صافی کف پا (به انگلیسی: Flat feet) از مشکلات شایع در ناحیه کف پا است که طی آن کف پا فاقد قوس طبیعی بوده یا میزان قوس آن بسیار ناچیز می باشد.
این عارضه ممکن است بدون علامت بوده و هیچ مشکلی در زندگی فرد ایجاد نکند یا گاهی با دردهای آزار دهنده حین فعالیت های بدنی همراه باشد و فرد مجبور به انجام عمل جراحی شود.
در ادامه قصد داریم درباره صافی کف پا و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
صافی کف پا چیست؟
افرادی که دچار کف پای صاف هستند زمانی که می ایستند قوس طبیعی در کف پای خود ندارد، این مسئله می تواند باعث ایجاد درد هنگام فعالیت های بدنی شدید شود.
پای انسان دارای 33 مفصل است که 26 استخوان مختلف را کنار هم نگه داشته است. همچنین دارای بیش از 100 عضله، تاندون و رباط می باشد.
قوس کف پا به توزیع وزن بدن در پاها کمک کرده و همانند یک فنر عمل می کند تا قدم زدن به راحتی انجام شود. ساختار قوس های پا نحوه راه رفتن فرد را مشخص می کند. این قوس ها باید علاوه بر داشتن استحکام، انعطاف پذیر نیز باشند تا با فشار و سطوح مختلف سازگار شوند.
در افراد سالم هنگام ایستادن معمولا یک فاصله بین پا و زمین ایجاد شده و شکافی در زیر پای آن ها دیده می شود زیرا قوس کف پا باعث بلند شدن این قسمت از زمین می شود.
در حالی که افرادی که دچار صافی کف پا هستند یا فاقد این قوس در کف پای خود بوده یا مقدار قوس در آن ها بسیار اندک می باشد. پاهای این افراد ممکن است هنگام ایستادن و راه رفتن به سمت داخل یا بیرون بچرخد.
صافی کف پا ممکن است ارثی بوده یا در برخی موارد به دنبال آسیب دیدگی یا بیماری ها ایجاد شود و مشکلاتی را هنگام پیاده روی، دویدن و ایستادن طولانی مدت ایجاد کند.
صاف بودن کف پا در نوزادان طبیعی است و معمولا بین سنین 2 تا 3 سالگی با سفت شدن رباط ها و تاندون های پا و ساق پا از بین می رود. به طور کلی صافی کف پا در دوران کودکی به ندرت جدی است اما گاهی این وضعیت تا بزرگسالی ادامه پیدا کرده و می تواند به یک مسئله بالقوه جدی تبدیل می شود.
این عارضه در صورتی که با ناراحتی و درد همراه باشد، نشانه یک بیماری زمینه ای باشد یا باعث بروز درد در نواحی دیگر بدن شود نیاز به درمان خواهد داشت، با این حال برخی افراد هرگز مشکلی پیدا نمی کنند و لازم نیست برای درمان اقدام کنند.
انواع صافی کف پا
1. صافی کف پای انعطاف پذیر
صافی کف پای انعطاف پذیر متداول ترین نوع صافی کف پا است. در این حالت زمانی که فرد پایش را از روی زمین بلند می کند قوس پا ظاهر شده اما زمانی که پاهایش را روی زمین قرار می‌دهد کف پایش کاملا با زمین تماس پیدا می کند.
این نوع از دوران کودکی شروع شده و معمولا دردی ایجاد نمی کند.
2. تاندون آشیل سفت
تاندون آشیل استخوان پاشنه را به ماهیچه ساق پا متصل می کند و در صورتی که بیش از حد سفت باشد باعث می شود پاشنه پا هنگام راه رفتن یا دویدن زودتر از موعد بلند شده و درد ایجاد شود.
3. اختلال در عملکرد تاندون تیبیال خلفی
این نوع صافی کف پا در بزرگسالی ایجاد می شود، زمانی که تاندون متصل کننده ماهیچه ساق پا به بخش داخلی مچ پا آسیب دیده، متورم یا پاره شود.
اگر قوس پا حمایت لازم را دریافت نکند، در قسمت داخلی پا و مچ پا و همچنین در قسمت خارجی مچ پا درد ایجاد می شود.
این عارضه با توجه به علت آن ممکن است در یک یا هر دو پا رخ دهد.
علت صافی کف پا
صافی کف پا به بافت ها و استخوان های ساق پا و پایین تر از آن مربوط می باشد.
همان طور که قبلا گفتیم این وضعیت در نوزادان و کودکان نو پا طبیعی است زیرا برای سفت شدن تاندون ها و تشکیل قوس به زمان نیاز است. در موارد نادر ممکن است استخوان های پایین پای کودک جوش خورده و دردناک شوند.
اگر سفت شدن تاندون ها به طور کامل انجام نشود می تواند به صافی کف پا منجر شود که با افزایش سن یا آسیب دیدگی، تاندون های یک یا هر دو پا ممکن است آسیب ببینند. این عارضه با بیماری هایی همچون فلج مغزی و دیستروفی عضلانی نیز مرتبط می باشد.
عوامل خطر زای صافی کف پا
به طور کلی افراد زیر بیشتر در معرض صافی کف پا قرار دارند :
- افرادی که دارای سابقه خانوادگی صافی کف پا هستند
- ورزشکاران و کسانی که فعالیت بدنی زیادی دارند ممکن است به دلیل آسیب دیدن پا و مچ پا دچار این وضعیت شوند
- افراد مسن، زیرا بیش از دیگران در معرض زمین خوردن یا صدمات فیزیکی هستند
- افراد مبتلا به بیماری هایی همچون فلج مغزی که عضلات را تحت تاثیر قرار می دهد
از دیگر عوامل خطر زا می توان به چاقی، فشار خون بالا و دیابت اشاره کرد.
چه زمانی به پزشک مراجعه شود؟
اگر فرد دچار صافی کف پا باشد و درد نداشته باشد جای هیچ گونه نگرانی نخواهد بود اما اگر بعد از پیاده روی طولانی مدت یا ایستادن طولانی مدت دچار درد پا شود، ممکن است علت آن صافی کف پا باشد که لازم است به پزشک مراجعه شود.
همچنین ممکن است فرد در ساق و مچ پا احساس درد داشته باشد، پاها سفت یا بی حس شوند، پینه ایجاد شود و پاها احتمالا به سمت هم تمایل پیدا کنند.
تشخیص صافی کف پا
پزشک برای تشخیص ابتدا پای فرد را به دقت معاینه کرده و قوس پای او را بررسی می کند. در صورتی که قوس در کف پا وجود داشته باشد ممکن است علت علائم ایجاد شده صافی کف پا نباشد.
در حین معاینه مواردی همچون خمیدگی در مچ پا را نیز بررسی می شود.
در مواردی که فرد در خم کردن پای خود مشکل داشته باشد یا قوس پا دیده نشود ممکن است نیاز به انجام آزمایش های بیشتر مانند عکس برداری با اشعه ایکس یا اسکن برای بررسی استخوان ها و تاندون های پا باشد.
درمان صافی کف پا
1. استفاده از پشتیبان برای پا
این روش اولین قدم در درمان صافی کف پا می باشد. در این مرحله پزشک ممکن است توصیه کند برای حمایت پا از ارتوز داخل کفش استفاده شود.
در کودکان معمولا کفش های مخصوص یا کاپ پاشنه تجویز شود تا زمانی که پاهای آن ها به طور کامل شکل بگیرد.
2. تغییر سبک زندگی
کاهش درد ناشی از صافی کف پا ممکن است نیاز به تغییراتی در برنامه روزانه زندگی داشته باشد.
به عنوان مثال گاهی پزشک برای کنترل وزن بیمار و کاهش فشار روی پاها استفاده از یک برنامه رژیم غذایی خاص و ورزش کردن را توصیه می کند. همچنین ممکن است لازم باشد فرد برای مدت طولانی نایستد یا راه نرود.
3. دارو درمانی
بسته به علت بیماری ممکن است فرد دچار درد و التهاب مداوم شود که گاهی برای کاهش ناراحتی های ناشی از آن ها از داروها استفاده می شود.
به عنوان مثال داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی می توانند ورم و درد را تسکین دهند.
4. عمل جراحی
در صورت اثر بخش نبودن اقدامات ذکر شده ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد، این تکنیک معمولا آخرین راه حل محسوب می شود.
جراح ارتوپد ممکن است طی عمل جراحی در کف پای فرد قوس ایجاد کرده، تاندون ها را ترمیم کند یا استخوان ها و مفاصل را جوش دهد. در مواردی که تاندون آشیل پا بیش از حد کوتاه است برای کاهش درد نیاز به بلند کردن این تاندون می باشد.
چشم انداز صافی کف پا
برخی افراد با پوشیدن کفش های مخصوص یا ابزارهای حمایت کننده از پا احساس بهتری پیدا می کنند. به علاوه اگرچه عمل جراحی معمولا در مرحله آخر پیشنهاد می شود اما اغلب اثر بخش می باشد.
به ندرت ممکن است بعد از عمل جراحی عوارضی ایجاد شود که عبارتند از :
- عفونت
- حرکت ضعیف مچ پا
- عدم بهبود درست استخوان ها
- درد مداوم
پیشگیری از صافی کف پا
صافی کف پا ممکن است ارثی باشد و طبیعی است که موارد ارثی قابل پیشگیری نمی باشند.
با این حال با برخی اقدامات احتیاطی مانند پوشیدن کفش های مناسب و استفاده از ابزار حمایتی مناسب برای پا می توان از بدتر شدن وضعیت و درد بیش از حد جلوگیری کرد.
منبع: healthline
