آزبستوز (به انگلیسی: Asbestosis) نوعی بیماری ریوی است و زمانی ایجاد می شود که الیاف آزبست باعث ایجاد اسکار یا جای زخم در ریه ها شود.
این بیماری به خصوص در دهه های گذشته که قانون خاصی درباره استفاده از آزبست در کارخانه ها و صنایع مختلف وجود نداشت بیشتر شایع بود اما شیوع آن در عصر جدید تا حد زیادی کاهش یافته است.
در ادامه قصد داریم درباره آزبستوز و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
آزبستوز چیست؟
آزبستوز یک بیماری ریوی است که در آن اسکار ایجاد شده توسط الیاف آزبست در ریه ها باعث محدود شدن تنفس شده و در توانایی اکسیژن برای ورود به جریان خون اختلال ایجاد می کند که به آن فیبروز ریوی یا پنومونی بینابینی نیز گفته می شود.
بسیاری از موارد قرار گرفتن در معرض آزبست در محیط کار به دهه های قبل بر می گردد اما از آن جا که ایجاد و بروز این بیماری سال ها طول می کشد، امروزه برخی افراد به این بیماری مبتلا هستند. این عارضه گاهی می تواند جان بیمار را تهدید کند.
علائم آزبستوز
علائم آزبستوز در بیشتر موارد تا حدود 20 سال (در محدوده 10 تا 40 سال) بعد از قرار گرفتن در معرض آزبست ظاهر نمی شود.
برخی از شایع ترین علائم این بیماری عبارتند از :
- تنگی نفس
- سفتی در قفسه سینه
- سرفه خشک مداوم
- درد قفسه سینه
- از دست دادن اشتها
- بزرگ شدن نوک انگشتان
- نا هنجاری های ناخن
علت آزبستوز
زمانی که فرد الیاف آزبست را استنشاق می کند، این مواد به داخل ریه ها فرو رفته و باعث تشکیل بافت اسکار در این ناحیه می شوند. اسکار آزبست با جلوگیری از انبساط و انقباض طبیعی بافت ریه می تواند موجب دشوار شدن تنفس عادی شود.
لازم به ذکر است در دهه های قبل و تا پیش از وضع قوانین مربوط به تنظیم میزان قرار گرفتن در معرض آزبست در صنعت، احتمال ابتلا به این بیماری بسیار بیشتر بود زیرا در مشاغل ساختمانی و ضد حریق معمولا از این ماده استفاده می شد. امروزه در صنایع خاص هنوز از آزبست استفاده می شود اما میزان استفاده از آن تحت نظارت دولت قرار دارد.
از سوی دیگر افراد سیگاری بیشتر از سایرین ممکن است در معرض ابتلا به آزبستوز و سایر بیماری های مرتبط قرار داشته باشند.
تشخیص آزبستوز
پزشک برای تشخیص بیماری آزبستوز از چندین آزمایش مختلف استفاده می کند تا سایر بیماری های با علائم مشابه را رد کند.
برای این منظور ابتدا معاینه فیزیکی انجام می شود که طی آن پزشک با گوشی به صدای تنفس فرد گوش داده و موارد غیر طبیعی را شناسایی می کند.
همچنین برای بررسی ظاهر سفید یا لانه زنبوری روی ریه ها یا قفسه سینه از نتایج عکس برداری با اشعه ایکس استفاده می شود. تست های عملکرد ریوی نیز برای اندازه گیری میزان هوایی که فرد می تواند استنشاق کند و میزان جریان هوا به داخل و خارج از ریه ها مورد استفاده قرار می گیرد.
پزشک همچنین ممکن است مقدار اکسیژنی که از ریه ها به جریان خون منتقل می شود را بررسی کرده و برای بررسی دقیق وضعیت ریه از سی تی اسکن استفاده کند.
علاوه بر موارد ذکر شده احتمالا برای شناسایی الیاف آزبست در نمونه بافت ریه، نمونه برداری انجام می شود.
درمان آزبستوز
آزبستوز قابل درمان نیست اما با کمک برخی روش ها می توان علائم آن را کنترل کرده یا کاهش داد.
به عنوان مثال داروهای استنشاقی تجویزی ممکن است به کاهش احتقان در ریه ها کمک کنند و اگر سطح اکسیژن خون فرد پایین باشد از طریق ماسک یا لوله های مخصوص، اکسیژن بیشتری وارد ریه ها می شود.
یکی از تکنیک های مورد استفاده توسط پزشکان، جلوگیری از پیشرفت بیماری آزبستوز است که با توجه به توصیه هایی همچون اجتناب از قرار گرفتن بیشتر در معرض آزبست و ترک سیگار قابل انجام است. در مواردی که وضعیت بیماری شدید باشد ممکن است از پیوند ریه استفاده شود.
عوارض آزبستوز
قرار گرفتن در معرض آزبست می تواند به مزوتلیومای بدخیم که نوع شدید سرطان ریه می باشد منجر شود. همچنین در صورت سیگار کشیدن، ممکن است فرد به انواع دیگر سرطان ریه مبتلا شود.
از دیگر عوارض قرار گرفتن در معرض آزبست می توان به تجمع مایع در اطراف ریه ها که به پلورال افیوژن معروف است اشاره کرد.
چشم انداز آزبستوز
عواملی که روی شدت بیماری آزبستوز تاثیر می گذارند شامل مدت زمان قرار گرفتن در معرض آزبست و میزان آزبست استنشاقی می باشند. در صورتی که بیمار دیگر در معرض این ماده قرار نگیرد سرعت پیشرفت بیماری کاهش خواهد یافت.
افرادی که به این بیماری مبتلا شده اما عوارض آن را تجربه نمی کنند می توانند چندین دهه زندگی کنند و افرادی که بیش از 10 سال در معرض آزبست قرار گرفته اند، باید هر 3 تا 5 سال یک بار برای عکس برداری از قفسه سینه و غربال گری به پزشک مراجعه کنند.
لازم به ذکر است همه کسانی که در محیط کار در معرض این ماده قرار دارند لازم است حتما از تجهیزات ایمنی استفاده کنند. همچنین کارفرمایان باید مراقب سطح قرار گرفتن کارکنان خود در معرض این ماده باشند و در این مورد به طور کامل طبق قوانین وضع شده عمل کنند.
منبع: healthline
