آنژیوادم چیست؟

آنژیوادم (به انگلیسی: Angioedema) به وضعیتی گفته می شود که در آن ناحیه زیر پوست یا مخاط دچار ادم یا تورم سریع شود.

این عارضه نوعی واکنش آلرژیک می باشد که ممکن است به صورت ارثی رخ دهد و در صورت عدم توجه و درمان حتی می تواند مرگ بیمار را به دنبال داشته باشد.

در ادامه قصد داریم درباره آنژیوادم و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛

آنژیوادم چیست؟

آنژیوادم شامل تورم ناحیه زیر پوست می باشد و وضعیتی شبیه کهیر است، با این تفاوت که کهیر تنها درم فوقانی یا لایه فوقانی پوست را درگیر می کند اما آنژیوادم روی لایه های عمیق تر از جمله درم، بافت زیر جلدی، مخاط و بافت های زیر مخاطی تاثیر می گذارد.

ورم ناشی از آنژیوادم به دلیل تجمع مایع رخ می دهد و معمولا نواحی دارای بافت نرم و شل به خصوص صورت و گلو و همچنین دست و پا و اندام تناسلی را تحت تاثیر قرار دهد.

این احتمال وجود دارد که فرد همزمان به کهیر و آنژیوادم مبتلا باشد.

علت آنژیوادم

علت آنژيوادم به نوع آن بستگی دارد که به صورت زیر می باشد :

نیش حشرات، تماس با لاتکس و برخی داروها مانند پنی سیلین یا آسپرین می تواند باعث آنژیوادم آلرژیک شود
برخی از داروها مانند مهار کننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین می توانند به آنژیوادم ناشی از دارو منجر شوند
وجود ژنی که باعث کاهش سطح پروتئین خاصی در خون می شود می تواند به صورت ارثی رخ دهد که به نوبه خود ممکن است به آنژیوادم منجر شود

سایر محرک‌ ها شامل بارداری، قرص‌ های ضد بارداری، عفونت یا ضربه می باشد. معمولا فرد با دارو به طور موثر درمان می شود اما گاهی دوره های واکنش به قدری شدید است که نیاز به بستری شدن در بیمارستان می باشد.

لازم به ذکر است علت این وضعیت در برخی افراد قابل شناسایی نمی باشد.

علائم آنژیوادم

ورم عمیق داخل پوست می تواند دست ها، اندام تناسلی، پاها، پوشش گلو و روده و صورت بیمار را تحت تاثیر قرار دهد.

علائم و نشانه ها معمولا به طور ناگهانی و سریع ظاهر می شوند و ممکن است تا 3 روز ادامه داشته باشند. در صورت ظاهر شدن کهیر ممکن است خارش نیز وجود داشته باشد.

در برخی موارد نواحی متورم داغ و احتمالا دردناک می شوند، گاهی نیز بینایی فرد تحت تاثیر قرار می گیرد.

اگر پوشش داخلی گلو و مجاری تنفسی درگیر شود، ممکن است برونکواسپاسم رخ دهد و مشکلات تنفسی ایجاد شود. همچنین در موارد شدید احتمال بروز شوک آنافیلاکسی وجود دارد که می تواند به مرگ بیمار منجر شود.

در موارد زیر درمان فوری و اورژانسی ضروری می باشد :

علائم آنژیوادم مانند یک واکنش آلرژیک به صورت ناگهانی ایجاد شود
مشکلات تنفسی رخ دهد که ناگهانی بوده یا به سرعت تشدید یابد
فرد احساس ضعف یا سرگیجه داشته باشد یا غش کند

در صورتی که فرد از آلرژی خود آگاه باشد ممکن است یک تزریق کننده خودکار مانند اپی پن همراه داشته باشد که می تواند تا زمان رسیدن کمک های پزشکی از آن استفاده کند.

انواع آنژیوادم

به طور کلی 4 نوع اصلی آنژیوادم وجود دارد که عبارتند از :

آلرژیک
ایدیوپاتیک
ناشی از دارو
ارثی

آنژیوادم آلرژیک

این نوع شایع ترین نوع آنژیوادم است و معمولا افرادی را که به نوعی غذا، دارو، سم، گرده یا شوره حیوانات حساسیت دارند درگیر می کند.

در موارد جدی ممکن است یک واکنش آلرژیک شدید به نام آنافیلاکسی رخ دهد، به این صورت که گلو متورم شده و تنفس بیمار را سخت کند. همچنین فشار خون ممکن است به طور ناگهانی افت پیدا کند. این وضعیت یک مورد اورژانسی محسوب می شود.

آنژیوادم آلرژیک، عارضه مزمن یا طولانی مدت نیست و به محض این که فرد تشخیص دهد کدام ماده باعث ایجاد واکنش آلرژیک در او شده می توان از آن اجتناب کرد.

آنژیوادم ایدیوپاتیک

منظور از آنژیوادم ایدیوپاتیک مواردی است که علت بروز آن ها نا مشخص می باشد. در این مورد پزشک ممکن است پس از بررسی نتواند علت خاصی برای آنژیوادم شناسایی کند.

آنژیوادم ناشی از دارو

برخی داروها می توانند باعث آنژیوادم شوند که از جمله آن ها می توان به مهار کننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین که برای درمان فشار خون بالا استفاده می شود اشاره کرد. اگر آنژیوادم به دلیل استفاده از این داروها رخ دهد، لازم است با پزشک مشورت کرده تا در صورت نیاز داروی دیگری برای درمان فشار خون تجویز شود.

از دیگر داروها می توان به گروه داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن یا آسپرین اشاره کرد که جزو مسکن های رایج به شمار می روند.

آنژیوادم ارثی

برخی انواع آنژیوادم ارثی هستند، به این معنا که چندین نفر در خانواده ممکن است علائم آن را تجربه کنند.

در مورد آنژیوادم ارثی پروتئین مهار کننده C1 در فرد مشکل دارد و بیمار دارای سطح پایین مهار کننده پروتئین C1 استراز می باشد.

در این نوع آنژیوادم در طول زمان اپیزودهای آلرژی رخ داده و بر طرف می شوند.

تشخیص آنژیوادم

در آنژیوادم ممکن است زبان و مجاری تنفسی متورم و به مشکلات تنفسی منجر شود که می تواند تهدید کننده زندگی باشد.

پزشک معمولا با توجه به ظاهر علائم، توصیفی از علت بروز آن ها و همچنین بررسی سابقه خانوادگی و پزشکی فرد نوع آنژیوادم را تشخیص می دهد. همچنین بررسی می کند که آیا فرد از داروهای مرتبط با آنژیوادم مانند مهار کننده های مبدل آنژیوتانسین استفاده می کند یا خیر.

برای مثال قرار گرفتن در معرض یک آلرژن معمولی قبل از وقوع آنژیوادم به این معنی است که احتمالا آنژیوادم آلرژیک رخ داده و وجود کهیر نیز به این نوع اشاره خواهد کرد. از سوی دیگر سابقه خانوادگی آنژیوادم ممکن است نشان دهد که علائم مربوط به آنژیوادم ارثی می باشد.

ممکن است برای تایید تشخیص نوع به آزمایش های زیر نیز نیاز باشد :

تست خراش پوست برای تایید ارتباط آن با آلرژی های احتمالی. در این روش پوست با مقدار بسیار کمی از آلرژن خاص تحریک می شود
آزمایش خون برای مشاهده واکنش سیستم ایمنی بدن به یک آلرژن خاص
آزمایش خون برای بررسی مهار کننده C1 استراز که سطوح پایین آن نشان می دهد مشکل ارثی است

درمان آنژیوادم

درمان آنژیوادم به علت آن بستگی دارد اما مهم ترین اقدام برای این منظور اطمینان از آزاد بودن راه تنفسی فرد است. به همین دلیل در مواقع اضطراری ممکن است یک لوله تنفسی برای احتیاط در ناحیه مناسب قرار داده شود.

به طور کلی یک واکنش آلرژیک ممکن است با اپی نفرین درمان شود. سایر داروها شامل آنتی هیستامین ها و کورتیکو استروئیدها می باشند.

اگر آنژیوادم به دلایل ارثی رخ داده باشد ممکن است بیمار داروهای مخصوص شامل کنسانتره ای از مهار کننده C1، پروتئینی که از دست داده یا پلاسمای منجمد تازه دریافت کند.

در صورت لزوم شناسایی و اجتناب از آلرژنی که منجر به آنژیوادم می شود به جلوگیری از بروز آن در آینده کمک می کند.

عوارض آنژیوادم

خطرناک ترین عارضه آنژیوادم تورم گلو و راه های تنفسی است.

آنژیوادم به طور معمول خفیف است اما اگر به سرعت پیشرفت کند یا گلو را تحت تاثیر قرار دهد، می تواند باعث خفگی فرد شود که علائم زیر را به همراه خواهد داشت :