ریه سیاه (به انگلیسی: Black lung) نوعی بیماری ریوی است که در اثر استنشاق طولانی مدت گرد و غبار معدن زغال سنگ ایجاد می شود.
این بیماری که به نام پنوموکونیوز کارگران زغال سنگ یا ریه معدن چی نیز شناخته شده از بیماری های مرتبط با کار طولانی مدت است و به ندرت افراد عادی را درگیر می کند.
در ادامه قصد داریم درباره ریه سیاه و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
ریه سیاه چیست؟
ریه سیاه نوعی بیماری مرتبط با کار است که به دلیل استنشاق گرد و غبار معدن زغال سنگ اغلب در افرادی که در معادن کار می کنند اتفاق می افتد و به ندرت در افراد و شرایط عادی ایجاد می شود.
ریه سیاه در حال حاضر نیز در میان کارگران زغال سنگ شایع است و در صورت عدم درمان می تواند به عوارض جدی مانند نارسایی قلبی، سل و سرطان ریه منجر شود.
علائم ریه سیاه
نوع و شدت علائم ریه سیاه به سطح قرار گرفتن در معرض گرد و غبار معدن زغال سنگ بستگی دارد.
علائم ممکن است طی سالیان متمادی ایجاد شوند و اکثر افراد مبتلا تا زمانی که به سنین بازنشستگی نزدیک شوند علائم این عارضه را نشان نمی دهند.
علائم شایع بیماری ریه سیاه عبارتند از :
- سرفه کردن
- تنگی نفس
- مشکل نفس کشیدن
- تنگی قفسه سینه
- تولید مخاط سیاه
- کاهش تحمل فعالیت بدنی
در برخی موارد نیز ممکن است علائم واضحی ایجاد نشود.
علت سیاهی ریه
علت اصلی سیاه شدن ریه، استنشاق غبار زغال سنگ در طولانی مدت است و در درجه اول افرادی را که در معادن زغال سنگ کار می کنند تحت تاثیر قرار می دهد. این عارضه به ندرت در افرادی که به طور مرتب در معرض گرد و غبار زغال سنگ قرار نمی گیرند ایجاد می شود.
ناگفته نماند گرد و غبار زغال سنگ از ذرات حاوی کربن تشکیل شده که برای ریه ها مضر می باشد. در برخی موارد کارگران زغال سنگ ممکن است ذرات حاوی سیلیس نیز استنشاق کنند.
با استنشاق گرد و غبار زغال سنگ، ذرات در آلوئول های ریه ته نشین می شود، این کیسه های هوایی کوچک به ریه ها در دریافت اکسیژن کمک می کنند. در صورتی که گرد و غبار زغال سنگ وارد آلوئول شود، بافت ریه تلاش می کند تا با ذرات مبارزه کرده و آن ها را از بین ببرد.
این مسئله به التهاب مزمن ریه منجر می شود که به مرور زمان می تواند اسکار ایجاد کند.
انواع ریه سیاه
ریه سیاه به دو نوع زیر دسته بندی می شود :
- نوع ساده : در این حالت مقدار کمی اسکار در بافت ریه تشکیل شده که به صورت برجستگی های دایره ای کوچک در عکس قفسه سینه یا سی تی اسکن دیده می شود
- نوع پیچیده : این نوع شامل اسکار شدید است و ناحیه وسیع تری از ریه را تحت تاثیر قرار می دهد
علاوه بر کسانی که در معادن زغال سنگ کار می کنند افراد شاغل در نواحی زیر نیز در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارند :
- اپراتورهای استخراج مداوم
- اپراتورهای ماشین شاتل
- افرادی که دریل سطوح انجام می دهند یا در زمینه انفجار در معادن هستند
- معدن کاران در معادن دیوار بلند و درزهای باریک
تشخیص ریه سیاه
ریه سالم صورتی رنگ است اما ریه ای که در معرض گرد و غبار معدن زغال سنگ قرار گرفته باشد به رنگ سیاه تغییر پیدا می کند و گره های سیاه رنگی در آن ایجاد می شود. با تشدید جای زخم، ناحیه سیاه بزرگ تر می شود.
هیچ آزمایشی برای تشخیص ریه سیاه وجود ندارد اما پزشک می تواند از روش های مختلف برای تشخیص این که آیا فرد به این بیماری مبتلا شده یا خیر استفاده کند، از جمله:
- سابقه پزشکی : از آن جا که ریه سیاه با مشاغل خاص مرتبط است، پزشک درباره سابقه شغلی فرد اطلاعات بیشتری دریافت می کند و سوالاتی در مورد علائم آن خواهد پرسید
- معاینه فیزیکی : این کار به پزشک امکان می دهد تا ناحیه قفسه سینه را بررسی کرده و به صدای تنفس فرد گوش دهد
- تست های تنفسی : این آزمایش ها میزان استنشاق اکسیژن توسط ریه ها را اندازه گیری می کنند
- تصویر برداری : استفاده از اشعه ایکس قفسه سینه یا سی تی اسکن به پزشک اجازه می دهد تا داخل ریه های فرد را بررسی کرده و به دنبال جای زخم و التهاب باشد
درمان ریه سیاه
ریه سیاه حدود 16 درصد از کارگران زغال سنگ جوان و مسن را تحت تاثیر قرار می دهد.
این بیماری هیچ درمان قطعی ندارد اما با کمک برخی تکنیک ها می توان به کاهش علائم و خطر بروز عوارض آن کمک کرد.
برخی روش های درمانی عبارتند از :
- دارو : پزشک احتمالا داروهایی تجویز می کند که التهاب ریه ها را کاهش داده و از تنفس پشتیبانی می کنند
- توان بخشی ریوی : در این تکنیک بیمار تمریناتی برای بهبود قدرت ریه و توانایی های تنفسی خود یاد می گیرد که به فرد کمک می کند تا فعال بماند و بهتر نفس بکشد
- اکسیژن درمانی : در این روش درمانی از دستگاهی استفاده می شود که اکسیژن اضافی را به ریه ها می رساند. این تکنیک برای موارد شدید این بیماری کاربرد دارد
- پیوند ریه : در این روش یک یا هر دو ریه با ریه های اهدایی جایگزین می شود و فقط در موارد بسیار شدید استفاده می شود
منبع: healthline
