زبان مو دار (به انگلیسی: Hairy tongue) به وضعیت نسبتا بی خطری گفته می شود که در آن سطح زبان، ظاهری بی رنگ و پشمالو به خود گرفته و احساس نا خوشایندی به فرد می دهد.
این مسئله ممکن است به دلایل نا شناخته رخ دهد و در اکثر موارد غیر از علائم ظاهری، نشانه دیگری ندارد. به علاوه نوعی عارضه نسبتا بی ضرر محسوب می شود که اغلب می توان به راحتی با آن مقابله کرد.
در ادامه قصد داریم درباره زبان مو دار و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
زبان مو دار چیست؟
زبان مو دار نوعی بیماری است که طی آن برجستگی های ریز روی سطح زبان بزرگ تر شده و شبیه موهای کوچک به نظر می رسند که طول آن ها به 18 میلی متر می رسد. به علاوه سطح زبان تغییر رنگ داده و اغلب قهوه ای یا سیاه رنگ می شود، به همین دلیل به آن زبان سیاه مو دار نیز گفته می شود.
همان طور که می دانید سطح فوقانی زبان از نظر بافت نا هموار بوده و با برآمدگی های کوچکی به نام پاپیلا پوشیده شده است. پاپیلاها انواع مختلف دارند و اکثر آن ها از نوع پاپیلای رشته ای می باشند.
پاپیلاهای رشته ای برآمدگی های مخروطی شکلی هستند که وظیفه چسبیدن غذا روی سطح زبان را بر عهده دارند. این ساختارها قبل از این که از زبان خارج شوند معمولا به اندازه حدود 1 میلی متر رشد کرده و به ساختارهای جدید نیز اجازه رشد می دهند.
زبان مو دار زمانی ایجاد می شود که پاپیلاهای رشته ای به اندازه کافی ریزش نکنند و پروتئین پوستی به نام کراتین در این نواحی تجمع پیدا کند. زمانی که این اتفاق می افتد غذا، باکتری یا مخمر می تواند در شبکه پاپیلای رشته ای بیش از حد کراتینه شده تجمع یافته و باعث تغییر رنگ عجیب زبان شود.
با تاخیر در ریزش، پاپیلاهای رشته ای به تجمع در کراتین ادامه می دهند و شبیه برجستگی های مو مانندی می شوند که نام بیماری از آن ها گرفته شده است.
میزان شیوع زبان مو دار
به نظر می رسد زبان مو دار حدود 13 درصد از جمعیت جهان را تحت تاثیر قرار داده اما میزان شیوع آن در برخی گروه ها متفاوت است. به عنوان مثال زبان مو دار در افرادی که به مواد مخدر اعتیاد دارند شایع تر است.
به علاوه احتمال ایجاد زبان مو دار با افزایش سن بیشتر می شود زیرا اثر جانبی عوامل خطر زایی همچون مصرف دخانیات با بالا رفتن سن افزایش می یابد.
علت زبان مو دار
عوامل مختلفی ممکن است در بروز زبان مو دار نقش داشته باشند، از جمله :
- رژیم غذایی نرم : عدم وجود عوامل محرک جهت ساییدگی سطح زبان می تواند از ریزش کافی پاپیلاها جلوگیری کند
- بهداشت نا مناسب دهان و دندان : این مسئله می تواند باعث تجمع باکتری یا مخمرها در این ناحیه شود که به پر مو شدن زبان منجر خواهد شد
- مصرف برخی مواد خاص : به عنوان مثال استفاده از تنباکو و همچنین مصرف زیاد الکل، قهوه یا چای می تواند در این زمینه دخیل باشد
- کم آبی یا خشکی دهان : کمبود رطوبت در دهان می تواند فرد را مستعد ابتلا به زبان مو دار کند
- مصرف برخی داروها : که از جمله آن ها می توان به برخی داروهای رفلاکس اسید معده اشاره کرد
- محصولات بهداشتی دهان : انواع خاصی از دهانشویه ها، مانند محصولاتی که حاوی پر اکسید هستند ممکن است در این مورد نقش داشته باشند
زبان مو دار می تواند رنگ های مختلفی به خود بگیرد اما برخی محرک ها باعث ایجاد رنگ های خاص در آن می شوند. به عنوان مثال زبان مو دار سیاه معمولا با مصرف تنباکو، قهوه، چای یا استفاده از برخی دهانشویه ها مرتبط است.
علاوه بر این وضعیتی به نام لکوپلاکی مو دار دهانی که زبان را درگیر می کند معمولا توسط یک عفونت ویروسی تضعیف کننده سیستم ایمنی بدن مانند ویروس اچ آی وی یا ویروس اپشتین بار ایجاد می شود.
لازم به ذکر است ظاهر میکروسکوپی زبان در لکوپلاکی مو دار دهانی با زبان مو دار تفاوت دارد زیرا این دو وضعیت کاملا متفاوت هستند. با این حال لکوپلاکی مو دار دهانی می تواند باعث ایجاد لکه های سفیدی در زبان شود که طی بررسی دقیق تر مو دار به نظر می رسند.
علائم زبان مو دار
زبان مو دار علاوه بر ظاهر آن ممکن است با علائم دیگری نیز همراه باشد، از جمله :
- احساس سوزش در زبان
- احساس قلقلک سقف دهان هنگام بلع
- احساس خفگی
- بوی بد دهان که به نام هالیتوز شناخته می شود
- طعم فلزی در دهان
- حالت تهوع
درمان و پیشگیری از زبان مو دار
زبان مو دار در اکثر موارد نیاز به درمان پزشکی خاصی ندارد زیرا یک وضعیت موقتی است که اغلب هیچ گونه خطر جدی برای سلامتی ایجاد نمی کند.
روش های درمان و پیشگیری از زبان مو دار معمولا از طریق تغییراتی در سبک زندگی فرد که ممکن است باعث بروز این وضعیت شوند انجام می شود. به علاوه رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک بهترین راه جلوگیری از بروز آن است.
از سوی دیگر حفظ یک رژیم غذایی مغذی و متعادل که حاوی مقادیر کافی میوه های تازه، سبزیجات، غلات و حداقل قند باشد برای حفظ سلامت دهان ضروری است.
علاوه بر این مصرف مقدار کافی آب در طول روز به تمیز نگه داشتن دهان و پیشگیری از بروز زبان مو دار کمک می کند.
سایر روش های پیشگیرانه عبارتند از :
- اجتناب یا محدود کردن مصرف مواد مرتبط با زبان مو دار مانند قهوه، چای، الکل یا تنباکو
- مسواک زدن زبان یا استفاده از سوهان مخصوص زبان برای کمک به حفظ بهداشت دهان و دندان
- عوض کردن دارو، در مواردی که پزشک تشخیص دهد این وضعیت به دلیل داروی خاصی ایجاد شده است. این کار تنها زیر نظر پزشک توصیه می شود
لازم به ذکر است در موارد نادر ممکن است زبان مو دار به یک وضعیت پایدار تبدیل شود و نیاز به مراجعه به پزشک یا دندانپزشک داشته باشد. در صورتی که تغییر سبک زندگی در درمان این بیماری موفقیت آمیز نباشد پزشک نیاز به بررسی دقیق تر و استفاده از درمان های متمرکز تر خواهد داشت.
به عنوان مثال ممکن است برای از بین بردن باکتری ها یا مخمر نیاز به مصرف آنتی بیوتیک یا داروی ضد قارچ باشد یا در برخی موارد طی عمل جراحی، پاپیلای رشته ای برداشته شود.
منبع: medicalnewstoday
