پر شنوایی چیست؟

هایپراکوزیس (به انگلیسی: Hyperacusis) یا پر شنوایی از اختلالات شنوایی است که باعث حساسیت شدید به صدا و عدم تحمل صدا شده به طوری که صداهای عادی مانند آب جاری برای فرد بسیار بلند به نظر می رسند.

این عارضه می‌ تواند انجام وظایف روزانه در محیط‌ های عادی مانند کارهای خانه یا امور شغلی را با مشکل روبرو کرده و به مشکلات زیادی در زندگی فرد منجر شود.

در ادامه قصد داریم درباره پر شنوایی و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛

پر شنوایی چیست؟

اختلال پر شنوایی به تحمل کم صدا در یک یا هر دو گوش گفته می شود که به عنوان افزایش حساسیت به صدا نیز شناخته شده است.

گفته شده حدود 8 تا 15 درصد از بزرگسالان دچار پر شنوایی هستند و این عارضه اغلب افرادی را که دچار وز وز گوش یا صدای زنگ زدن در گوش هستند تحت تاثیر قرار می دهد.

این وضعیت روی نحوه درک فرد از بلندی صدا تاثیر می گذارد و فرد مبتلا صداهای معمولی مانند موتور خودروها را بسیار بلندتر از حد واقعی احساس می کند، حتی ممکن است گاهی صدای خودش نیز برایش بیش از حد بلند به نظر برسد.

درک بلندی بیش از حد صدا ممکن است باعث درد و سوزش شود و در نتیجه استرس بالایی به همراه داشته باشد. همچنین می‌ تواند حضور در محیط‌ های عمومی مانند محل کار یا مدرسه را دشوار کند و موارد زیر را به دنبال داشته باشد :

انزوا
کناره گیری اجتماعی
ترس از صداهای بلند (فونوفوبیا)
افسردگی

به علاوه پر شنوایی در درجه اول افراد زیر را تحت تاثیر قرار می دهد :

دچار وز وز گوش هستند
مردان
افراد مسن

لازم به ذکر است بزرگسالان بیشتر از کودکان در معرض ابتلا به این اختلال قرار دارند زیرا افزایش سن رابطه مستقیم با این وضعیت دارد. با این حال کودکان نیز ممکن است به آن دچار شوند.

علائم پر شنوایی

علائم پر شنوایی می تواند در افراد مختلف متفاوت باشد. برخی علائم خفیف عبارتند از :

صداهای معمولی که بیش از حد بلند به نظر می رسند
بلند به نظر رسیدن صدای خود فرد
احساس ناراحتی در گوش
سردرد
مشکل در تمرکز

علائم شدید می تواند شامل موارد زیر باشد :

درد هنگام شنیدن صداهای ناگهانی
احساس ترکیدن در گوش هنگام شنیدن صداهای بلند
اضطراب
مشکل خواب
خستگی
ترس از موقعیت های اجتماعی

در کودکان ناراحتی ناشی از پر شنوایی ممکن است باعث گریه کردن یا فریاد زدن کودک شود.

این عارضه با مشکلات و بیماری های زیر نیز همراه می باشد :

وز وز گوش
فلج بل
فلج صورت
سندرم ویلیامز
اضطراب
افسردگی
اسکیزوفرنی

لازم به ذکر است پر شنوایی با فونوفوبیا یا ترس از صداهای بلند تفاوت دارد.

پر شنوایی روی نحوه شنیدن صداها تاثیر می گذارد در حالی که فونوفوبیا یک وضعیت روانی است که طی آن فرد به صداها واکنش عاطفی نشان داده اما از مشکلات شنوایی رنج نمی برد.

با وجود این پر شنوایی به دلیل بلند بودن صدای درک شده می تواند به فونوفوبیا منجر شود، بنابراین این دو حالت ممکن است با هم رخ دهند.

علت پر شنوایی

برخی علل احتمالی پر شنوایی عبارتند از :

قرار گرفتن در معرض صدای بلند : صدای بلند یکی از دلایل اصلی پر شنوایی است. ممکن است فرد به مدت طولانی در معرض این گونه صداها قرار بگیرد (مانند پخش موسیقی با صدای بلند برای چندین سال) یا یک اتفاق خاص و ناگهانی رخ دهد (مانند شنیدن صدای تیراندازی) و دچار پر شنوایی شود
آسیب سر : آسیب دیدگی هایی که سر، فک یا گوش را درگیر می کنند ممکن است به پر شنوایی منجر شوند. به عنوان مثال وارد شدن ضربه ناشی از کیسه هوا در ماشین از علل بروز این وضعیت می باشد
عفونت های ویروسی : برخی عفونت های ویروسی که عصب صورت یا گوش داخلی را تحت تاثیر قرار می دهند ممکن است به پر شنوایی منجر شوند
جراحی فک یا صورت : در مواردی که گوش داخلی یا عصب صورت در حین جراحی آسیب دیده باشد ممکن است پر شنوایی رخ دهد
برخی داروها : مصرف داروهایی همچون برخی داروهای سرطان می توانند باعث آسیب گوش و بروز پر شنوایی شود
اختلالات خود ایمنی : پر شنوایی می تواند در اثر بیماری های خود ایمنی مانند لوپوس اریتماتوز سیستمیک ایجاد شود
اختلال مفصل گیجگاهی فکی : مفصل گیجگاهی فکی اندامی است که فک پایین را به جمجمه می‌ چسباند. مشکلات این مفصل ممکن است خطر مشکلات شنوایی مانند پر شنوایی را افزایش دهد
اوتیسم : این بیماری می تواند باعث حساسیت های شنوایی از جمله پر شنوایی شود. بر اساس تحقیقات انجام شده حدود 40 درصد از کودکان اوتیسمی به این عارضه نیز مبتلا هستند
استرس عاطفی : سطح بالای استرس از جمله اختلال استرس پس از سانحه می تواند خطر ابتلا به پر شنوایی را افزایش دهد

گاهی اوقات نیز علت دقیق این عارضه تشخیص داده نمی شود.

تشخیص پر شنوایی

در صورتی که صداهای معمولی بلندتر از حد معمول به نظر برسند لازم است فرد به متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کند.

متخصص معمولا از آزمایش های زیر برای تشخیص پر شنوایی استفاده می کند :

معاینه فیزیکی : پزشک گوش و سر را برای بررسی علائم آسیب فیزیکی معاینه می کند
سابقه پزشکی : به پزشک کمک می کند تا هر شرایط یا رویدادی را که ممکن است روی شنوایی تاثیر بگذارد شناسایی کند
پرسش نامه : پزشک سوالاتی در مورد علائم می پرسد تا بفهمد فرد دقیقا چه وضعیتی را تجربه می کند
شنوایی سنجی با تون خالص : تستی است که حساسیت شنوایی را اندازه گیری می کند

درمان پر شنوایی

درمان پر شنوایی به علت این عارضه بستگی دارد و هدف از آن مدیریت علائم و کاهش حساسیت شنوایی است. درمان (به جز عمل جراحی) معمولا برای کودکان و بزرگسالان یکسان است.

1. درمان شناختی رفتاری

در درمان شناختی رفتاری یک متخصص سلامت روان به فرد یاد می دهد که چگونه واکنش های احساسی خود به صدا را مدیریت کند. همچنین می تواند به فرد در مدیریت علل روانی این عارضه مانند استرس کمک کند.

2. درمان وز وز به روش بازآموزی

این روش درمانی برای وزوز گوش است که ممکن است به پر شنوایی نیز کمک کند.

در این تکنیک از دستگاه مشابه سمعک استفاده می شود که صدایی با شدت کم ایجاد می کند و به مغز اجازه می دهد صدا و وزوز گوش را بشنود. این روش با گذشت زمان به مغز کمک می کند تا تاکید بر وز وز گوش را کاهش دهد.

این درمان برای پر شنوایی نیز استفاده می شود زیرا می تواند به کاهش حساسیت شنوایی کمک کند.

3. حساسیت زدایی صدا

در حساسیت زدایی صدا لازم است فرد زیر نظر متخصص شنوایی هر روز به مدت مشخص به صدای استاتیک ملایم گوش کند.

این تکنیک به تدریج تحمل را نسبت به صدا افزایش می دهد و دریافت نتایج ممکن است حدود 6 ماه یا بیشتر طول بکشد.

4. درمان های جایگزین

پزشک ممکن است درمان های جایگزین را برای کنترل درد و استرس ناشی از پر شنوایی توصیه کند. این درمان ها عبارتند ار :

ورزش
یوگا
ماساژ
مراقبه
طب سوزنی

5. عمل جراحی

اگر درمان های ذکر شده اثر بخش نباشند ممکن است از عمل جراحی استفاده شود.

در طول جراحی بافت پشت گوش در اطراف استخوان های شنوایی حرکت داده می شود. این کار از استخوان ها حمایت کرده و حساسیت به صدا را کاهش می دهد.

پیشگیری از پر شنوایی

بهترین راه برای جلوگیری از پر شنوایی، کنترل این بیماری است.

اجتناب از محیط های پر سر و صدا یا استفاده از گوش گیر توصیه نمی شود. این روش ها در واقع حساسیت فرد به صدا را افزایش داده و به طور بالقوه شدت آن را افزایش دهند.

قرار گرفتن در معرض صداهای روزمره برای کاهش حساسیت شنوایی اهمیت زیادی دارد.

مگر در موارد استثنا مانند کنسرت که بهتر است صداهای بلند برای مدت زمان کوتاه کاهش یابد، در موارد دیگر توصیه می شود از استفاده مکرر از گوش گیر اجتناب شود.

تفاوت پر شنوایی و میسوفونیا (صدا بیزاری)

میسوفونیا زمانی رخ می دهد که صداهای خاص باعث عصبی شدن فرد شود. این مسئله می تواند با پر شنوایی همراه باشد اما این دو عارضه با هم تفاوت دارند.

به عبارت دیگر میسوفونیا شامل واکنش عاطفی به صداهای خاص است اما پر شنوایی می تواند به میسوفونیا منجر شود زیرا بلندی بیش از حد ممکن است باعث شود فرد از صداهای خاصی خوشش نیاید.