه
- خونریزی زیر ماکولا که بخشی از شبکیه است
برخی علائم خونریزی عمیق تر چشم عبارتند از :
- تاری دید
- دیدن لکه های شناور
- دیدن جرقه های نور
- بینایی فرد رنگ مایل به قرمزی دارد
- احساس فشار یا پری در چشم
- تورم چشم
علت خونریزی چشم
علت خونریزی زیر ملتحمه
گاهی فرد بدون این که متوجه شده باشد دچار خونریزی زیر ملتحمه می شود. علت این مسئله همیشه مشخص نیست اما برخی علل شایع آن عبارتند از :
جراحت یا فشار
گاهی اوقات به دلایل زیر ممکن است رگ خونی شکننده در چشم پاره شود :
- سرفه کردن
- عطسه کردن
- استفراغ
- تلاش و تقلای زیاد
- بلند کردن جسم سنگین
- تکان دادن ناگهانی سر
- فشار خون بالا
- استفاده از لنزهای تماسی
- واکنش آلرژیک
به نظر می رسد نوزادان و کودکان مبتلا به آسم و سیاه سرفه بیشتر در معرض خطر خونریزی زیر ملتحمه قرار دارند. از دیگر علل این خونریزی می توان به صدمه دیدن چشم، صورت یا سر به دلایل زیر اشاره کرد :
- مالش بیش از حد چشم
- خاراندن چشم
- ضربه، جراحت یا ضربه به چشم یا نزدیک چشم
علت هایفما
هایفما کمتر از خونریزی زیر ملتحمه شایع است و معمولا در اثر ضربه یا جراحت به چشم در اثر تصادف، افتادن، خراشیدگی، ضربه خوردن به بدن یا برخورد با جسم یا توپ ایجاد می شود.
سایر علل هایفما عبارتند از :
- عفونت چشم به خصوص عفونت ناشی از ویروس تبخال
- رگ های خونی غیر طبیعی روی عنبیه
- مشکلات لخته شدن خون
- عوارض بعد از جراحی چشم
- سرطان های چشم
سایر علل احتمالی خونریزی چشم
1. داروها
به نظر می رسد برخی داروهای رقیق کننده خون می توانند خطر ابتلا به برخی انواع خونریزی چشم را افزایش دهند. این داروها برای درمان و پیشگیری از لخته شدن خون استفاده می شوند و عبارتند از :
- وارفارین
- دابیگاتران
- ریواروکسابان
- هپارین
داروهای بدون نسخه مانند داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و مکمل های طبیعی نیز می توانند خون را رقیق کنند. بنابراین در صورت مصرف هر یک از موارد زیر به پزشک خود اطلاع دهید :
- آسپرین
- ایبو پروفن
- ناپروکسن
- ویتامین E
- گل مغربی
- سیر
- کهن دار
- نخل اره ای
اینترفرون تراپی که برای درمان برخی عفونت های ویروسی استفاده می شود نیز با خونریزی چشم مرتبط است.
2. بیماری ها
برخی بیماری ها می توانند خطر خونریزی چشم را افزایش دهند یا رگ های خونی چشم را ضعیف کرده و به آن ها آسیب بزنند، از جمله :
- رتینوپاتی دیابتی
- پارگی یا جدا شدن شبکیه
- تصلب شرایین که شریان های سفت یا باریک را درگیر می کند
- آنوریسم
- آمیلوئیدوز ملتحمه
- کنژاکتیوشالزی
- دژنراسیون ماکولا مرتبط با سن
- جداشدگی زجاجیه خلفی که تجمع مایع در پشت چشم است
- رتینوپاتی سلول داسی شکل
- انسداد ورید مرکزی شبکیه
- مولتیپل میلوما
- سندرم ترسون
3. چشم صورتی
برخی از عفونت ها ممکن است باعث خونریزی چشم شوند که از جمله آن ها می توان به چشم صورتی (التهاب ملتحمه) که یک بیماری چشمی بسیار شایع و بسیار مسری در کودکان و بزرگسالان است اشاره کرد.
این عارضه می تواند به دلیل عفونت ویروسی یا باکتریایی رخ دهد. نوزادانی که مجرای اشک آن ها مسدود شده ممکن است به چشم صورتی مبتلا شوند. تحریک چشم در اثر آلرژی و مواد شیمیایی نیز می تواند به این عارضه منجر شود.
چشم صورتی ملتحمه را متورم و حساس می کند و سفیدی چشم، صورتی به نظر می رسد زیرا خون بیشتری به چشم می رسد تا به مبارزه با عفونت کمک کند.
لازم به ذکر است این عارضه باعث خونریزی چشم نمی شود، اما در برخی موارد ممکن است به پاره شدن رگ های خونی شکننده منجر شود که خونریزی زیر ملتحمه را به دنبال خواهد داشت.
تشخیص خونریزی چشم
برای چشم پزشک مهم است که علت دقیق خونریزی چشم را بداند تا به مشکلات ناشناخته ای که می توانند بینایی را تحت تأثیر قرار دهند پی ببرد که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- سایر آسیب های بافتی داخل چشم
- آب مروارید
- جا به جا شدن لنز
- جداشدگی شبکیه
یک اپتومتریست یا چشم پزشک با معاینه چشم می تواند نوع خونریزی را مشخص کند اما ممکن است به آزمایش های دیگری نیز نیاز باشد، مانند :
- گشاد شدن مردمک با استفاده از قطره های چشمی برای باز کردن مردمک
- سونوگرافی برای دیدن داخل و پشت چشم
- سی تی اسکن برای بررسی آسیب اطراف چشم
- آزمایش خون برای بررسی هر گونه بیماری زمینه ای که ممکن است باعث عوارض چشمی شود
- تست فشار خون
چه زمانی به پزشک مراجعه شود؟
افرادی که دچار هر نوع خونریزی چشمی یا سایر علائم چشمی شده اند باید با پزشک خود مشورت کنند. تغییرات چشمی یا بینایی هرگز نباید نادیده گرفته شوند زیرا حتی عفونت های جزئی چشم نیز در صورت عدم درمان می توانند تشدید شده یا عوارضی به دنبال داشته باشند.
در صورت مشاهده علائم زیر در چشم لازم است حتما به پزشک مراجعه شود :
- درد
- حساس شدن چشم
- تورم یا برآمدگی
- فشار یا پری
- ترشحات چشمی
- قرمزی
- تاری یا دو بینی
- تغییر در دید
- دیدن لکه های شناور یا جرقه های نور
- کبودی یا تورم اطراف چشم
درمان خونریزی چشم
خونریزی های زیر ملتحمه معمولا جدی نیستند و بدون نیاز به هیچ گونه درمانی بهبود می یابند اما درمان سایر خونریزی های چشمی به علت آن ها بستگی دارد.
افرادی که دچار سر گیجه و سردرد هستند یا چشم شان آسیب دیده لازم است با پزشک تماس گرفته تا درمان مناسب در مورد آن ها انجام شود. اگر فرد به یک بیماری زمینه ای مانند فشار خون بالا مبتلا باشد پزشک داروهایی برای کنترل آن تجویز می کند.
هایفما و خونریزی های چشمی جدی تر ممکن است نیاز به درمان مستقیم داشته باشند. در این موارد پزشک در صورت نیاز احتمالا قطره های چشمی تجویز خواهد کرد که به صورت زیر می باشند :
- قطره اشک مکمل برای خشکی چشم
- قطره چشم استروئیدی برای تورم
- قطره های چشمی بی حس کننده برای درد
- قطره چشم آنتی بیوتیک برای عفونت باکتریایی
- قطره چشم ضد ویروسی برای عفونت ویروسی
- جراحی لیزری برای از بین بردن رگ های خونی غیر طبیعی
- جراحی چشم برای تخلیه خون اضافی
- جراحی مجرای اشکی
ممکن است پزشک توصیه کند فرد در دوره درمان از محافظ مخصوص یا چسب چشمی برای محافظت از چشم خود استفاده کند.
به طور کلی بهتر است برای بررسی خونریزی چشم و سلامت چشم به چشم پزشک مراجعه شود. پزشک در حین معاینه احتمالا فشار چشم را نیز اندازه گیری خواهد کرد. فشار چشم بالا می تواند به سایر بیماری های چشمی مانند گلوکوم منجر شود.
اقدامات خانگی
در صورتی که فرد از لنزهای تماسی استفاده می کند لازم است آن ها را از چشم خارج کرده و تا زمانی که چشم پزشک اجازه دهد از آن ها استفاده نکند.
سایر اقداماتی که برای کمک به سلامت چشم می توان انجام داد عبارتند از :
- قطره های چشمی یا سایر داروها دقیقا طبق دستور پزشک مصرف شود
- فشار خون به طور منظم چک شود
- استراحت کافی داشته باشد
- فرد سر خود را روی بالش قرار دهد تا به تخلیه چشم کمک کند
- از فعالیت بدنی بیش از حد خودداری شود
- معاینات منظم چشم و بینایی سنجی انجام شود
- لنزهای تماسی به طور منظم تمیز و تعویض شود
- از خوابیدن با لنزهای تماسی خودداری شود
چشم انداز خونریزی چشم
خونریزی چشم زیر ملتحمه معمولا در عرض 2 تا 3 هفته از بین می رود. در این حالت ممکن است فرد متوجه شود که خون جذب شده از رنگ قرمز به قهوه ای و سپس زرد تغییر می کند، این تغییر رنگ شایع است و ممکن است بیش از یک بار اتفاق بیفتد.
هایفما و انواع عمیق تر خونریزی چشم ممکن است نیاز به درمان داشته باشند و روند بهبودی آن ها طولانی تر باشد. این بیماری های چشمی کمتر شایع هستند و در صورت مشاهده علائم لازم است با پزشک مشورت شود.
درمان و نظارت دقیق بیماری های زمینه ای مانند فشار خون بالا و دیابت می تواند به جلوگیری از خونریزی چشم کمک کند.
منبع: healthline
