بیماری حرکت (به انگلیسی: Motion sickness) که به نام بیماری سفر یا بیماری ماشین نیز شناخته شده از اختلالات شایع مرتبط با گوش داخلی و هماهنگی حواس بدن است که معمولا به دلیل استفاده از وسایل متحرک مانند وسایل نقلیه حین سفر رخ می دهد.
افرادی که به بیماری حرکت دچار هستند در طول سفر با اتومبیل، هواپیما، قایق یا کشتی و حتی وسایل متحرک پارک های تفریحی دچار علائم ناخوشایندی می شوند که ممکن است با متوقف شدن حرکت برطرف شده یا تا چند روز بعد نیز ادامه داشته باشد.
در ادامه قصد داریم درباره بیماری حرکت و علل، علائم و شیوه های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
بیماری حرکت چیست؟
بیماری حرکت یک اختلال بسیار شایع در گوش داخلی است که در اثر حرکت مکرر وسیله نقلیه یا هر حرکت دیگری که عملکرد گوش داخلی را مختل می کند ایجاد می شود.
برخی افراد هنگام سوار شدن در هواپیما، اتومبیل یا استفاده از وسایل متحرک پارک های تفریحی دچار حالت تهوع یا حتی استفراغ می شوند.
به نظر می رسد فیلم های سه بعدی نیز می توانند چنین حالات ناخوشایندی در برخی افراد ایجاد کنند.
به این وضعیت به طور کلی بیماری حرکت گفته می شود که با بیماری دریا که طی آن فرد در قایق یا کشتی متحرک دچار حالت تهوع می شود یکسان می باشد.
جالب است بدانید افراد و حیوانات فاقد سیستم دهلیزی عملکردی (سیستم تعادل) در برابر بیماری حرکت مصونیت دارند. همچنین از آن جا که این عارضه بدون وجود اندام های حساس به حرکت گوش داخلی رخ نمی دهد مشخص می شود گوش داخلی در بروز این بیماری نقش مهمی ایفا می کند.
علائم بیماری حرکت شامل حالت تهوع، استفراغ و سرگیجه می باشد.
علت بیماری حرکت
سیگنال حرکت بدن از طریق مسیرهای مختلف سیستم عصبی از جمله گوش داخلی، چشم ها و بافت های سطح بدن توسط مغز دریافت می شود.
زمانی که بدن به طور ارادی حرکت کند (مثلا هنگام راه رفتن) ورودی همه مسیرها توسط مغز هماهنگ می شود، در حالی که علائم بیماری حرکت زمانی ظاهر می شود که سیستم عصبی مرکزی پیام های متناقصی از سیستم های حسی یعنی گوش داخلی، چشم ها، گیرنده های فشار پوست و گیرنده های حسی عضله و مفصل دریافت می کند.
به عنوان مثال اگر کسی روی قایق یا اتومبیل نشسته باشد (از پنجره به بیرون نگاه نکند) گوش داخلی او حرکت را به سمت بالا و پایین، چپ و راست احساس می کند اما چشمان او یک منظره ایستا را می بینند و سیگنال عدم حرکت را ارسال می کنند.
به نظر می رسد تناقض بین این ورودی ها عامل بروز علائم بیماری حرکت می باشد.
علائم بیماری حرکت
علائم جدی بیماری حرکت عبارتند از :
- حالت تهوع
- استفراغ
- رنگ پریدگی
- تعریق
- ریزش غیر ارادی بزاق دهان
- کوتاه شدن نفس ها
- سرگیجه
- خواب آلودگی
سایر علائم شایع عبارتند از :
- تعریق
- احساس ناراحتی عمومی
- احساس مریضی
علائم خفیف بیماری حرکت شامل موارد زیر می باشد :
- سردرد
- ناراحتی خفیف
- خمیازه کشیدن
تشخیص بیماری حرکت
بیماری حرکت در بیشتر موارد خفیف و قابل درمان است، با این حال گاهی به قدری شدید می شود که ممکن است فرد نیاز به مراقبت های پزشکی زیر نظر متخصص گوش، تعادل و سیستم عصبی داشته باشد.
پزشک برای تشخیص بهتر این بیماری ابتدا درباره علائم سوالاتی می پرسد تا بداند این عارضه معمولا چه زمان هایی رخ می دهد (مثلا با سوار شدن در قایق، پرواز با هواپیما یا رانندگی با اتومبیل).
برای تشخیص این بیماری معمولا به آزمایش خاصی نیاز نیست.
درمان بیماری حرکت
درمان های خانگی
علائم ناراحت کننده بیماری حرکت معمولا با توقف وسیله نقلیه برطرف می شود اما دیده شده فرد مبتلا تا چند روز بعد از پایان سفر نیز علائم را داشته است.
افرادی که در گذشته دچار این حالت شده اند معمولا از پزشک درباره نحوه جلوگیری از بروز این وضعیت در سفرهای آینده سوال می کنند.
برخی درمان های خانگی برای این منظور عبارتند از :
- نگاه کردن به افق : یکی از توصیه های رایج و موثر این است که از پنجره وسیله نقلیه در حال حرکت به افق نگاه کنید
- بستن چشم ها و چرت زدن : هنگام شب یا در کشتی بدون پنجره کافیست چشم ها را بسته یا در صورت امکان چرت بزنید. این کار تضاد بین ورودی چشم ها و گوش داخلی را برطرف می کند
- جویدن : یکی از روش های ساده برای تسکین علائم شایع بیماری ماشین جویدن است. آدامس جویدن تاثیر خوبی در کاهش علائم خفیف بیماری ماشین دارد. به طور کلی جویدن تنقلات یا حتی حالت جویدن نیز می تواند اختلاف بین بینایی و تعادل را از بین ببرد
- هوای تازه : به نظر می رسد هوای تازه و خنک می تواند علائم این عارضه را اندکی تسکین دهد، اگرچه این مسئله احتمالا به دلیل رفع بوی بد محیط است که باعث بدتر شدن حالت تهوع می شود
- زنجبیل : زنجبیل نیز احتمالا تاثیر خوبی در کاهش علائم این عارضه ایفا می کند. برای این منظور می توان از قرص های زنجبیل یا ساقه تازه این گیاه استفاده کرده و آن را جوید
- طب فشاری : متخصص طب فشاری روی همان نقاطی که در طب سوزنی استفاده می شود کار می کند، با این تفاوت که به جای سوزن از فشار انگشت برای تحریک نواحی استفاده می کند. به نظر می رسد طب فشاری ممکن است به کاهش علائم این عارضه کمک کند اگرچه شواهدی برای اثبات آن وجود ندارد
پیشگیری از بیماری حرکت
برای پیشگیری از بروز علائم بیماری حرکت توصیه می شود :
- همیشه در وضعیتی بنشینید که چشم ها همان حرکتی را که بدن و گوش داخلی احساس می کنند ببینند
- در اتومبیل روی صندلی جلو بنشینید و به مناظر دور نگاه کنید
- در قایق روی عرشه بروید و حرکت افق را تماشا کنید
- در هواپیما کنار پنجره بنشینید و به بیرون نگاه کنید، همچنین بهتر است صندلی روی بال ها را انتخاب کنید زیرا حرکت در این قسمت ها به حداقل می رسد
- هنگام حرکت مطالعه نکنید و روی صندلی رو به عقب ننشینید
- به مسافر دیگری که دچار بیماری حرکت است نگاه نکنید و با او صحبت نکنید
- از بوییدن رایحه های قوی و خوردن غذاهای ادویه دار و چرب قبل یا در طول سفر اجتناب کنید
دارو درمانی
اگرچه درمان های خانگی و طبیعی برای کاهش علائم بیماری حرکت مفید هستند اما برای این منظور می توان از داروها نیز استفاده کرد. این داروها باید قبل از شروع سفر مصرف شوند.
از جمله داروهای بیماری حرکت می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- هیوسین : رایج ترین داروی تجویز شده برای بیماری حرکت است که قبل از شروع علائم مصرف می شود. این دارو به صورت پچ نیز در دسترس است و باید 6 تا 8 ساعت قبل از سفر در پشت گوش قرار بگیرد
- پرومتازین : این دارو باید 2 ساعت قبل از سفر مصرف شود و اثرش 6 تا 8 ساعت باقی می ماند. عوارض جانبی آن ممکن است شامل خواب آلودگی و خشکی دهان باشد
- سیکلیزین : این دارو زمانی که حداقل 30 دقیقه قبل از سفر مصرف شود بیشترین تاثیر را خواهد داشت، اگرچه مصرف آن در کودکان کمتر از 6 سال توصیه نمی شود
- دیمن هیدرینات : این دارو هر 4 تا 8 ساعت مصرف می شود
- مکلوزین : این دارو زمانی که 1 ساعت قبل از سفر مصرف شود بسیار موثر خواهد بود، اگرچه مصرف آن برای کودکان زیر 12 سال توصیه نمی شود و عوارض آن ممکن است شامل خواب آلودگی و خشکی دهان باشد.
منبع: medicalnewstoday
