دیسمنوره (به انگلیسی: Dysmenorrhea) وضعیتی است که زنان مبتلا به آن قاعدگی یا پریودهای دردناک تجربه کرده، تا حدی که در امور روزمره آن ها اختلال ایجاد می شود.
دیسمنوره دارای دو نوع اولیه و ثانویه می باشد و ممکن است به دلیل یک بیماری یا مشکل زمینه ای در زنان رخ دهد که نیاز به مداخلات پزشکی دارد.
در ادامه قصد داریم درباره دیسمنوره و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
دیسمنوره چیست؟
همان طور که می دانید دیواره رحم خانم ها هر ماه دچار ریزش شده و خونریزی ماهانه یا قاعدگی رخ می دهد که معمولا با علائمی همچون درد، گرفتگی عضلانی و ناراحتی در طول این دوره همراه می باشد و این موارد کاملا طبیعی هستند.
با این حال مواردی که درد و ناراحتی به حدی زیاد باشد که باعث شود فرد نتواند به مدرسه یا سر کار برود و به امور روزمره خود رسیدگی کند طبیعی نمی باشد و به آن دیسمنوره گفته می شود.
قاعدگی دردناک یا دیسمنوره دارای 2 نوع اولیه و ثانویه می باشد.
دیسمنوره اولیه به وضعیتی گفته می شود که فرد از همان ابتدا در روزهای قبل و در طول قاعدگی درد زیادی را تجربه می کند اما در دیسمنوره ثانویه فرد همیشه قاعدگی طبیعی داشته و از یک زمانی به بعد قاعدگی اش دردناک شده است.
لازم به ذکر است اختلالات و بیماری هایی همچون اندومتریوز یا فیبروم رحم که رحم یا سایر اندام های لگنی را تحت تاثیر قرار می دهد ممکن است باعث بروز دیسمنوره ثانویه شوند.
علت دیسمنوره
علت قاعدگی های دردناک همیشه قابل شناسایی نیست اما برخی افراد به دلیل دارا بودن عوامل خطر زا بیشتر در معرض بروز این وضعیت هستند. برخی از این عوامل خطر زا عبارتند از :
- سن کمتر از 20 سال
- داشتن سابقه خانوادگی
- سیگار کشیدن
- خونریزی شدید همراه با قاعدگی
- قاعدگی نا منظم
- بچه نداشتن
- رسیدن به بلوغ قبل از 11 سالگی
لازم به ذکر است هورمونی به نام پروستاگلاندین مسئول انقباضات ماهیچه ای در رحم و ریزش دیواره داخلی آن می باشد و این انقباضات می تواند باعث درد و التهاب شود. سطح این هورمون درست قبل از شروع قاعدگی افزایش می یابد.
قاعدگی دردناک می تواند به دلیل یک بیماری زمینه ای نیز رخ دهد، از جمله :
- سندرم پیش از قاعدگی : یک وضعیت شایع است که در اثر تغییرات هورمونی در بدن، 1 تا 2 هفته قبل از شروع قاعدگی ایجاد می شود و علائم آن معمولا بعد از شروع خونریزی از بین می روند
- اندومتریوز : یک وضعیت پزشکی دردناک است که در آن سلول های دیواره داخلی رحم در سایر قسمت های بدن، معمولا روی لوله های فالوپ، تخمدان ها یا بافت دیواره لگن رشد می کنند
- فیبروم در رحم : تومورهای غیر سرطانی هستند که ممکن است به رحم فشار وارد کرده یا باعث قاعدگی و درد غیر طبیعی شوند، اگرچه اغلب علائمی ایجاد نمی کنند
- بیماری التهابی لگن : عارضه ای که به دلیل عفونت رحم، لوله های فالوپ یا تخمدان ها رخ داده که اغلب توسط باکتری های مقاربتی ایجاد و باعث التهاب اندام های تولید مثل و بروز درد می شود
- آدنومیوز : نوعی بیماری نادر است که در آن دیواره رحم به سمت دیواره عضلانی رشد کرده و باعث التهاب، فشار و درد می شود. همچنین می تواند پریودهای طولانی تر یا سنگین تر را به دنبال داشته باشد
- تنگی دهانه رحم : نوعی بیماری نادر است که در آن دهانه رحم به قدری کوچک یا باریک می شود که جریان قاعدگی را کند کرده و باعث افزایش فشار داخل رحم و درد می شود
چه زمانی به پزشک مراجعه شود؟
در مواردی که درد قاعدگی به حدی باشد که در عملکرد روزانه فرد اختلال ایجاد کند لازم است با متخصص زنان مشورت شود.
در صورت مراجعه به پزشک، علائم و هر یک از موارد زیر (در صورتی که تجربه شده است) باید با پزشک در میان گذاشته شود :
- درد ادامه دار بعد از گذاشتن آی یو دی
- حداقل سه دوره قاعدگی دردناک
- دفع لخته های خون
- گرفتگی عضلانی رحم همراه با اسهال و حالت تهوع
- درد لگن با وجود عدم قاعدگی
گرفتگی ناگهانی یا درد لگن می تواند نشانه عفونت باشد و عدم درمان عفونت ممکن است باعث ایجاد بافت اسکار شود که به اندام های لگن آسیب رسانده و به نا باروری منجر شود.
اگر علائم عفونت را تجربه کرده اید لازم است فورا به پزشک مراجعه کنید، این علائم عبارتند از :
- تب
- درد شدید لگن
- درد ناگهانی به خصوص اگر ممکن است باردار باشید
- ترشحات بد بو از واژن
تشخیص دیسمنوره
پزشک برای تشخیص این بیماری و یافتن علت اصلی قاعدگی دردناک ابتدا سابقه پزشکی فرد را بررسی کرده و معاینه فیزیکی انجام می دهد که شامل معاینه لگنی برای شناسایی هر گونه ناهنجاری در سیستم تولید مثل و بررسی علائم عفونت است.
اگر پزشک به اختلال زمینه ای در فرد مشکوک شود ممکن است آزمایش های تصویر برداری زیر را انجام دهد :
- سونوگرافی
- سی تی اسکن
- ام آر آی
بسته به نتایج آزمایشات تصویر برداری نیز ممکن است لاپاراسکوپی تجویز شود که در آن پزشک برش های کوچکی در شکم ایجاد کرده و با وارد کردن یک لوله فیبر نوری دوربین دار داخل حفره شکم را بررسی می کند.
درمان دیسمنوره
درمان خانگی
درمان های خانگی می توانند برای تسکین دوره های قاعدگی دردناک مفید باشند. برخی روش هایی که می توان در منزل استفاده کرد عبارتند از :
- استفاده از یک پد گرم کننده در ناحیه لگن یا پشت بدن
- ماساژ دادن شکم
- حمام گرم
- ورزش منظم
- مصرف غذاهای سبک و مغذی
- تمرین تکنیک های آرام کننده اعصاب یا یوگا
- مصرف داروهای ضد التهابی مانند ایبو پروفن چند روز قبل از شروع قاعدگی
- مصرف ویتامین ها و مکمل هایی مانند :
– ویتامین B6
– ویتامین B1
– ویتامین E
– اسیدهای چرب امگا 3
– کلسیم
– منیزیم - بالا آوردن پاها یا دراز کشیدن با زانوهای خم شده
- کاهش مصرف نمک، الکل، کافئین و شکر برای جلوگیری از نفخ
درمان پزشکی
در مواردی که دیسمنوره با درمان های خانگی بهبود پیدا نکند ممکن است نیاز به گزینه های پزشکی باشد که نوع آن به شدت و علت اصلی درد بستگی دارد.
به عنوان مثال اگر بیماری های التهابی لگن یا عفونت های مقاربتی باعث بروز درد شده باشند پزشک برای درمان عفونت آنتی بیوتیک تجویز می کند.
برخی داروهای دیگر برای دیسمنوره عبارتند از :
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی : این داروها به صورت بدون نسخه یا تجویزی در دسترس می باشند
- سایر مسکن ها : این داروها شامل گزینه های بدون نسخه مانند استامینوفن یا داروهای مسکن تجویزی قوی تر هستند
- داروهای ضد افسردگی : گاهی پزشک برای کمک به کاهش برخی نوسانات خلقی مربوط به سندرم پیش از قاعدگی از داروهای ضد افسردگی استفاده می کند
همچنین ممکن است پزشک به فرد توصیه کند از روش های هورمونی پیشگیری از بارداری که به صورت قرص، چسب، حلقه واژینال، تزریق و غیره در دسترس است استفاده کند. این روش ها با جلوگیری از تخمک گذاری می توانند دردهای قاعدگی را کنترل کنند.
مواردی همچون اندومتریوز یا فیبروم رحم را با عمل جراحی می توان درمان کرد. جراحی در مواردی که درمان های دیگر موفقیت آمیز نبوده یک گزینه محسوب می شود و طی آن هر گونه ایمپلنت اندومتریوز، فیبروم رحم یا کیست برداشته می شود.
در موارد نادر ممکن است هیسترکتومی یا برداشتن رحم با جراحی نیاز باشد که تنها زمانی که سایر درمان ها موثر نبوده و درد شدید باشد توصیه می شود زیرا خانم هایی که عمل هیسترکتومی انجام می دهند قادر به بارداری نخواهند بود و این روش معمولا فقط در صورتی استفاده می شود که فرد قصد بچه دار شدن نداشته یا در پایان دوره باروری خود باشد.
منبع: healthline
