طحال (به انگلیسی : Spleen) بخشی از سیستم لنفاوی بدن شماست. سیستم لنفاوی به حذف ضایعات سلولی، حفظ تعادل مایعات و فعال کردن گلبول های سفید خونی که با عفونت مبارزه می کنند کمک می کند.
یک بررسی تحقیقاتی در سال 2016 نشان داد که طحال مسئول ساخت موادی است که نقش مهمی در التهاب و التیام دارند.
طحال در قسمت بالای سمت چپ شکم شما قرار دارد؛ پشت دنده ها، زیر دیافراگم و بالا و پشت شکم.
این اندام به شکل مستطیل بنفش است و در افراد سالم بین 70 تا 198 گرم وزن دارد. هنگامی که فرد بیمار یا مجروح است، طحال می تواند به طور قابل توجهی بزرگتر شود. طحال شما در پاسخ ایمنی بدن و در بازیافت سلول های خونی قدیمی نقش دارد.
در ادامه این مقاله با عملکرد طحال در بدن و همچنین علل درد طحال بیشتر آشنا می شوید. با سومیتا همراه باشید؛
طحال در بدن چه وظیفه ای دارد؟
یکی از وظایف اصلی طحال فیلتر کردن خون شماست. این بر روی تعداد گلبول های قرمز خونی که اکسیژن را در سراسر بدن شما حمل می کنند و تعداد پلاکت ها – سلول هایی که به لخته شدن خون شما کمک می کنند، تاثیر می‌گذارد.
طحال این کار را با شکستن و حذف سلول های غیر طبیعی، قدیمی یا آسیب دیده انجام می دهد.
طحال همچنین گلبول های قرمز، پلاکت ها و گلبول های سفید مبارزه کننده با عفونت را ذخیره می کند.
عملکرد طحال
طحال نقش مهمی در پاسخ سیستم ایمنی شما دارد. وقتی باکتری، ویروس یا سایر میکروب ها را در خون شما تشخیص می دهد، گلبول های سفید خون به نام لنفوسیت ها را تولید می کند تا با عفونت هایی که ایجاد می کنند مبارزه کند.
طحال کجاست؟
طحال در سمت چپ بالای شکم قرار دارد. می توان آن را در کنار معده و پشت دنده های سمت چپ یافت.
علت درد طحال چیست؟
بسیاری از شرایط مختلف می توانند باعث بزرگ شدگی طحال شوند، به ویژه بیماری هایی که باعث می شوند سلول های خونی خیلی سریع تجزیه شوند. برای مثال تخریب بیش از حد سلول های خونی می توانند طحال را بیش از حد فعال کنند و باعث بزرگ شدن آن شوند.
سایر شرایطی که باعث بزرگ شدن طحال می شوند عبارتند از :
- عفونت های باکتریایی، ویروسی و انگلی مانند سفلیس، سل، اندوکاردیت، مونونوکلئوز و مالاریا
- سرطان های خون مانند بیماری هوچکین، لوسمی و لنفوم
- بیماری های کبدی مانند سیروز
- کم خونی همولیتیک
- اختلالات متابولیک مانند بیماری گوچر و بیماری نیمن پیک
- لخته شدن خون در سیاهرگ طحال یا کبد
- اختلالات التهابی مانند لوپوس، آرتریت روماتوئید یا سارکوئیدوز
- آسیب یا ضربه به طحال
- کیست، آبسه یا تومور خوش خیم در طحال
وقتی طحال شما بزرگ می شود، نمی تواند خون را به همان اندازه قبل فیلتر کند. ممکن است به طور تصادفی گلبول های قرمز طبیعی و پلاکت ها را فیلتر کند و سلول های خونی سالم کمتری در بدن شما باقی بگذارد.
همان بررسی تحقیقی در سال 2016 نشان داد که بزرگ شدن طحال که منجر به از بین رفتن تعداد زیادی سلول خونی می شود و وضعیتی به نام بزرگ طحالی را ایجاد می کند.
بزرگ شدن طحال ممکن است در ابتدا علائمی ایجاد نکند. در نهایت ممکن است دردناک شود. اگر طحال شما بیش از حد بزرگ شود ممکن است پاره شود. طحال همچنین می تواند بلافاصله پس از ضربه محکم به شکم، شکستگی دنده یا حوادث دیگر آسیب ببیند یا پاره شود. این می تواند منجر به برداشتن طحال شود.
آزمایش های تشخیص بیماری های طحال
برخی از بیماری های طحال مانند بزرگ شدن طحال را می توان از طریق معاینه فیزیکی انجام شده توسط پزشک تشخیص داد.
پزشک شما همچنین ممکن است یک سونوگرافی یا سی تی اسکن برای ارزیابی اندازه طحال شما انجام دهد.
همچنین می توان از آزمایش خون برای ارزیابی عملکرد کبد یا تعیین سطح بالای گلبول‌های سفید خون در بدن استفاده کرد که می تواند نشان دهنده عفونت باشد.
ام آر آی هم می‌تواند تومورها و کیست ها را تشخیص دهد یا می تواند برای نظارت بر جریان خون در طحال استفاده شود.
درمان بیماری های طحال
محافظت از سلامت طحال دشوار است. در حالی که بسیاری از علل بزرگ شدن طحال مانند سرطان یا ناهنجاری های سلول های خونی ممکن است اجتناب ناپذیر باشند اما گزینه های درمانی زیادی برای سایر بیماری های طحال وجود دارد :
- اگر در حال حاضر هیچ علامتی را تجربه نمی کنید، پزشک ممکن است به شما توصیه کند که منتظر بمانید تا ببینید آیا بیماری های طحال خود به خود برطرف می شوند یا خیر. آن ها ممکن است توصیه کنند که وضعیت شما در چند ماه یا در صورت بروز علائم زودتر ارزیابی شود
- برخی از داروها مانند آنتی بیوتیک ها ممکن است برای درمان هر گونه نگرانی اساسی که می تواند باعث بزرگ شدن طحال شما شود، استفاده شوند
- ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی و سبک زندگی شما ممکن است به بهبود شرایط خاصی کمک کند که می تواند باعث ایجاد نگرانی در طحال شود مانند سیروز یا آرتریت روماتوئید. به طور کلی این تغییرات شامل خوردن مقدار زیادی غذاهای غنی از مواد مغذی، محدود کردن مصرف سدیم و انجام فعالیت بدنی منظم است
- در موارد شدید، برداشتن طحال ممکن است ضروری باشد به خصوص اگر طحال بزرگ شده عوارض جدی ایجاد کند یا سایر گزینه های درمانی محدود باشد
همچنین راه های مختلفی برای جلوگیری از بزرگ شدن طحال وجود دارد مانند جلوگیری از عفونت ها یا آسیب هایی که می تواند به آن آسیب برسانند. در اینجا چند نکته وجود دارد که برای جلوگیری از آسیب به طحال باید رعایت کنید :
- وسایل شخصی مانند ظروف نقره، مسواک یا نوشیدنی را با افراد دیگر به اشتراک نگذارید به خصوص اگر می دانید که آن ها به عفونتی مبتلا شده اند
- اگر فوتبال یا سایر ورزش های تماسی بازی می کنید برای محافظت از طحال و سایر اندام ها در برابر آسیب از وسایل ایمنی از جمله پد استفاده کنید
- برای محافظت از خود در برابر عفونت های مقاربتی هنگام رابطه جنسی با شریک جنسی جدید از کاندوم یا سایر روش های پیشگیری استفاده کنید
- اگر الکل می نوشید برای محافظت از کبد و جلوگیری از سیروز، این کار را در حد اعتدال انجام دهید
- هر زمان که رانندگی می کنید یا سوار ماشین می شوید، کمربند ایمنی خود را ببندید
اگر دچار بزرگ شدگی طحال شدید، برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک را دنبال کنید. سعی کنید از ورزش های تماسی و سایر فعالیت هایی که پزشک معالج آن ها را تایید نکرده است خودداری کنید.
زندگی بدون طحال چگونه است؟
مرکز بهداشت ملی می گوید شما می توانید بدون طحال زندگی کنید. اندام مهمی است اما ضروری نیست. اگر در اثر بیماری یا جراحت آسیب دیده باشد، می توان آن را بدون تهدید جانی برداشت.
جراحی برداشتن طحال را اسپلنکتومی می نامند.
غدد لنفاوی و کبد شما می توانند بسیاری از عملکردهای مهم طحال را بر عهده بگیرند. با این حال بدون طحال احتمال ابتلا به برخی عفونت ها در شما بیشتر است و اگر بیمار شوید، بهبودی شما ممکن است بیشتر از حد معمول طول بکشد.
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها می گوید که بسته به سن و سلامت کلی پزشک احتمالا توصیه می کند که این واکسن ها را دریافت کنید :
- هموفیلوس آنفولانزا
- آنفولانزا (آنفولانزا)
- مننژیت
- کزاز، دیفتری و سیاه سرفه
- زونا
- آبله مرغان
- ویروس پاپیلومای انسانی
- سرخک، اوریون و سرخجه
- پنومونی
چشم انداز
اگرچه طحال اندام بزرگی نیست اما نقش های مهمی در بدن شما ایفا می کند. طحال به حذف سلول های خونی قدیمی و آسیب دیده کمک می کند و سلول های مبارزه کننده با عفونت را برای محافظت از سلامت شما تولید می کند.
طحال همچنین مواد خاصی می سازد که نقش مهمی در التهاب و التیام دارند.
عفونت ها و جراحات می توانند به طحال شما آسیب برسانند و باعث بزرگ شدن یا حتی پارگی آن شوند. اگر آسیب گسترده باشد ممکن است بری برداشتن طحال نیاز به جراحی داشته باشید.
شما می توانید یک زندگی عادی و سالم بدون طحال داشته باشید اما برای جلوگیری از عفونت باید اقدامات احتیاطی بیشتری انجام دهید.
منبع : healthline
