پلورزی یا پلوریت (به انگلیسی: Pleurisy) به وضعیتی گفته می شود در آن پرده پلور (پرده جنب) به دلایل مختلف عفونی و ملتهب شده و درد شدیدی در قفسه سینه ایجاد می کند.
این بیماری شهرت تاریخی تلخی دارد و مرگ برخی شخصیت های تاریخی از جمله بنجامین فرانکلین را به دنبال داشته است اما امروزه به لطف آنتی بیوتیک ها که در درمان و پیشگیری از عفونت های باکتریایی (از علل اصلی پلورزی در طول تاریخ) بسیار موثر هستند یک بیماری شایع و کشنده محسوب نمی شود.
در ادامه قصد داریم درباره پلورزی و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
پلورزی چیست؟
زمانی که بافت پلور یا بافت جنب که بین ریه ها و قفسه سینه قرار دارد ملتهب می شود وضعیتی به نام پلورزی ایجاد می کند.
بافت جنب بافت نازکی است که داخل حفره قفسه سینه و دیواره خارجی ریه ها را می پوشاند و در آن یک شکاف به نام فضای جنبی وجود دارد که مقدار کمی مایع آن را پر می کند. زمانی که فرد نفس می کشد این مایع باعث لغزنده و روان شدن لایه های بافت جنبی می شود.
تماس این بافت ها به دلیل جنس خاص آن ها در حالت طبیعی مشکلی ایجاد نمی کند و اصطحکاک به وجود نمی آورد اما زمانی که بافت ها ملتهب یا عفونی شوند با این مالش تحریک شده، ورم می کنند و باعث درد قابل توجهی می شوند که به آن پلورزی گفته می شود.
پلورزی اغلب در اثر عفونت و گاهی اوقات به دلیل سایر بیماری ها یا وارد شدن ضربه به قفسه سینه ایجاد می شود. این وضعیت می تواند خفیف تا شدید و تهدید کننده زندگی باشد اما خوشبختانه امروزه علت بروز آن در اکثر موارد عفونت های ویروسی می باشد و به ندرت ممکن است به مرگ منجر شود.
علائم پلورزی
علامت اصلی پلورزی درد شدید و تیز است که هنگام نفس کشیدن ایجاد می شود. این درد ممکن است با حبس کردن نفس یا فشار دادن ناحیه دردناک کاهش پیدا کند اما اغلب هنگام عطسه، سرفه یا حرکت کردن تشدید می شود.
از دیگر علائم احتمالی پلورزی می توان به تب، لرز و از دست دادن اشتها بسته به شرایط فرد اشاره کرد.
سایر علائم پلورزی عبارتند از :
- درد در یک سمت قفسه سینه
- درد در شانه و پشت
- تنفس سطحی برای جلوگیری از درد
- سردرد
- درد مفاصل
- درد عضلانی
- تنگی نفس
پلورزی می تواند با تجمع مایعات همراه باشد که به ریه ها فشار وارد کرده و باعث اختلال در عملکرد آن ها می شود. به این تجمع مایع جنب افیوژن پلورال یا تراوش جنبی گفته می شود.
تجمع مایعات ممکن است در ابتدا مانند بالشتک عمل کرده و باعث از بین رفتن درد قفسه سینه شود اما با افزایش مایعات احتمالا در نهایت تنگی نفس ایجاد شود. همچنین احتمال بروز تب، لرز و سرفه خشک نیز وجود دارد که می تواند نشانه عفونی شدن مایع باشد و به آن آمپیم گفته می شود.
علت پلورزی
عفونت های ویروسی شایع ترین علت بروز پلورزی محسوب می شوند. ویروس ها می توانند باعث عفونت در ریه و به دنبال آن پلورزی شوند.
سایر علل احتمالی این عارضه عبارتند از :
- ذات الریه باکتریایی
- برونشیت
- بیماری سل
- زخم در قفسه سینه
- شکستگی دنده
- ضربه ناگهانی به دیواره قفسه سینه
- تومور در قفسه سینه یا ریه
- لخته شدن خون در عروق ریه که آمبولی ریه نامیده می شود
- اختلالات سیستم ایمنی مانند لوپوس سیستمیک و روماتیسم مفصلی
- کم خونی داسی شکل
- عوارض عمل جراحی قلب
- سرطان ریه
- لنفوم
- مزوتلیوما که نوعی سرطان است و در اثر قرار گرفتن در معرض آزبست رخ می دهد
- عفونت های قارچی یا انگلی
تشخیص پلورزی
اولویت اول در تشخیص پلورزی تعیین محل و علت التهاب یا ورم است. پزشک برای این منظور ابتدا معاینه فیزیکی انجام می دهد و سابقه پزشکی فرد را بررسی می کند. همچنین ممکن است یک یا چند آزمایش زیر را تجویز کند :
1. اشعه ایکس قفسه سینه
اشعه ایکس قفسه سینه به پزشک اجازه می دهد تا بررسی کند آیا التهابی در ریه ها وجود دارد یا خیر.
پزشک ممکن است یک عکس برداری اشعه ایکس در حالت دراز کشیده از قفسه سینه نیز انجام دهد که در آن بیمار به پهلو دراز می کشد و هر گونه تجمع مایعات در صورت وجود تایید می شود.
2. آزمایش خون
آزمایش خون می تواند به شناسایی عفونت و همچنین علت آن کمک کند. علاوه بر این نشان می دهد که آیا فرد دچار اختلال سیستم ایمنی می باشد یا خیر.
3. توراسنتز
در این تکنیک پزشک سوزنی را به ناحیه ای از قفسه سینه که تجمع مایعات در آن رخ داده وارد می کند و مقداری مایع خارج می کند تا برای تشخیص عفونت بررسی شود.
این تکنیک به دلیل ماهیت تهاجمی و خطرات احتمالی آن به ندرت در موارد معمولی پلورزی انجام می شود.
4. سی تی اسکن
پزشک ممکن است از سی تی اسکن برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر درباره هر گونه ناهنجاری شناسایی شده از طریق اشعه ایکس قفسه سینه استفاده کند.
سی تی اسکن تصاویر دقیق و مقطعی از قفسه سینه ارائه می دهد و پزشک با کمک آن ها می تواند بافت تحریک شده را از نزدیک مشاهده کند.
5. سونوگرافی
در سونوگرافی امواج صوتی با فرکانس بالا تصویری از بخش داخلی حفره قفسه سینه ایجاد می کنند و پزشک با بررسی آن ها تشخیص می دهد که آیا التهاب یا تجمع مایع وجود دارد یا خیر.
6. نمونه برداری
نمونه برداری از پرده جنب برای شناسایی علت پلورزی مفید است.
پزشک در این تکنیک برش های کوچکی روی پوست دیواره قفسه سینه ایجاد می کند. سپس با کمک یک سوزن نمونه بافت کوچکی از پرده جنب جدا کرده و آن را به آزمایشگاه ارسال می کند تا از نظر عفونت، سرطان یا سل بررسی شود.
7. توراکوسکوپی
طی توراکوسکوپی پزشک یک برش کوچک در دیواره قفسه سینه ایجاد می کند، سپس با وارد کردن یک لوله دوربین دار به فضای جنب، محل تحریک شده را شناسایی و نمونه ای از بافت آن را برای بررسی بیشتر جدا می کند.
درمان پلورزی
پزشک پس از تشخیص علت التهاب یا عفونت ایجاد کننده پلورزی می تواند شیوه درمانی مناسب را نیز انتخاب کند. لازم به ذکر است استراحت کافی برای کمک به بدن در تسریع روند بهبود بسیار اهمیت دارد.
علاوه بر این دراز کشیدن روی سمتی از بدن که دچار درد شده ممکن است با ایجاد فشار به کاهش درد کمک کند.
سایر روش های درمانی عبارتند از :
- آنتی بیوتیک ها برای عفونت های باکتریایی
- داروهای بدون نسخه از جمله آسپرین، ایبوپروفن یا سایر داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی
- داروهای ضد درد و ضد سرفه که ممکن است حاوی کدئین باشند
- داروهایی برای از بین بردن لخته خون یا تجمع چرک و مخاط
- داروهای استنشاقی باز کننده برونش با دوز اندازه گیری شده مانند دستگاه هایی که برای درمان آسم استفاده می شود
افرادی که دچار تجمع مایع در ریه های خود شده اند (افیوژن پلورال) ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان و تخلیه مایعات از طریق لوله مخصوص داشته باشند.
چشم انداز پلورزی
پلورزی می تواند در طولانی مدت عوارض شدیدی به دنبال داشته باشد اما مراجعه به موقع به پزشک و رعایت دستورات در طول دوره درمان چشم انداز این بیماری را بهبود می بخشد.
به علاوه شناسایی علت زمینه ای بروز پلورزی به بهبود آن کمک زیادی می کند.
منبع: healthline
