سندرم پیش از قاعدگی (به انگلیسی: Premenstrual syndrome) که با عنوان مخفف PMS نیز شناخته شده به طیف متنوعی از علائم جسمی و روانی اشاره دارد که خانم ها طی یک تا دو هفته قبل از قاعدگی به آن دچار می شوند، این علائم ممکن است خفیف و جزئی یا شدید و ناتوان کننده باشند.
سردرد، نفخ، گرفتگی عضلات و تغییرات خلق و خو از جمله علائم شایع سندرم پیش از قاعدگی هستند و اکثر خانم ها (بیش از 90 درصد) سطحی از آن را تجربه می کنند.
در ادامه قصد داریم درباره سندرم پیش از قاعدگی و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
سندرم پیش از قاعدگی چیست؟
سندرم پیش از قاعدگی به علائم جسمی و روانی گفته می شود که زنان معمولا قبل از دوره قاعدگی به آن دچار می شوند.
علت دقیق این مسئله مشخص نیست اما به نظر می رسد نوسانات طبیعی سطح هورمون ها به خصوص استروژن و پروژسترون طی یک یا دو هفته قبل از قاعدگی در بروز آن نقش دارند. گفته شده سطح استروژن و پروژسترون بعد از تخمک گذاری تا اندازه قابل توجهی کاهش می یابد.
کاهش سطح استروژن ممکن است روی سطح سروتونین فرد اثر بگذارد. سروتونین یک ماده شیمیایی مغزی است که به تنظیم خلق و خو، خواب و اشتها کمک می کند و تغییر آن می تواند زمینه ساز بروز علائم PMS باشد.
به طور کلی علائم شدید و ناتوان کننده در این وضعیت چندان شایع نیست وشدید شدن علائم می تواند نشانه یک بیماری زمینه ای باشد که لازم است درباره آن با پزشک مشورت شود.
علائم سندرم پیش از قاعدگی
علائم سندرم پیش از قاعدگی ممکن است خفیف تا شدید باشد، هر چند بعضی از خانم ها بدون تجربه این وضعیت پریود می شوند اما در برخی دیگر، علائم سندرم پیش از قاعدگی تا حد قابل توجهی روی انجام فعالیت های روزمره آن ها اثر می گذارد و حتی ممکن است کیفیت زندگی آن ها را کاهش دهد.
علائم جسمی سندرم پیش از قاعدگی می تواند شامل موارد زیر باشد :
- تغییر در اشتها مانند هوس های غذایی
- حساس شدن یا ورم کردن سینه ها
- افزایش وزن
- نفخ شکم
- درد در ناحیه زیر شکم یا گرفتگی های قاعدگی
- یبوست یا اسهال
- سردرد
- خستگی
- پوست چرب
- آکنه و جوش و سایر علائم پوستی
علائم روان شناختی سندرم پیش از قاعدگی عبارتند از :
- احساس ناخوشی
- تمایل به گریه کردن
- آشفتگی یا عصبی شدن
- افسردگی
- افزایش اضطراب
- نوسانات خلقی
- انزوای اجتماعی
- مشکلات خواب مانند بی خوابی
- مشکل در تمرکز کردن
- کاهش میل جنسی
به علاوه خانم هایی که دچار سندرم پیش از قاعدگی می شوند ممکن است احساس کنند علائم بیماری های دیگر آن ها از جمله دیابت، افسردگی و سندرم التهاب روده بدتر شده است.
سن نیز روی شدت علائم این وضعیت اثر می گذارد. در دوران نزدیک به دوره یائسگی ممکن است علائم شدیدتری تجربه شود.
تشخیص سندرم پیش از قاعدگی
خانم ها ممکن است بلافاصله متوجه نشوند که علائم آن ها به پریود مرتبط است، به خصوص اگر سیکل پریود نا منظم داشته باشند.
یادداشت کردن زمان بروز علائم به فرد در یافتن الگوی احتمالی کمک می کند، اگر علائم هر ماه تقریبا در یک زمان یا در یک مرحله از سیکل قاعدگی رخ دهد ممکن است به دلیل سندرم پیش از قاعدگی باشد، در غیر این صورت احتمالا علت دیگری پشت آن قرار دارد.
همان طور که قبلا اشاره کردیم بروز علائم شدید یا ناتوان کننده در سندرم پیش از قاعدگی شایع نیست و خانم هایی که دچار علائم شدید و مختل کننده امور زندگی روزمره می شوند باید با پزشک مشورت کنند. در برخی موارد شدید بودن علائم ممکن است نشانه اختلال دیسفوریک پیش از قاعدگی یا بیماری دیگر باشد.
برخی بیماری های مرتبط با سیستم تولید مثل مانند آندومتریوز و سندرم تخمدان پلی کیستیک می توانند باعث بروز سندرم پیش از قاعدگی شدید شوند. در صورت تایید ابتلا به این موارد، پزشک با درمان آن ها به کاهش شدت علائم کمک می کند.
در صورتی که علائم سندرم پیش از قاعدگی با مصرف داروهای بدون نسخه، درمان های خانگی یا تغییر در سبک زندگی بهبود پیدا نکند ممکن است لازم باشد فرد به پزشک مراجعه کند.
گاهی مصرف داروهای هورمونی پیشگیری از بارداری می تواند علائم مشابه سندرم پیش از قاعدگی ایجاد کند زیرا این داروها سطح هورمون های بدن را تغییر می دهند، در این صورت با تغییر روش مورد استفاده ممکن است علائم نیز بهبود پیدا کنند.
درمان سندرم پیش از قاعدگی
برای کنترل علائم سندرم پیش از قاعدگی می توان از روش های مختلف از جمله داروها، تغییر در رژیم غذایی، ورزش کردن، تکنیک های خود مراقبتی و سایر تغییرات در زندگی استفاده کرد.
دارو درمانی
مصرف داروهای بدون نسخه و تجویزی می تواند به تسکین علائم دردناک مانند گرفتگی شکم و سردرد کمک کند.
برخی داروهایی که معمولا برای درمان این وضعیت مصرف می شود عبارتند از :
- داروهای ضد درد مانند استامینوفن که به تسکین درد عضلانی، گرفتگی عضلات و سردرد کمک می کند
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی که درد گرفتگی، سردرد و دردهای عضلانی را کاهش می دهد
- دیورتیک ها که به تسکین نفخ شکم و درد سینه کمک می کنند
پزشک در مورد علائم شدید معمولا مصرف قرص های هورمونی جلوگیری از بارداری را توصیه می کند. این داروها با تاثیر روی سطح استروژن و پروژسترون بدن عمل می کنند.
توصیه می شود در مورد علائم شدید خود با پزشک مشورت کنید. ممکن است نیاز باشد برای رفع افسردگی، اضطراب یا سایر علائم مربوط به خلق و خو دارو مصرف کنید.
تکنیک های آرام سازی
کنترل استرس و استفاده از تکنیک های آرام سازی همچون تنفس عمیق یا مدیتیشن به تنظیم عدم تعادل عاطفی ناشی از سندرم کمک می کند.
سایر نمونه های مدیریت استرس و تکنیک های آرام سازی عبارتند از :
- یوگا
- تای چی
- تمرینات کششی
- دوش گرفتن
- پیاده روی
- صحبت با دوستان نزدیک یا یکی از اعضای خانواده
- صحبت با مشاور و روانشناس
ورزش های ملایم
ورزش با شدت ملایم می تواند به افزایش سطح استروژن و پروژسترون کمک کند که به نوبه خود در کاهش علائم سندرم پیش از قاعدگی تاثیر گذار می باشد.
طی تحقیقات انجام شده مشخص شده 1.5 ساعت ورزش هوازی در هفته باعث بهبود علائم جسمی این سندرم از جمله موارد زیر می شود :
- حالت تهوع
- یبوست یا اسهال
- ورم پستان ها
- نفخ شکم
- گر گرفتگی
- افزایش اشتها
لازم به ذکر است عوامل خارجی کنترل نشده مانند الگوی خواب، تغذیه و محیط زندگی می تواند روی نتایج اثر بگذارد، اگرچه تمامی مطالعات نتوانستند این ارتباط را به اثبات برسانند.
رفع نفخ شکم
نفخ معده می تواند احساس سنگینی و کسل بودن در فرد ایجاد کند. برای برطرف کردن نفخ شکم مرتبط با سندرم پیش از قاعدگی به توصیه های زیر توجه داشته باشید :
- مواد غذایی شور که نفخ شکم را تشدید می کنند مصرف نکنید
- مواد غذایی سرشار از پتاسیم مانند موز میل کنید
- به آب رسانی بدن توجه داشته باشید
- ورزش های ملایم انجام دهید
رفع گرفتگی پریود
گرفتگی معمولا چند روز قبل از شروع پریود ایجاد می شود و ممکن است تا چند روز ادامه داشته باشد. استفاده از درمان های خانگی مانند گرما دادن شکم، ورزش های ملایم، ماساژ و استفاده از روغن های ضروری می تواند به درمان این مسئله کمک کند.
مصرف مواد مغذی خاص
برخی تغییرات غذایی ممکن است باعث تسکین علائم سندرم پیش از قاعدگی خفیف تا متوسط شود. به عنوان مثال :
- منیزیم برای تسکین دوره های میگرن مرتبط با سندرم پیش از قاعدگی مفید است. سبزیجات برگ سبز مانند کلم کیل و اسفناج حاوی منیزیم می باشند
- اسیدهای چرب احتمالا به کاهش گرفتگی شکم کمک می کند، برخی منابع شامل ماهی، آجیل و سبزیجات سبز می باشد
- کلسیم به حفظ قدرت و تراکم استخوان ها کمک می کند و سطح کافی آن برای تنظیم خلق و خو، خواب و هوس های غذایی مفید است. تحقیقات نشان داده مصرف روزانه 500 میلی گرم کلسیم به مدت 2 ماه به کاهش قابل توجه افسردگی، اضطراب و احتباس آب مرتبط با سندرم پیش از قاعدگی کمک می کند
آمار و ارقام چه می گوید؟
تخمین های ارائه شده درباره میزان شایع بودن سندرم پیش از قاعدگی متفاوت است. به طور کلی گفته شده بیش از 90 درصد زنان دچار برخی علائم این وضعیت می شوند.
طبق آمار منبع معتبر دیگر، اگرچه 75 درصد زنان قبل از یائسگی حداقل یک علامت سندرم پیش از قاعدگی را تجربه می کنند اما تنها 8 تا 20 درصد آن ها معیارهای بالینی تشخیص این عارضه را دارا می باشند.
معمولا در موارد زیر تشخیص بالینی پزشک سندرم پیش از قاعدگی می باشد :
- علائم در فعالیت های روزمره فرد اختلال ایجاد کند
- علائم 5 روز پیش از قاعدگی شروع شده و 4 روز بعد از شروع قاعدگی پایان پیدا کند
- علائم حداقل 2 تا 3 ماه رخ دهد
تعداد کمی از خانم ها علائم شدید سندرم پیش از قاعدگی را تجربه می کنند که به آن دیسفوریک قبل از قاعدگی گفته می شود.
منبع: medicalnewstoday
