تومور کاذب مغزی (به انگلیسی: Pseudotumor cerebri) وضعیتی است که در آن فشار اطراف مغز افزایش یافته و باعث سر درد و مشکلات بینایی می شود.
علت این فشار مشخص نیست اما به نظر می رسد با افزایش بیش از حد مایع مغزی نخاعی و تجمع آن در مغز ارتباط داشته باشد و خوشبختانه قابل درمان است، اگرچه گاهی ممکن است عود کند.
در ادامه قصد داریم درباره تومور کاذب مغزی و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
تومور کاذب مغزی چیست؟
تومور کاذب مغزی یا فشار خون داخل جمجمه ای ایدیوپاتیک نوعی بیماری است که به دلیل افزایش فشار اطراف مغز به دلایل نامعلوم رخ می دهد و همان طور که از نام آن مشخص است یک تومور واقعی نمی باشد.
علت این نام گذاری این است که علائم این وضعیت بسیار شبیه علائم ناشی از تومورهای مغزی می باشد.
علت تومور کاذب مغزی
علت دقیق تومور مغزی کاذب نا شناخته است اما ممکن است با افزایش مایع مغزی نخاعی بیش از حد در جمجمه ارتباط داشته باشد.
مایع مغزی نخاعی از مغز و نخاع محافظت می کند و در حالت طبیعی از طریق جریان خون جذب می شود. تومور کاذب مغزی زمانی رخ می دهد که این مایع به طور کامل جذب نشده و تجمع یابد که می تواند باعث افزایش فشار در جمجمه می شود.
اگرچه این عارضه می تواند کودکان، مردان و افراد مسن را نیز تحت تاثیر قرار دهد، اما اغلب در زنان چاق و در سنین باروری دیده می شود.
عوامل خطر زای تومور کاذب مغزی
1. چاقی
چاقی یکی از عوامل اصلی است که می تواند خطر ابتلا به تومور کاذب مغزی را افزایش دهد، تا جایی که گفته شده ابتلا به این وضعیت در زنان چاق کمتر از 44 سال تقریبا 20 برابر بیشتر از جمعیت عمومی می باشد.
همان طور که گفتیم کودکان نیز در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند و گفته شده 79 درصد از کودکان مبتلا به سندرم کاذب مغزی ثانویه دارای اضافه وزن یا چاقی هستند.
لازم به ذکر است چاقی هسته بدن یا وجود چربی های اضافه در وسط شکم با خطر بیشتری همراه است.
2. داروها
مصرف برخی داروها ممکن است افراد را بیشتر در معرض ابتلا به تومور کاذب مغزی قرار دهد، از جمله :
- قرص های ضد بارداری
- مقادیر بیش از حد ویتامین A
- تتراسایکلین که نوعی آنتی بیوتیک است
- استروئیدها (زمانی که استفاده از آن ها متوقف شود)
3. سایر بیماری ها
برخی بیماری های مرتبط با تومور کاذب مغزی عبارتند از :
- بیماری کلیوی
- آپنه خواب که به تنفس غیر طبیعی در طول خواب گفته می شود و با وقفه تنفسی حین خواب مشخص می شود
- بیماری آدیسون که در آن غدد فوق کلیوی هورمون کافی تولید نمی کنند
- بیماری لایم که یک بیماری مزمن شبه آنفلوآنزا است و توسط یک باکتری حامل کنه ایجاد می شود
4. نقص مادرزادی
برخی از بیماری های مادرزادی می توانند به باریک شدن رگ های خونی در مغز منجر می شوند. این مسئله حرکت مایع مغزی را دشوار کرده و احتمال ابتلا به تومور کاذب مغزی را افزایش می دهد.
علائم تومور کاذب مغزی
1. سردرد
یکی از علائم شایع این بیماری سردرد مبهم است که از پشت چشم شروع می شود و ممکن است هنگام شب، زمانی که فرد چشمان خود را حرکت می دهد یا به محض بیدار شدن از خواب بدتر شود.
2. مشکلات بینایی
برخی افراد مبتلا به این عارضه، مشکلات بینایی همچون دیدن جرقه های نور یا دوره های کوری موقتی یا تاری دید تجربه می کنند که با افزایش فشار تشدید شده و در صورت عدم درمان ممکن است به دو بینی یا از دست دادن دائمی بینایی منجر شود.
3. سایر علائم
از دیگر علائم این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- زنگ زدن گوش
- درد در گردن، کمر یا شانه ها
- حالت تهوع
- استفراغ
- سرگیجه
تشخیص تومور کاذب مغزی
پزشک برای تشخیص تومور کاذب مغزی احتمالا از روش های زیر استفاده خواهد کرد :
1. معاینه چشم
از آن جا که افزایش فشار در جمجمه به پشت چشم منتقل می شود، پزشک به احتمال زیاد ادم پاپی (نوعی تورم عصب بینایی در پشت چشم) را بررسی می کند. همچنین ممکن است بینایی فرد چک شود که آیا نقاط کور غیر طبیعی در دامنه دیدش دارد یا خیر.
2. تست های تصویر برداری
پزشک ممکن است برای بررسی علائم فشار مایع نخاعی از سی تی اسکن یا ام آر آی مغزی استفاده کند. این آزمایش ها برای بررسی سایر بیماری هایی که می توانند موجب این علائم شوند (مانند تومورها یا لخته شدن خون) نیز به کار می روند.
در سی تی اسکن چندین اشعه ایکس ترکیب می شود تا تصویر مقطعی از مغز ایجاد کند، در حالی که در اسکن ام آر آی از امواج مغناطیسی برای تولید تصویر بسیار دقیق از مغز استفاده می شود.
3. پونکسیون کمری
پزشک ممکن است برای تشخیص تومور کاذب مغزی و اندازه گیری فشار مایع نخاعی از پونکسیون کمری استفاده کند که طی آن یک سوزن بین دو استخوان یا مهره پشت بدن وارد کرده و یک نمونه از مایع جهت آزمایش جدا می کند.
درمان تومور کاذب مغزی
1. داروها
داروها می توانند به کنترل یا کاهش علائم تومور کاذب مغزی کمک کنند. برخی داروهایی که توسط پزشک برای این منظور تجویز می شوند عبارتند از :
- داروهای میگرن می توانند سردرد را تسکین دهند که از جمله آن ها می توان به تریپتان هایی مانند سوماتریپتان و ناراتریپتان اشاره کرد
- داروهای گلوکوم مانند استازولامید که باعث می شوند مغز، مایع مغزی نخاعی کمتری تولید کند، اگرچه با عوارضی همچون خستگی، سنگ کلیه، حالت تهوع و احساس سوزن سوزن شدن در دهان، انگشتان پا یا انگشتان دست همراه می باشند
- دیورتیک ها مانند فوروزماید باعث می شوند فرد دفع ادرار بیشتری داشته باشد و در نتیجه مایعات کمتری در بدنش باقی بماند که به نوبه خود به کاهش فشار در جمجمه کمک می کند. برای افزایش اثر بخشی ممکن است از این داروها به همراه داروهای گلوکوم استفاده شود
2. عمل جراحی
اگر وضعیت بینایی فرد بدتر شود یا نیاز به تخلیه مایع مغزی نخاعی اضافی داشته باشد احتمالا از عمل جراحی استفاده خواهد شد. برخی روش های جراحی عبارتند از :
- باز کردن غلاف عصب بینایی : در این تکنیک غشای اطراف عصب بینایی باز و مایع اضافی خارج می شود. گفته شده این روش در بیش از 85 درصد مواقع به تسکین علائم کمک می کند
- قرار دادن شنت مایع نخاعی : این تکنیک شامل قرار دادن یک لوله نازک در مغز یا پایین ستون فقرات برای تخلیه مایع اضافی است که طی آن، مایع اضافی معمولا به حفره شکمی تخلیه می شود. این روش معمولا تنها در موارد شدید انجام می شود و گفته شده میزان موفقیت آن بیش از 80 درصد است
3. سایر روش های درمانی
سایر روش‌های درمانی شامل کاهش وزن و انجام پونکسیون کمری چندگانه برای کاهش فشار است.
پیشگیری از تومور کاذب مغزی
همان طور که قبلا اشاره کردیم افزایش وزن خطر ابتلا به تومور کاذب مغزی را افزایش می دهد. بنابراین با کاهش وزن اضافی و حفظ آن در سطح متوسط می توان از این بیماری جلوگیری کرد.
همان طور که می دانید استفاده از یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم می تواند به کاهش وزن اضافی کمک کند.
توصیه می شود از رژیم غذایی حاوی مقدار زیاد میوه، سبزیجات و غلات کامل استفاده کرده و گوشت های بدون چربی و لبنیات کم چرب مصرف کنید. همچنین لازم است از خوردن غذاهایی که حاوی مقادیر فراوان از موارد زیر هستند اجتناب شود :
- قندهای افزودنی
- چربی های اشباع شده
- چربی ترانس
- سدیم
علاوه بر این بهتر است یک برنامه ورزشی منظم تنظیم کنید که می تواند به سادگی پیاده روی باشد. در صورت امکان و با اجازه پزشک می توانید تمرینات شدیدتر نیز در برنامه خود بگنجانید.
چشم انداز تومور کاذب مغزی بعد از درمان
بعد از درمان موفقیت آمیز تومور کاذب مغزی، لازم است فرد به طور مرتب به چشم پزشک مراجعه کند تا بینایی او ارزیابی شود. در این مواقع چشم پزشک وضعیت و تغییرات بینایی فرد را از نزدیک زیر نظر خواهد گرفت تا مطمئن شود تغییراتی که باعث از دست دادن دائمی بینایی می شوند ادامه پیدا نکنند.
همچنین در صورت عود علائم لازم است به پزشک اطلاع داده شود.
منبع: healthline
