زگیل آبکی یا مولوسکوم کنتاژیوزوم (به انگلیسی: Molluscum contagiosum) نوعی عفونت پوستی ویروسی است که با برجستگی ها یا ضایعات خوش خیم در لایه های فوقانی پوست همراه می باشد.
این عارضه مسری است و می تواند از طریق تماس مستقیم با فرد آلوده یا با لمس یک شی آلوده به ویروس مانند حوله یا یک تکه لباس از فردی به فرد دیگر منتقل می شود.
در ادامه قصد داریم درباره زگیل آبکی و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
زگیل آبکی چیست؟
زگیل آبکی نوعی بیماری پوستی ویروسی و مسری است که توسط ویروس مولوسکوم کنتاژیوزوم ایجاد می شود.
برجستگی های کوچک در این بیماری معمولا بدون درد هستند، خود به خود ناپدید می شوند و به ندرت در صورت عدم درمان جای آن ها باقی می ماند.
مدت زمان ماندگاری ویروس در هر فرد متفاوت است اما به طور کلی برجستگی ها می توانند بین 2 ماه تا 4 سال باقی بمانند.
برای درمان این عارضه می توان از دارو و جراحی استفاده کرد اما در اکثر موارد نیاز به درمان نیست، مگر این که فرد دارای سیستم ایمنی ضعیف باشد که در این صورت درمان دشوارتر خواهد بود.
علائم زگیل آبکی
زمانی که یک فرد با ویروس تماس پیدا می کند ممکن است تا 6 ماه هیچ علامت عفونتی از خود نشان ندهد اما دوره کمون به طور متوسط بین 2 تا 7 هفته می باشد.
زگیل آبکی باعث بروز ضایعات کوچک بدون درد می شود که می توانند به تنهایی یا به صورت گروهی تا 20 عدد ظاهر شوند. این ضایعات معمولا دارای خصوصیات زیر می باشند :
- بسیار کوچک، براق و از نظر ظاهری هموار و صاف
- به رنگ گوشت، سفید یا صورتی
- سفت و به شکل گنبدی با فرو رفتگی یا گودی در وسط آن
- هسته مرکزی پر از مواد مومی
- قطر بین 2 تا 5 میلی متر یا اندازه بین اندازه سر یک سنجاق و اندازه پاک کن بالای مداد
- ظاهر شدن در هر نقطه ای از بدن به جز کف دست یا کف پا به خصوص روی صورت، شکم، تنه، بازوها و پاهای کودکان یا قسمت داخلی ران، اندام تناسلی و شکم بزرگسالان
در افراد با سیستم ایمنی ضعیف ممکن است علائم دیگری نیز ظاهر شود. مثلا قطر ضایعات می تواند به 15 میلی متر برسد که تقریبا به اندازه یک سکه است. برجستگی ها اغلب روی صورت ظاهر می شوند و معمولا در برابر درمان مقاوم هستند.
علت زگیل آبکی
زمانی که فرد ضایعات روی پوست بیمار مبتلا به این عفونت را لمس می کند ممکن است به زگیل آبکی مبتلا شود.
به نظر می رسد کودکان معمولا هنگام بازی با همسالان خود و جوانان و بزرگسالان اغلب از طریق تماس جنسی به این بیماری دچار می شوند. همچنین ورزش های تماسی همچون فوتبال یا کشتی که در آن پوست برهنه افراد در تماس با هم قرار می گیرد نیز از عوامل ابتلا به این بیماری محسوب می شوند.
این ویروس می تواند روی سطوحی که توسط پوست فرد مبتلا لمس شده نیز زنده بماند. بنابراین ممکن است با دست زدن به حوله، لباس، اسباب بازی یا سایر لوازم آلوده به این عفونت مبتلا شد.
استفاده مشترک از وسایل ورزشی که در تماس با پوست برهنه افراد می باشد نیز می تواند باعث انتقال این ویروس شود. ویروس روی تجهیزاتی همچون دستکش بیس بال، تشک کشتی و کلاه های ایمنی ورزشی باقی می ماند و به افراد دیگر سرایت کند.
به علاوه بیمار مبتلا با لمس کردن و خراشیدن ناحیه درگیر و سپس لمس نواحی دیگر بدن ممکن است ویروس را به سایر نقاط بدنش پخش کند.
عوامل خطر زای زگیل آبکی
همه افراد ممکن است به عفونت زگیل آبکی مبتلا شوند، اما گروه های خاصی از افراد بیشتر از سایرین در معرض ابتلا هستند. این گروه ها عبارتند از :
- کودکان بین 1 تا 10 سال
- افرادی که در آب و هوای گرمسیری زندگی می کنند
- افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف به دلیل پیوند عضو یا درمان سرطان
- افرادی که به درماتیت آتوپیک مبتلا هستند که نوع شایعی از اگزما است و باعث ایجاد بثورات پوسته پوسته و خارش دار می شود
- افرادی که در ورزش های تماسی مانند کشتی یا فوتبال شرکت می کنند که در آن ها تماس پوست به پوست به وفور رخ می دهد
تشخیص زگیل آبکی
از آن جا که ضایعات پوستی ناشی از زگیل آبکی ظاهر واضح و متمایزی دارند، پزشک اغلب تنها با نگاه کردن به ناحیه آسیب دیده می تواند بیماری را تشخیص دهد. تست های skin scraping و بیوپسی نیز برای تایید تشخیص مفید هستند.
همان طور که قبلا اشاره کردیم معمولا نیازی به درمان زگیل آبکی نیست اما در مورد ضایعات پوستی که بیش از چند روز ادامه داشته اند لازم است حتما با پزشک مشورت شود. تشخیص این بیماری سایر علل مانند سرطان پوست، آبله مرغان یا زگیل را رد می کند.
درمان زگیل آبکی
در اکثر موارد زمانی که سیستم ایمنی فرد کاملا سالم است نیاز به درمان ضایعات ناشی از زگیل آبکی نخواهد بود و برجستگی ها بدون مداخله پزشکی محو می شوند. با این حال برخی موارد ممکن است نیاز به درمان داشته باشند، از جمله زمانی که :
- ضایعات بزرگ بوده و روی صورت و گردن ظاهر شده باشند
- فرد به یک بیماری پوستی دیگر مانند درماتیت آتوپیک مبتلا باشد
- نگرانی بابت سرایت ویروس به دیگران وجود داشته باشد
اگر سیستم ایمنی بدن به دلیل بیماری های همچون اچ آی وی یا مصرف داروهایی مانند داروهای درمان سرطان ضعیف شده باشد نیز ممکن است نیاز به درمان زگیل آبکی باشد. همان طور که اشاره کردیم درمان موفقیت آمیز در افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند دشوارتر از افراد سالم است.
روش های موثر برای درمان تنها توسط پزشک قابل انجام و تجویز است که از جمله آن ها می توان به کرایوتراپی، کورتاژ، لیزر درمانی و درمان های موضعی اشاره کرد :
- در کرایوتراپی برجستگی ها با نیتروژن مایع منجمد می شوند
- در کورتاژ برجستگی سوراخ شده و با یک ابزار کوچک از روی پوست برداشته می شود
- در لیزر درمانی از لیزر برای از بین بردن ضایعات استفاده می شود
- در درمان موضعی از کرم های حاوی اسیدها یا مواد شیمیایی روی برجستگی ها استفاده می شود تا لایه های فوقانی پوست لایه برداری شوند
برخی از این تکنیک ها دردناک هستند و باعث ایجاد جای زخم شوند. گاهی نیاز به بی حس کردن نیز می باشد.
در ضمن از آن جا که لازم است همه ضایعات برطرف شوند، ممکن است به بیش از یک جلسه درمانی نیاز باشد. اگر برجستگی ها بزرگ و متعدد باشند احتمالا هر 3 تا 6 هفته یک بار نیاز به تکرار درمان است تا زمانی که برجستگی ها ناپدید شوند.
به علاوه طی درمان برجستگی های فعلی ممکن است ضایعات جدید نیز ایجاد شود که پروسه درمان را طولانی تر می کند.
در برخی موارد پزشک ممکن است داروهای زیر را نیز تجویز کند :
- تری کلرواستیک اسید
- کرم پودوفیلوکس موضعی
- کانتاریدین که از سوسک تاول به دست می آید و توسط پزشک استفاده می شود
- ایمی کیمود
اگر باردار یا شیرده هستید یا قصد باردار شدن دارید قبل از مصرف داروهای ذکر شده یا هر داروی دیگر با پزشک مشورت کنید.
لازم به ذکر است درمان با داروهای ضد رتروویروسی موثرترین درمان برای افراد مبتلا به اچ آی وی در صورت ابتلا به زگیل آبکی است زیرا می تواند سیستم ایمنی بدن را برای مبارزه با ویروس تقویت کند.
مهم است قبل از اقدام به هر گونه درمان با پزشک خود صحبت کنید.
پیشگیری از زگیل آبکی
بهترین راه برای جلوگیری از ابتلا به زگیل آبکی این است که از دست زدن به پوست فرد مبتلا به این عارضه خودداری شود. توجه به نکات زیر نیز در جلوگیری از گسترش عفونت کمک کننده خواهد بود :
- شستن صحیح دست ها با آب گرم و صابون را تمرین کنید
- روش های صحیح شستن دست ها را به کودکان آموزش دهید زیرا احتمال زیادی دارد که از دست خود برای لمس در بازی و تعامل با دیگران استفاده کنند
- از به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی خودداری کنید که شامل حوله، لباس، برس مو یا صابون می باشد
- از استفاده از وسایل ورزشی مشترک که ممکن است در تماس مستقیم با پوست برهنه شخص دیگری قرار داشته باشند خودداری کنید
- در صورت ابتلا از خراشیدن یا لمس برجستگی های روی پوست خود اجتناب کنید
- برجستگی ها را تمیز و پوشیده نگه دارید تا از انتشار ویروس جلوگیری شود
- از شیو کردن یا الکترولیز موهای زائد در نواحی دارای برجستگی خودداری کنید
- در صورت وجود برجستگی های زگیل آبکی در ناحیه تناسلی از تماس جنسی خودداری کنید
چشم انداز زگیل آبکی
در مواردی که فرد از سیستم ایمنی سالم برخوردار است، عفونت زگیل آبکی معمولا خود به خود از بین می رود که معمولا به تدریج و طی 6 تا 12 ماه بدون ایجاد اسکار اتفاق می افتد.
با این حال برای برخی افراد ممکن است چند سال طول بکشد تا برجستگی ها ناپدید شوند. روند بهبودی این عفونت به خصوص برای افرادی که مشکلات سیستم ایمنی دارند ممکن است طولانی تر شود.
ناگفته نماند بعد از محو شدن ضایعات، ویروس در بدن وجود ندارد و فرد آن را به دیگران یا سایر نواحی بدنش منتقل نمی کند.
برجستگی ها تنها در صورتی که فرد دوباره به ویروس آلوده شود ظاهر خواهند شد. به عبارت دیگر یک بار ابتلا به این ویروس (بر خلاف بیماری هایی همچون آبله مرغان) باعث مصونیت از ابتلای مجدد نخواهد شد.
منبع: healthline
