تومور عصب شنوایی یا نوروم آکوستیک (به انگلیسی: Acoustic neuroma) نوعی تومور غیر سرطانی یا خوش خیم است که روی اعصاب گوش داخلی به مغز اثر می گذارد.
این تومور می تواند در شنوایی اختلال ایجاد می کند، همچنین اگرچه به سایر بخش های بدن گسترش نمی یابد اما گاهی به قدری بزرگ می شود که ممکن است به اعصاب مهم ناحیه آسیب بزند.
در ادامه قصد داریم درباره تومور عصب شنوایی و علل، علائم و روش های درمانی آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
تومور عصب شنوایی چیست؟
نوروم آکوستیک که به نام های شوانوم دهلیزی و تومور عصب شنوایی نیز شهرت پیدا کرده به نوعی تومور غیر سرطانی گفته می شود که روی عصب اتصال دهنده مغز و گوش رشد می کند و از آن جا که خوش خیم می باشد به سایر بخش های بدن گسترش پیدا نمی کند.
تومور عصب شنوایی باعث اختلال در عملکرد اعصابی که وظیفه شنوایی و تعادل را بر عهده دارند می شود و ممکن است کاهش شنوایی و وز وز یا زنگ زدن گوش را به همراه داشته باشد. در مراحل بعدی نیز می تواند روی اعصاب مخچه و ساقه مغز تاثیر گذاشته و فشار در مغز را افزایش دهد.
موارد ذکر شده می تواند تهدید کننده زندگی باشد با این حال همان طور که اشاره کردیم تومور به سایر نقاط بدن پخش نمی شود.
لایه ای از سلول ها به نام سلول های شوان تقریبا تمام اعصاب سالم بدن را می پوشانند. این سلول ها که به عنوان عایق و حامی تکانه های عصبی عمل می کنند، اگر شروع به تکثیر سریع در اطراف عصب هشتم مغز کنند تومور عصب شنوایی ایجاد خواهد شد.
این تومور معمولا طی چند سال و به آرامی رشد می کند اما در نهایت علائم آن ممکن است به طور ناگهانی ظاهر شود.
این عارضه نادر است و گفته شده از هر 100 هزار نفر 1 نفر ممکن است به آن دچار شود.
علائم تومور عصب شنوایی
برخی علائم این عارضه عبارتند از :
- کاهش شنوایی در یک گوش در 90 درصد افراد مبتلا به نوروم آکوستیک
- وز وز گوش یا زنگ زدن گوش
- گوش درد
- سر گیجه، از دست دادن تعادل یا احساس دوران اگر تومور روی گوش داخلی اثر بگذارد
- از دست دادن حس که گاهی اوقات یک طرف صورت و دهان را درگیر می کند
- از دست دادن حس چشایی در نیمه عقبی دهان
اگر تومور بزرگ شده و به مغز فشار وارد کند ممکن است سردرد، استفراغ و تغییر در سطح هوشیاری ایجاد شود. گاهی اوقات نیز مشکلات بینایی رخ می دهد.
در این عارضه، تومور رشد آهسته ای دارد اما می تواند ساختارهای حیاتی مغز را تحت فشار قرار دهد و در صورت عدم درمان تهدید کننده زندگی باشد.
درجه بندی اندازه تومور
تومور عصب شنوایی می تواند در اندازه های مختلف باشد :
- کوچک : زمانی که کمتر از 2 سانتی متر است
- متوسط : زمانی که 2 تا 4 سانتی متر است
- بزرگ : زمانی که 4 سانتی متر یا بزرگ تر است
علت تومور عصب شنوایی
این که چه عاملی باعث تکثیر سلول های شوان و ایجاد نوروم آکوستیک می شود هنوز مشخص نیست و در بیشتر موارد علت آن شناسایی نمی شود اما ممکن است برخی عوامل روی آن تاثیر بگذارند، از جمله :
- سن : نوروم آکوستیک بین سنین 30 تا 60 سال ظاهر می شود
- سابقه خانوادگی : نورو فیبروماتوز نوع 2 می تواند به صورت ارثی رخ دهد، اگرچه تنها 5 درصد موارد را تشکیل می دهد
- قرار گرفتن در معرض اشعه : قرار گرفتن در معرض تابش شدید سر و گردن در دوران کودکی ممکن است خطر این بیماری در مراحل بعدی زندگی را افزایش دهد
همچنین گفته شده قرار گرفتن طولانی مدت در معرض سر و صدای بلند می تواند از علل بروز این تومور در برخی موارد باشد. برخی افراد معتقد هستند که استفاده از تلفن همراه نیز ممکن است در ایجاد آن نقش داشته باشد اما این ادعا هنوز به اثبات نرسیده است.
نورو فیبروماتوز نوع 2
گاهی اوقات نوروم های شنوایی در دو طرف سر ایجاد می شوند که معمولا ارثی یا ژنتیکی است.
افراد مبتلا به این عارضه اغلب تومورهای دیگری دارند که روی نخاع و مغز آن ها تاثیر می گذارد و می تواند در عملکرد اعصاب و سایر عملکردهای بدن اختلال ایجاد کند.
تشخیص تومور عصب شنوایی
پزشک ابتدا معاینه فیزیکی انجام داده و درباره علائم سوالاتی از فرد می پرسد. در صورتی که به تومور عصب شنوایی مشکوک شود احتمالا اسکن سر با ام آر آی انجام می دهد که در آن وجود تومور، محل و اندازه آن مشخص می شود.
همچنین برای رد سایر علل سر گیجه، کم شنوایی یا دوران سر ممکن است تست شنوایی، تست تعادل و آزمایش عملکرد ساقه مغز انجام شود.
سایر بیماری های با علائم مشابه عبارتند از :
- مننژیو؛ توموری که در لایه داخلی مغز ایجاد می شود
- بیماری منیر
- نوریت یا التهاب اعصاب
- تصلب شرایین
درمان تومور عصب شنوایی
درمان تومور عصب شنوایی به عوامل مختلف بستگی دارد، از جمله :
- سن
- سلامت عمومی فرد
- محل و اندازه تومور
در برخی موارد پزشک انتظار همراه با دقت را توصیه می کند. اگر تومور کوچک بوده یا به آهستگی رشد کند هیچ اقدام دیگری نیاز نخواهد بود.
در صورت نیاز به درمان چندین گزینه وجود دارد که عبارتند از:
1. رادیو جراحی
این روش نوعی پرتو درمانی است که تومور را مورد هدف اشعه قرار می دهد. پزشکان به این تکنیک چاقوی گاما نیز می گویند و آن را یک روش غیر تهاجمی می دانند.
در این تکنیک از بی حسی موضعی استفاده شده و با کمک اسکن های تصویر برداری محل تومور به صورت دقیق مشخص می شود تا پرتوهای تابشی دقیقا به نقطه مورد نظر برخورد کنند.
رادیو جراحی ممکن است به چند جلسه درمان نیاز باشد، همچنین احتمالا هفته ها، ماه ها یا سال ها طول می کشد تا اثر درمان مشاهده شود و گاهی نیز تومور دوباره عود می کند.
رادیو جراحی معمولا تنها در صورتی که اندازه تومور 3 سانتی متر یا کمتر باشد استفاده می شود.
2. جراحی میکروسکوپی
این روش به پزشک امکان می دهد تا با ایجاد برشی در جمجمه تحت بیهوشی کامل، تمام یا قسمتی از تومور را خارج کند.
گاهی جراح تنها قسمتی از تومور را بر می دارد زیرا برداشتن کامل آن ممکن است به اعصاب صورت آسیب رسانده و به فلج صورت منجر شود.
پزشک ممکن است از رادیو جراحی برای کاهش اندازه یا محدود کردن رشد تومور یا از بین بردن آثار باقی مانده آن بعد از عمل جراحی میکروسکوپی استفاده کند. هدف گیری دقیق با اشعه باعث می شود آسیب بافت سالم اطراف تومور به حداقل برسد.
بعد از جراحی
بعد از عمل جراحی، پزشک روی بهبودی بیمار نظارت دارد و عود علائم را بررسی می کند.
گاهی اوقات خطر از دست دادن شنوایی بعد از عمل وجود دارد، به خصوص اگر فرد روی هر عصب شنوایی یک تومور داشته باشد. در این مورد پزشک ممکن است پیشنهاد کند تا جایی که ممکن است جراحی به تعویق بیفتد.
سایر عوارض جانبی احتمالی درمان عبارتند از :
- سر گیجه
- ضعف یا بی حسی صورت
- کاهش هوشیاری ذهنی در صورت لخته شدن خون یا انسداد مایع مغزی نخاعی
- مشکلات احتمالی چشم از جمله دو بینی و افتادگی پلک در صورت اختلال در درمان اعصاب
در حال حاضر محققان در حال بررسی موارد زیر به عنوان داروهای احتمالی این عارضه در آینده هستند :
- نقش آسپرین در محدود کردن رشد تومور
- استفاده از داروهای جدید برای مهار مکانیسم های سلولی که باعث ایجاد تومور می شوند
عوارض تومور عصب شنوایی
این بیماری ممکن است با عوارض متعددی همراه باشد، از جمله :
- کاهش شنوایی : ممکن است حتی بعد از درمان نیز ادامه داشته باشد
- سر گیجه و از دست دادن تعادل : این عوارض فعالیت های روزانه را مختل می کند
- فلج صورت : اگر جراحی یا به ندرت خود تومور روی عصب صورت نزدیک عصب شنوایی اثر بگذارد ممکن است یک طرف صورت دچار افتادگی شده و عمل بلع و تکلم واضح دشوار شود که به آن فلج بل نیز می گویند
- هیدروسفالی : اگر تومور بزرگ به ساقه مغز فشار بیاورد می تواند روی جریان مایع بین نخاع و مغز اثر بگذارد، تجمع این مایع در سر ممکن است به هیدروسفالی منجر شود
هیچ راهی برای جلوگیری از تومور عصب شنوایی وجود ندارد اما دانشمندان به دنبال روش هایی برای استفاده از ژن درمانی برای کنترل تولید بیش از حد سلول های شوان هستند.
منبع: medicalnewstoday
