بیماری بوون (به انگلیسی: Bowen’s disease) از اختلالات پوستی است و با ضایعاتی به شکل لکه ها یا پلاک های پوستی همراه می باشد که ممکن است در برخی افراد پیش سرطانی باشند.
پزشکان به این بیماری کارسینوم سلول سنگ فرشی درجا نیز می گویند که علائم آن ممکن است با برخی بیماری های پوستی دیگر شباهت داشته باشد و خوشبختانه در صورت تشخیص و اقدام به درمان تا حد بسیار خوبی قابل درمان است.
در ادامه قصد داریم درباره بیماری بوون و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
بیماری بوون چیست؟
بیماری بوون از بیماری های پوستی است که به دلیل تغییرات سلولی پوست که روی خارجی ترین لایه های اپیدرم تاثیر می گذارد رخ می دهد و با لکه های قرمز و پوسته دار روی پوست همراه می باشد.
پزشکان لکه های پوستی در این بیماری را ابتدایی ترین شکل سرطان پوست سلول های سنگ فرشی می دانند.
بیماری بوون شباهت زیادی به کراتوز اکتینیک دارد که بیماری پوستی پیش سرطانی دیگری است و باعث ایجاد لکه های زبر و قرمز روی پوست می شود. تفاوت اصلی بین این دو بیماری این است که لکه های بیماری بوون بزرگ تر از لکه های کراتوز اکتینیک هستند.
لازم به ذکر است لکه های ایجاد شده در بیماری بوون علاوه بر تاثیر روی نواحی پوستی که فرد به راحتی می تواند ببیند می توانند روی مقعد و ناحیه تناسلی ظاهر شوند.
علائم بیماری بوون
بیماری بوون باعث می شود فرد دچار ضایعات پوستی شود که به آهستگی رشد می کنند. این ضایعات ممکن است به صورت لکه های قرمز قهوه ای یا پلاک های خشک و پوسته پوسته ظاهر شوند و با موارد زیر همراه باشند :
- خونریزی یا ترشح چرک
- خارش
- حساسیت به لمس
سایر بیماری های پوستی مشابه بیماری بوون عبارتند از :
- اگزما
- قارچ
- پسوریازیس
- برخی بثورات دیگر
اگرچه بسیاری از افراد مبتلا به بیماری بوون تنها یک ضایعه دارند اما 10 تا 20 درصد از بیماران دچار ضایعات پوستی متعدد در نواحی مختلف بدن می شوند.
این ضایعات پوستی در برخی موارد می توانند سرطانی شوند. به همین دلیل فرد مبتلا به بیماری بوون باید از علائم سرطانی بودن ضایعه پوستی خود آگاه باشد که عبارتند از :
- سخت شدن ضایعه پوستی
- ندولی که به لمس حساس است
- ظاهر یک ندول یا توده گوشتی رنگ
- ندول پوستی که به راحتی خونریزی می کند
اگر فرد متوجه این تغییرات در پوست خود شود لازم است فورا به متخصص پوست مراجعه کند.
علت بیماری بوون
پزشکان علت دقیق بیماری بوون را نمی دانند اما برخی عوامل خطر زا را شناسایی کرده اند که عبارتند از :
- سن بالا
- قرار گرفتن در معرض آرسنیک به مدت طولانی که ممکن است در آب آلوده چاه و برخی مناطق تولیدی وجود داشته باشد
- قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور خورشید
- داشتن پوست روشن و قرار گرفتن در معرض نور شدید خورشید
- سابقه ابتلا به ویروس پاپیلومای انسانی به خصوص سویه های 16، 18، 34 و 48
- سیستم ایمنی ضعیف از جمله در افرادی که برای مدت طولانی استروئید مصرف می کنند، به اچ آی وی مبتلا هستند یا سرطان دارند
گفته شده این بیماری بیشتر در افراد قفقازی در سنین بالای 60 سال رخ می دهد.
درمان بیماری بوون
پزشکان برای درمان بیماری بوون چندین عامل را در نظر می گیرند که شامل محل هر ضایعه، ظاهر آن ها، سن و سلامت کلی فرد می باشد.
لازم به ذکر است هر یک از گزینه های درمانی خطرات و مزایای متفاوتی دارند و فرد مبتلا باید با پزشک خود در این باره مشورت کند.
برخی گزینه های درمانی عبارتند از :
- سرما درمانی : این درمان شامل استفاده از یک ماده منجمد کننده مانند گاز آرگون یا نیتروژن مایع برای از بین بردن سلول های پوست است
- کورتاژ : در این روش جراحی از ابزار خاصی برای سوزاندن ضایعه و خراشیدن آن از پوست استفاده می شود
- فتو دینامیک تراپی : در این تکنیک پزشک از داروی خاصی برای ضایعه بیماری بوون استفاده می کند. این دارو به قرار گرفتن در معرض نور واکنش نشان می دهد و به سلول های پوست آسیب رسانده و آن ها را از بین می برد
- برداشتن ضایعه با جراحی : این روش شامل برداشتن ضایعه و بستن محل برش است. برخی افراد رویکرد جراحی خاصی به نام موس را انتخاب می کنند که به حفظ بافت کمک کرده و برای ضایعات روی سر، گردن و ناخن ها ایده آل می باشد
- شیمی درمانی موضعی : که از جمله داروهای مورد استفاده در آن می توان به داروهای موضعی فلورواوراسیل 5 و ایمی کیمود 5% اشاره کرد
لازم به ذکر است پزشکان در برخی موارد توصیه ای به اقدامات درمانی برای این ضایعات نمی کنند.
به عنوان مثال در صورتی که فرد به بیماری دیگری مانند دیابت مبتلا باشد که روی توانایی او در بهبودی بعد از درمان تاثیر منفی بگذارد ممکن است توصیه شود وضعیت بیمار قبل از هر گونه اقدام درمانی برای مدتی زیر نظر گرفته شود تا مشخص شود ضایعه بیماری بوون چگونه رشد و گسترش می یابد.
پیشگیری از بیماری بوون
برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری لازم است افراد کمتر در معرض نور خورشید قرار بگیرند و به موارد زیر توجه داشته باشند :
- خودداری از تخت های برنزه کننده که باعث افزایش قرار گرفتن در معرض نور ماورای بنفش می شود
- اجتناب از کار در فضای باز و زیر نور مستقیم خورشید
- استفاده از لباس های محافظ مانند کلاه در خارج از منزل
- استفاده از کرم ضد آفتاب با فاکتور محافظتی در برابر آفتاب حداقل 30 و تجدید مکرر آن
اگرچه کاهش مدت زمان قرار گرفتن در معرض نور خورشید، در صورت امکان، ممکن است به پیشگیری از بیماری بوون کمک کند اما افرادی که سابقه قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور خورشید ندارند نیز ممکن است به این بیماری مبتلا شوند.
تفاوت بیماری بوون با سایر انواع سرطان پوست
انواع مختلف سرطان پوست وجود دارد که از نظر علائم و خصوصیات تفاوت هایی با یکدیگر دارد، از جمله :
- کارسینوم سلول بازال
- کارسینوم سلول سنگ فرشی
- ملانوم
در موارد نادر بیماری بوون می تواند به سرطان سلول سنگ فرشی تبدیل شود که در خارجی ترین لایه های سلول های پوست رشد می کند.
سرطان های سلول سنگ فرشی با توجه محل قرار گرفتن ضایعات با هم تفاوت دارند، به عنوان مثال سرطان های سلول بازال در بخش پایین اپیدرم رشد می کنند.
از سوی دیگر ملانوم نوعی سرطان پوست است که از بخش رنگدانه ای سلول های پوست که ملانین نامیده می شود شروع می شود.
چشم انداز بیماری بوون
چشم انداز بیماری بوون در اکثر افراد عالی است زیرا این ضایعات پوستی بسیار آهسته رشد می کنند و این فرصت را به فرد می دهند تا قبل از سرطانی شدن ضایعات به دنبال درمان آن باشد.
علاوه بر این گزینه های درمانی متعددی برای بیماری بوون وجود دارد که به طور کلی موثر هستند.
منبع: medicalnewstoday
