پوسیدگی دندان چیست؟

پوسیدگی دندان (به انگلیسی: Tooth decay) از بیماری های دهان و دندان بسیار شایع است که طی آن مینای دندان از بین رفته و مشکلاتی را به همراه دارد.

گفته شده از هر 10 فرد بالای 20 سال 9 نفر از درجات مختلف پوسیدگی دندان رنج می برند. این عارضه در صورت عدم درمان می تواند به مشکلات بیشتر در دندان ها منجر شود در حالی که درمان مناسب پیشرفت آن را متوقف خواهد کرد.

در ادامه قصد داریم درباره پوسیدگی دندان و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛

پوسیدگی دندان چیست؟

پوسیدگی دندان که به نام حفره دندان نیز شناخته شده نوعی بیماری دهان و دندان است که باعث از بین رفتن مینای دندان (سطح سخت خارجی دندان) می شود.

به مرور که پوسیدگی دندان پیشرفت می کند می تواند به لایه های عمیق تر دندان حمله کند. با فرسایش مینای دندان حفره ها تشکیل می شوند که در صورت عدم درمان مشکلات بیشتری را به دنبال خواهند داشت.

یک دندان از 3 لایه تشکیل شده است :

مینا: لایه بیرونی سخت دندان است که از لایه های داخلی محافظت می کند. مینای دندان فاقد سلول های زنده است و سخت ترین ساختار بدن انسان محسوب می شود
عاج: عاج دومین لایه دندان است که با آسیب دیدن مینا ممکن است در معرض دید قرار گرفته و لوله های کوچک درون آن موجب شوند غذای سرد و گرم اعصاب دندان را تحریک کند. تحریک این اعصاب می تواند باعث ایجاد درد و حساسیت در دندان شود
پالپ: مرکز دندان است و حاوی رگ های خونی، اعصاب و بافت همبند می باشد

سطح پوسیدگی دندان دارای شدت های مختلف است و آسیب ناشی از آن می تواند از سایش مینای دندان تا آبسه های دردناک در پالپ دندان متغیر باشد.

علائم پوسیدگی دندان

علائم پوسیدگی دندان بسته به شدت آسیب ایجاد شده می تواند متفاوت باشد.

برخی افراد در مراحل اولیه پوسیدگی دندان ممکن است هیچ علامتی احساس نکنند. با این حال با پیشرفت پوسیدگی، فرد ممکن است موارد زیر را تجربه کند :

حساسیت دندان به غذاهای شیرین، گرم یا سرد
درد دائمی دندان
لکه های سفید یا تیره روی دندان ها
بوی بد دهان
حفره های دندان
گیر کردن مدام مواد غذایی در دندان
مشکل در گاز گرفتن برخی غذاها
آبسه در دندان که باعث درد، تورم صورت یا تب می شود

علت پوسیدگی دندان

پوسیدگی دندان به دلیل تجمع پلاک روی دندان رخ می دهد.

پلاک یک لایه چسبنده از باکتری است که روی دندان ها ایجاد می شود و زمانی که فرد غذای شیرین یا نشاسته ای می خورد، باکتری های موجود در آن اسیدهایی تولید می کنند که به مینای دندان حمله می کنند.

با گذشت زمان این اسیدها مواد معدنی را از دندان خارج کرده، مینای دندان را فرسایش می دهند و باعث پوسیدگی دندان و در نهایت ایجاد حفره می شوند.

پوسیدگی دندان می تواند در هر سن و سالی رخ دهد. گفته شده حدود 20 درصد از کودکان 5 تا 11 ساله حداقل یک دندان پوسیده درمان نشده دارند.

افراد مسن نیز ممکن است دچار تحلیل لثه شوند که در این صورت لثه ها از دندان جدا شده و ریشه دندان نمایان می شود.

سمنتوم لایه نرم تر از مینای دندان است که ریشه دندان را پوشانده و ممکن است دندان را مستعد بروز پوسیدگی کند.

گفته شده خطر بروز پوسیدگی دندان در افراد زیر افزایش می یابد :

به خشکی دهان مبتلا هستند
مینای دندان آن ها به دلیل ژنتیک یا بیماری ضعیف است
دندان های خود را دو بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک نمی کنند
از یک اختلال خوردن مانند بی اشتهایی یا پرخوری عصبی رنج می برند
دچار رفلاکس معده هستند

تشخیص پوسیدگی دندان

فردی که احساس می کند دچار پوسیدگی دندان شده یا درد و ناراحتی در دندان خود دارد باید به دندان پزشک مراجعه کند.

دندان پزشک ممکن است سوالاتی در مورد هر گونه درد یا علائم از فرد بپرسد. همچنین برای بررسی دقیق تر از دهان عکس می گیرد تا هر گونه حفره شناسایی شود.

بعد از تشخیص و بررسی وضعیت دندان، دندان پزشک در مورد گزینه های درمانی موجود با فرد صحبت خواهد کرد.

درمان پوسیدگی دندان

دندان پزشک با توجه به بررسی شدت پوسیدگی دندان، درمان مناسب را توصیه می کند.

درمان پوسیدگی دندان می تواند شامل موارد زیر باشد :

1. درمان های مبتنی بر فلوراید در مراحل اولیه

فلوراید نوعی ماده معدنی است که می تواند به تقویت مینای دندان کمک کند. دندان پزشک معمولا از فلوراید به روش های مختلف برای کمک به توقف و حتی ترمیم آسیب ناشی از پوسیدگی دندان استفاده می کند.

در روش های حرفه ای فلوراید مستقیم روی دندان ها اعمال می شود. این تکنیک ها معمولا سریع انجام شده و تنها چند دقیقه طول می کشند. فلوراید به شکل ژل، فوم یا محلول در دسترس می باشد.

2. پر کردن

زمانی که پوسیدگی باعث ایجاد حفره در دندان شود احتمالا نیاز به پر کردن دندان می باشد.

دندان پزشک بعد از سوراخ کردن دندان، حفره را طوری شکل می دهد که برای پر کردن مناسب شود. سپس با استفاده از موادی مانند آمالگام یا کامپوزیت حفره را پر می کند.

3. روکش دندان

حفره‌ های بزرگ‌ تر که به دلیل پوسیدگی دندان ایجاد می‌ شوند ممکن است به جای پر کردن به روکش نیاز داشته باشند.

دندان پزشک برای روکش کردن دندان ابتدا قسمت بیرونی دندان و همچنین هر گونه پوسیدگی را بر می دارد و روکش موقتی روی آن قرار می دهد تا 1 تا 2 هفته بعد روکش دائمی برای کاشت آماده شود.

4. عصب کشی (ترمیم کانال ریشه)

در صورتی که پالپ دندان آسیب دیده باشد، برای جلوگیری از کشیدن دندان احتمالا از درمان کانال ریشه استفاده می شود که تحت بی حسی موضعی صورت می گیرد و طی آن کانال ریشه داخل دندان تمیز و شکل داده می شود.

همچنین ممکن است برای از بین بردن هر گونه باکتری، داخل دندان دارو قرار داده شود. سپس کانال ریشه با یک ماده لاستیک مانند پر می شود و یک روکش یا مواد پر کننده روی دندان قرار داده می شود تا آن را ترمیم و تقویت کند.

5. کشیدن دندان

اگر پوسیدگی دندان باعث آسیب شدید شده باشد ممکن است چاره ای جز کشیدن دندان نباشد. در این شرایط ابتدا دندان آسیب دیده را بی حس کرده و بعد از کشیدن دندان توصیه های لازم به فرد داده می شود.

ممکن است فرد بعد از کشیدن دندان دچار ورم یا درد در ناحیه شود که طبیعی است. با این حال در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر باید فورا با دندان پزشک مشورت شود :

تب
حالت تهوع
استفراغ
درد شدید، ورم یا خونریزی
دردی که با گذشت زمان افزایش می یابد

توجه داشته باشید پوسیدگی دندان اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود برگشت پذیر است. با این حال زمانی که مینای دندان مواد معدنی زیادی از دست داده و دندان دچار حفره شود قادر به ترمیم خود نخواهد بود.

دندان پزشک می تواند آسیب را درمان کرده و از گسترش بیشتر آن جلوگیری کند.

به علاوه فرد می تواند با کاهش مصرف غذاهای شیرین و نشاسته ای و رعایت بهداشت دهان و دندان، پوسیدگی دندان را معکوس کند.