سنگ لوزه (به انگلیسی: Tonsil stones) به توده های سخت سفید یا زرد رنگ گفته می شود که درون یا روی لوزه ها ایجاد می شوند.
در بسیاری از موارد حتی فرد متوجه وجود سنگ لوزه نمی شود زیرا دیدن سنگ لوزه همیشه آسان نیست و این توده ها می توانند به اندازه برنج تا اندازه یک حبه انگور بزرگ شوند.
در ادامه قصد داریم درباره سنگ لوزه و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
سنگ لوزه چیست؟
سنگ لوزه یک توده سخت سفید یا زرد رنگ در اندازه های بسیار کوچک تا بسیار بزرگ می باشد که به ندرت باعث مشکلات جدی تر در سلامتی می شود. با این حال گاهی تا حد زیادی رشد کرده، می تواند به ورم لوزه منجر شده و بوی نا مطبوعی داشته باشد.
لازم به ذکر است لوزه ها دو بافت کوچک در دو طرف پشت گلو هستند که به مقابله با عفونت هایی که از طریق دهان وارد بدن می شوند کمک می کنند.
سنگ لوزه زمانی تشکیل می شود که ضایعاتی همچون غذا، سلول های مرده و سایر مواد روی لوزه ها گیر کرده و به توده سخت و در نهایت به سنگ لوزه تبدیل شود که مکان خوبی برای زندگی باکتری ها به شمار می رود و به همین دلیل بوی نامطبوع ایجاد می کند.
افراد مبتلا به سنگ لوزه ممکن است ندانند به این عارضه مبتلا هستند.
جالب است بدانید بزرگ ترین سنگ لوزه سال 1936 به اندازه 14.5 سانتی متر ثبت شده است.
علت سنگ لوزه
لوزه ها از شکاف ها، تونل ها و حفره هایی تشکیل شده اند که ممکن است انواع مختلف زباله ها مانند سلول های مرده، مخاط، بزاق و غذا داخل این کیسه ها تجمع پیدا کنند و با گذشت زمان به سنگ لوزه تبدیل شوند.
برخی افراد ممکن است تنها یک سنگ لوزه داشته باشند و برخی دیگر دارای تعداد زیادی توده کوچک تر در لوزه های خود می باشند.
برخی علل احتمالی تشکیل سنگ لوزه عبارتند از :
- بهداشت ضعیف دندان
- لوزه های بزرگ
- مشکلات مزمن سینوسی
- التهاب لوزه ها
علائم سنگ لوزه
اگرچه برخی از سنگ های لوزه ممکن است به سختی دیده شوند اما هنوز هم می توانند علائم قابل توجهی ایجاد کنند. علائم سنگ لوزه می تواند شامل موارد زیر باشد :
- بوی بد دهان
- گلو درد
- مشکل در بلع
- گوش درد
- سرفه های مداوم
- لوزه های متورم
- ضایعات سفید یا زرد رنگ روی لوزه ها
لازم به ذکر است سنگ لوزه های کوچک تر شایع تر از سنگ های بزرگ هستند و ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکنند.
درمان سنگ لوزه
سنگ لوزه در اکثر موارد بی ضرر است اما بسیاری از افراد به دلیل بوی بد دهان یا سایر موارد آزار دهنده به دنبال درمان آن هستند. برای این منظور درمان های خانگی و پزشکی مختلف وجود دارد، از جمله :
1. غرغره کردن
غرغره کردن با آب نمک به تسکین ناراحتی گلو کمک کرده و ممکن است برای دفع سنگ های لوزه نیز مفید باشد. همچنین باعث تغییر ترکیب شیمیایی دهان و رفع بوی بد ایجاد شده توسط سنگ لوزه می شود.
برای این منظور توصیه شده نصف قاشق چای خوری نمک را در 226 میلی لیتر آب گرم حل کرده و غرغره کنید.
2. سرفه کردن
ممکن است افراد اولین بار هنگام سرفه کردن متوجه وجود سنگ لوزه های خود شوند. سرفه های قوی می تواند به شل شدن این سنگ ها کمک کند.
3. جدا کردن سنگ ها
جدا کردن سنگ ها با وسایل سفت و سخت مانند مسواک توصیه نمی شود زیرا لوزه ها بافت ظریفی دارند و مهم است که با آن ها با ملایمت رفتار شود.
به علاوه جدا کردن دستی سنگ لوزه می تواند خطرناک باشد و منجر به عوارضی مانند خونریزی و عفونت شود. اگر قصد دارید این روش را امتحان کنید بهتر است با یک گوش پاک کن و به آرامی این کار را انجام دهید.
در صورت بزرگ شدن سنگ ها یا بروز درد یا علائم دائمی ممکن است نیاز به عمل جراحی جزئی باشد.
4. کریپتولیز لوزه با لیزر
در این روش از لیزر برای از بین بردن حفره های دارای سنگ لوزه استفاده می شود. این تکنیک نیاز به بی حسی موضعی دارد و ناراحتی و زمان بهبودی در آن حداقل می باشد.
5. کریپتولیز کابلیشن
در کریپتولیز کابلیشن به جای گرما از امواج رادیویی استفاده می شود که محلول نمک را به یون های باردار تبدیل می کنند. این یون ها می توانند بافت را برش دهند.
این تکنیک نیز مانند لیزر درمانی حفره های لوزه ها را کاهش می دهد اما سوزش یا ناراحتی ایجاد نمی کند.
6. لوزه برداری
در این تکنیک لوزه ها طی عمل جراحی و با استفاده از اسکالپل، لیزر یا کابلیشن برداشته می شوند.
در مورد عمل برداشتن لوزه به دلیل وجود سنگ بحث های زیادی وجود دارد. پزشکانی که این روش را توصیه می کنند از آن معمولا فقط در موارد شدید و مزمن و در صورتی که روش‌های دیگر اثر بخش نباشند استفاده می کنند.
7. آنتی بیوتیک ها
در برخی موارد می توان از آنتی بیوتیک ها برای کنترل وضعیت سنگ لوزه استفاده کرد. این داروها به کاهش تعداد باکتری های عامل ایجاد و رشد سنگ لوزه کمک می کنند.
نکته منفی درباره آنتی بیوتیک ها این است که علت اصلی سنگ لوزه را برطرف نمی کنند و با عوارض جانبی بالقوه همراه می باشند. به علاوه نمی توان در طولانی مدت از آن ها استفاده کرد و سنگ لوزه احتمالا بعد از قطع مصرف آنتی بیوتیک ها دوباره عود می کند.
پیشگیری از سنگ لوزه
افرادی که سنگ لوزه دارند ممکن است به صورت مکرر به این عارضه دچار شوند. خوشبختانه برای پیشگیری از این مسئله می توان اقدامات زیر را انجام داد :
- رعایت بهداشت دهان و دندان از جمله تمیز کردن باکتری های پشت زبان هنگام مسواک زدن
- ترک سیگار
- غرغره کردن با آب نمک
- نوشیدن آب فراوان برای هیدراته ماندن بدن
عوارض سنگ لوزه
سنگ لوزه معمولا عوارضی به دنبال ندارد اما گاهی ممکن است به مشکلاتی در سلامتی منجر شود.
یکی از جدی ترین عوارضی که ممکن است در اثر سنگ لوزه ایجاد شود عفونت لوزه می باشد که به آبسه معروف است.
سنگ های بزرگ می توانند به بافت طبیعی لوزه آسیب زده و آن ها را از بین ببرند که احتمالا به ورم، التهاب و عفونت قابل توجه منجر خواهد شد.
سنگ لوزه مرتبط با عفونت لوزه ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشد.
آیا سنگ لوزه مسری است؟
خیر! سنگ لوزه مسری نیست. این سنگ ها از ماده ای به نام بیو فیلم ساخته شده اند که ترکیبی از باکتری ها و قارچ های دهان می باشد و با مواد شیمیایی دهان در تعامل است.
این ترکیب می تواند خودش را به سطوح مرطوب بچسباند. هنگامی که بیو فیلم داخل لوزه ها سفت می شود سنگ لوزه به وجود می آید. یکی دیگر از بیو فیلم های رایج در دهان پلاک نام دارد.
بیو فیلم ها در ایجاد حفره ها و بیماری های لثه نیز نقش دارند.
چشم انداز سنگ لوزه
سنگ لوزه از مشکلات شایع لوزه ها است که اگرچه ممکن است با طیف وسیعی از علائم همراه باشد اما به ندرت به عوارض جدی منجر می شود.
اگر دچار سنگ لوزه مکرر هستید لازم است حتما بهداشت دهان و دندان را رعایت کرده و به بدن خود آب رسانی کنید.
در مواردی که سنگ لوزه مشکل ساز شده یا در مورد آن نگران هستید بهتر است با پزشک صحبت کرده و بهترین روش درمان سنگ لوزه و پیشگیری از سنگ های بعدی را انتخاب کنید.
منبع: healthline
