مننژیوم (به انگلیسی: Meningiomas) نوعی تومور مغز و نخاع است که از غشاهای احاطه کننده سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) شروع می شود.
لازم به ذکر است این وضعیت از نظر فنی واقعا یک تومور مغزی محسوب نمی شود اما از آن جا که با ایجاد فشار روی مغز تاثیر می گذارد اغلب به عنوان تومور در نظر گرفته می شود.
در ادامه قصد داریم درباره مننژیوم و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
مننژیوم چیست؟
همان طور که می دانید مغز و نخاع توسط 3 لایه غشایی به نام مننژ محافظت و پشتیبانی می شوند و مننژیوم معمولا از سلول های لایه میانی به نام سلول های کلاهک عنکبوتیه شروع می شود.
این وضعیت می تواند هر بخشی از سیستم عصبی مرکزی را تحت تاثیر قرار دهد اما اغلب در مغز به خصوص ناحیه مخ و مخچه ایجاد می شود.
علاوه بر این معمولا رشد بسیار آهسته ای دارد و گاهی ممکن است سال ها طول بکشد تا نمایان شود، به همین دلیل اغلب به جز در مواردی که بزرگ شده باشد هیچ گونه علامتی ایجاد نمی کند. رشد مننژیوم به قدری نا محسوس است که بسیاری از اوقات در طول تصویر برداری ام آر آی سر که به دلایل دیگر انجام می شود تشخیص داده می شود.
درجه مننژیوم
پزشکان مننژیوم را بر اساس سرعت رشد آن گروه بندی یا اصطلاحا درجه بندی می کنند. به این صورت که مننژیوم های با درجه پایین رشد آهسته ای داشته، در حالی که مننژیوم های درجه بالا به سرعت رشد می کنند.
مننژیوم به طور کلی دارای 3 درجه اصلی می باشد که عبارتند از :
- درجه 1 یا مننژیوم خوش خیم (معمولی) : آهسته رشدترین و نوع غیر سرطانی مننژیوم می باشد
- درجه 2 یا آتیپیک : نه خوش خیم و نه سرطانی است اما ممکن است در دوره ای سرطانی شود
- درجه 3 یا بد خیم (آناپلاستیک) : تهاجمی ترین نوع مننژیوم است
محققان تخمین زده اند که تقریبا 81 درصد مننژیوم ها درجه 1، 17 درصد درجه 2 و 2 درصد از درجه 3 هستند.
علت مننژیوم
مننژیوم شایع ترین نوع تومور سیستم عصبی مرکزی است که تقریبا 38 درصد از کل تومورهای سیستم عصبی را تشکیل می دهد. همچنین شایع ترین نوع تومور خوش خیم (غیر سرطانی) محسوب می شود.
گفته شده این بیماری در زنان شایع تر است اما انواع تهاجمی آن در مردان بیشتر دیده می شود. به علاوه افراد سیاه پوست بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند. از سوی دیگر خطر ابتلا به آن با بالا رفتن سن افزایش می یابد.
لازم به ذکر است علت بروز مننژیوم مشخص نیست و اکثر موارد آن بدون علت خاصی ایجاد می شوند اما برخی از آن ها ممکن است ارثی باشند و به دلیل جهش های ژنتیکی خاص رخ دهند.
به علاوه عوامل خطر زای زیر می توانند احتمال ابتلا به مننژیوم را افزایش دهند :
- قرار گرفتن در معرض تشعشع به خصوص در ناحیه سر؛ به عنوان مثال حین درمان کرم حلقوی پوست سر (تینه آ آکاپیتیس)
- برخی اختلالات ژنتیکی مانند نوروفیبروماتوز 2
- شاخص توده بدنی بالا و فعالیت بدنی کم
علائم مننژیوم
مننژیوم معمولا هیچ علامت یا نشانه ای ایجاد نمی کند، اما اگر بزرگ باشد می تواند روی مغز یا نخاع فشار وارد کرده و علائم زیر را ایجاد کند :
- تشنج
- سردردهایی که ممکن است با فعالیت یا هنگام صبح زود بدتر شوند
- تغییر شخصیت یا حافظه
- حالت تهوع یا استفراغ
- تاری دید یا سایر تغییرات بینایی
- از دست دادن شنوایی یا صدای زنگ در گوش
- ضعف عضلانی
- از دست دادن حس یا بی حسی در صورت
- گیجی
در صورت مشاهده هر یک از این علائم لازم است حتما با پزشک مشورت شود.
تشخیص مننژیوم
تشخیص مننژیوم ممکن است دشوار باشد زیرا همان طور که گفتیم این بیماری معمولا علائمی ایجاد نمی کند. علاوه بر این، علائم آن ممکن است با نشانه های سایر بیماری های مغزی اشتباه گرفته شود و حتی گاهی چندین سال طول بکشد تا به درستی تشخیص داده شود.
در صورتی که پزشک به مننژیوم مشکوک شود، ممکن است چند آزمایش برای تایید تشخیص انجام دهد که عبارتند از :
- معاینه عصب شناختی
- تست های شنوایی و بینایی
- تست های تصویر برداری مانند ام آر آی سر، سی تی اسکن، یا آنژیوگرافی (عکس از رگ های خونی)
- آزمایش خون
- نمونه برداری
درمان مننژیوم
درمان مننژیوم به عوامل مختلف بستگی دارد که عبارتند از :
- سن و سلامت کلی فرد
- رشد سریع یا آهسته تومور
- محل تومور
برخی گزینه های درمانی عبارتند از :
- نظارت فعال : این روش تنها برای مننژیوم های درجه 1 (با رشد آهسته) استفاده می شود و طی آن تومور تحت نظارت قرار می گیرد تا هر زمان که رشد آن شروع شده یا علائم یا مشکلی ایجاد کند درمان آغاز شود
- جراحی برای برداشتن تومور : عمل جراحی متداول ترین روش درمانی برای مننژیوم و اغلب تنها درمانی است که ممکن است فرد به آن نیاز داشته باشد
- پرتو درمانی : این تکنیک معمولا همراه با عمل جراحی برای تهاجمی ترین تومورها یا زمانی که به هر دلیل نمی توان عمل جراحی انجام داد استفاده می‌شود. گاهی اوقات تومورهای بسیار کوچک را می توان تنها با پرتوهای متمرکز درمان کرد
فرد بعد از درمان نیز معمولا باید به طور منظم به پزشک مراجعه کند. این که هر چند وقت یک بار این کار انجام شود به خصوصیات تومور بستگی دارد.
چشم انداز مننژیوم
چشم انداز مننژیوم به سن و نوع درمان بستگی دارد. بیماران جوان تر معمولا نتایج بهتری دارند و اغلب طی عمل جراحی می توان تومور را به طور کامل برداشت که طبیعتا چشم انداز آن بهتر خواهد بود.
گفته شده امید به زندگی 10 ساله برای مننژیوم خوش خیم 84 درصد است. به عبارت دیگر انتظار می رود 84 درصد از افراد مبتلا به مننژیوم غیر سرطانی حداقل 10 سال بعد از تشخیص این بیماری زنده بمانند. این در حالیست که امید به زندگی 10 ساله مننژیوم بد خیم 62 درصد است.
لازم به ذکر است مننژیوم های خوش خیم و بد خیم نخاعی نسبت به درجات مشابه مننژیوم های مغزی، امید به زندگی بهتری دارند. با این حال وضعیت افراد مختلف ممکن است متفاوت باشد.
منبع: healthline
