سندرم غروب آفتاب چیست؟

سندرم غروب آفتاب (به انگلیسی: Sundowner’s syndrome) وضعیتی است که افراد مبتلا به زوال عقل از جمله آلزایمر را تحت تاثیر قرار می دهد.

این بیماری با علائمی همچون دوره های پیش رونده ای از گیجی، بی قراری و فعال شدن با نزدیک شدن به ساعات شب همراه می باشد.

در ادامه قصد داریم درباره سندرم غروب آفتاب و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛

سندرم غروب آفتاب

سندرم غروب آفتاب عارضه ای است که با زوال عقل که روی حافظه، شخصیت و توانایی استدلال افراد تاثیر می گذارد ارتباط دارد و باعث بروز علائم خاصی در فرد می شود.

بی قراری و تغییرات شخصیتی که همراه با سندرم غروب آفتاب رخ می دهد می تواند اضطراب و چالش های دیگری برای خود فرد و مراقبان او به همراه داشته باشد.

برخی روش های سبک زندگی و داروها می توانند به مدیریت علائم و بهبود وضعیت خواب فرد کمک کنند. هدف از درمان این است که فرد دچار ترس نشده یا به طور تصادفی به خود آسیب نرساند.

علائم سندرم غروب آفتاب

تحقیقات قدیمی‌ در سال 2011 نشان می‌ دهد علائم سندرم غروب آفتاب معمولا در اواخر بعد از ظهر، عصر و هنگام شب رخ می‌ دهد. این علائم شامل تغییراتی در رفتار و تفکر فرد می باشد و از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد :

سردرگمی؛ مثلا این که فرد نمی داند کجا است و اطرافیان او چه کسانی هستند
کاهش سطح توجه
بی قراری و آشفتگی
اضطراب
مدام قدم زدن و سرگردان بودن
عدم تشخیص جهت ها
داد زدن
اختلالات خواب
پارانویا و بد گمانی
توهمات شنوایی و بصری
تغییرات خلق و خو

سندرم غروب آفتاب معمولا همراه با نوعی زوال عقل مانند بیماری آلزایمر رخ می دهد اما همه افراد مبتلا به آلزایمر یا زوال عقل به سندرم غروب آفتاب مبتلا نمی شوند.

برخی تحقیقات سال 2011 نشان داده ابتلا به این سندرم ممکن است زوال ذهنی فرد مبتلا به بیماری آلزایمر را تسریع ببخشد.

تفاوت سندرم غروب آفتاب و دلیریوم

دلیریوم یا روان آشفتگی نوعی عارضه همراه با از دست رفتن حاد توانایی های ذهنی است که علائم شبیه سندرم غروب آفتاب دارد اما این دو وضعیت با هم متفاوت هستند.

برخی علل احتمالی روان آشفتگی عبارتند از :

عفونت دستگاه ادراری
سکته مغزی
قند خون پایین
برخی داروها
ضربه به سر
مسمومیت با مونوکسید کربن
مشکلات ریوی یا قلبی

علائم این عارضه می‌ تواند شبیه علائم سندرم غروب آفتاب باشد اما روان آشفتگی معمولا به صورت ناگهانی شروع می‌ شود، موقتی است و در ساعات خاصی رخ نمی‌ دهد در حالی که سندرم غروب آفتاب پیش رونده است و علائم آن هنگام بعد از ظهر و عصر آشکارتر می شود.

برخی متخصصان معتقد هستند افرادی که به سندرم غروب آفتاب مبتلا می شوند ممکن است درجاتی از روان آشفتگی را نیز تجربه کنند.

چه زمانی به پزشک مراجعه شود؟

اگر فرد علائم جدیدی از گیجی یا بی قراری از خود نشان دهد (صرف نظر از علت آن) باید به پزشک مراجعه کند زیرا ممکن است به بیماری مبتلا باشد که نیاز به مراقبت های فوری پزشکی دارد.

اگر علت بروز علائم، سندرم غروب آفتاب باشد پزشک می تواند دارو و درمان های لازم را به فرد ارائه دهد.

علت سندرم غروب آفتاب

گفته شده عوامل مختلف ممکن است در بروز سندرم غروب آفتاب و مشکلات خواب نقش داشته باشند، از جمله :

خستگی های روحی و جسمی به دلیل فشارهای ناشی از تلاش برای سازگار شدن با محیطی نا آشنا
تغییر در سطح ملاتونین که روی ساعت داخلی بدن و مرزهای بین روز و شب در ذهن فرد تاثیر می گذارد
کاهش روشنایی هوا که روی نحوه دیدن اشیا اثر گذار است
نور بیش از حد زیاد یا بیش از حد کم
ارتباطات کلامی یا غیر کلامی دیگران که ممکن است تفسیر آن برای فرد سخت باشد
کاهش نیاز به خواب که با افزایش سن شایع است
اختلالات خواب مانند خواب بسیار کم
مشکل در تشخیص دادن رویا از واقعیت در هنگام خواب
به هم خوردن نظم زندگی
کاهش بینایی و شنوایی
وجود صداهای زمینه ای
کاهش اثر داروهای تجویزی تا هنگام شب

نتایج یک مطالعه کوچک روی 36 نفر نشان داده که از میان شرکت کنندگان 53 درصد تحریک پذیری، 47.4 درصد رفتار غیر عادی در شب و 42.1 درصد پرخاش گری از خود نشان داده اند. به علاوه موارد زیر در آن ها دیده شده است :

توهم (40 درصد)
حرکات غیر طبیعی (37 درصد)
بی تفاوتی (37 درصد)
از دست دادن مهار و کنترل احساسات (26.3 درصد)
اضطراب (24 درصد)
هذیان (18 درصد)
سرخوشی (16 درصد)
تغییر در الگوهای غذایی (16 درصد)

عوامل خطر زای سندرم غروب آفتاب

عواملی که ممکن است خطر ابتلا به سندرم غروب آفتاب را افزایش دهند عبارتند از :

ابتلا به زوال عقل مانند بیماری آلزایمر
افزایش سن زیرا با افزایش خطر بروز زوال عقل و کاهش سطح ملاتونین همراه است
داشتن ویژگی های ژنتیکی خاص به خصوص APOEɛ4 allele
اختلالات رفتاری خواب و حرکات سریع چشم

مطالعه‌ ای در سال 2019 روی 104 فرد مبتلا به آلزایمر نشان داد که تقریبا 28 درصد آن ها به سندرم غروب آفتاب مبتلا بوده و این بیماری در بین افرادی که دارای اختلالات رفتاری خواب و ویژگی های ژنتیکی APOEɛ4 allele بودند شیوع بیشتری داشته است.

سبک زندگی

سندرم غروب آفتاب می تواند هم برای فرد و هم مراقب او چالش بر انگیز باشد اما برخی تکنیک ها می توانند به مدیریت شرایط کمک کنند، از جمله :

به فرد کمک کنید تا کاری را انجام دهد که در این زمان از روز برای او آرامش بخش و لذت بخش است
برای کاهش بی قراری عصر گاهی پیاده روی کنید
فعالیت‌ های کمتر لذت‌ بخش را به زمان هایی موکول کنید که فرد راحت‌ تر با آن‌ ها کنار بیاید
دقت کنید آیا گرسنگی، خستگی، درد یا عوامل دیگر ممکن است در بروز علائم موثر باشند
یک روال منظم برای خوردن، خوابیدن و سایر کارهای روزانه به او پیشنهاد دهید
چرت زدن در طول روز را حذف کنید مگر این که به نظر مفید برسد
مطمئن شوید که نور بیش از حد روشن یا بیش از حد کم نباشد
سعی کنید سر و صدا و سایر محرک های محیطی که می توانند تحریک و سردرگمی را افزایش دهند به حداقل برسانید
تغییرات رفتاری و محرک های احتمالی را یادداشت کنید
از محدود کردن فرد خودداری کنید زیرا این کار می تواند باعث افزایش بی قراری او شود
در صورت نیاز به فرد اجازه دهید قدم بزند
محدود کردن مصرف الکل، کافئین و تنباکو می تواند مفید باشد
از مشاجره بپرهیزید، به آرامی با او صحبت کنید و اطمینان دهید که همه چیز خوب است
مراقب باشید که در تلویزیون چه چیزی تماشا می کند زیرا صحنه های خشونت آمیز یا تهاجمی ممکن است برایش آزار دهنده باشد
با پخش موسیقی مورد علاقه او، ساکت نشستن و گرفتن دست هایش یک محیط آرامش بخش برای او ایجاد کنید
هر گونه نگرانی را با پزشک در میان بگذارید و در مورد داروها از او راهنمایی بخواهید

درمان سندرم غروب آفتاب

درمان های طبیعی

برخی درمان های غیر دارویی که ممکن است برای کاهش علائم این عارضه مفید باشند عبارتند از :

نور درمانی که شامل قرار گرفتن کنترل شده فرد در معرض نور خورشید یا نور مصنوعی است
موسیقی درمانی مانند گوش دادن به موسیقی، نواختن سازها و رقصیدن
رایحه درمانی یا قرار گرفتن در معرض روغن های معطر مانند بادرنجبویه، اسطوخودوس و سدر
تحریک چند حسی که در آن فرد به فعالیت هایی مانند نقاشی و موسیقی درمانی می پردازد
حضور درمانی شبیه سازی شده که شامل پخش یک ویدیوی ضبط شده از یکی از عزیزان برای کمک به آرامش فرد است

دارو درمانی

اگر اقدامات ذکر شده موثر نباشد ممکن است پزشک از درمان های دارویی استفاده کند.

لازم به ذکر است این موارد تضمین کننده کنترل علائم سندرم غروب آفتاب نیستند و در برخی ممکن است حتی اثرات نا مطلوبی داشته باشند.

برخی داروها عبارتند از :

مهار کننده های کولین استراز مانند دونپزیل که هدف آن ها کاهش زوال شناختی در افراد مبتلا به بیماری آلزایمر است
آگونیست های گیرنده NMDA مانند ممانتین هیدروکلراید که هدف آن ها کاهش آسیب مغزی عامل علائم آلزایمر است
مکمل های ملاتونین یا نور درمانی برای کمک به تعادل چرخه خواب و بیداری
داروهای ضد روان پریشی برای کنترل هذیان و توهم

مراقب فرد باید با پزشک در مورد تصمیم گیری در مورد برنامه درمانی مناسب همکاری کند. اگر علائم تغییر کرده یا بدتر شود، ممکن است نیاز به تنظیم برنامه یا قطع دارو باشد. به علاوه فرد نباید بدون مشورت با پزشک از هیچ دارو یا مکمل خاصی استفاده کند.

منبع: medicalnewstoday