بری بری (به انگلیسی: Beriberi) از اختلالات تغذیه است که به دلیل کمبود تیامین یا ویتامین B1 در بدن رخ می دهد و می تواند به آسیب دائمی در سیستم عصبی و قلب منجر شود.
کلمه بری بری از یک کلمه بومی به معنای ضعف شدید گرفته شده زیرا می تواند علائم شدید و حتی تهدیده کننده زندگی به دنبال داشته باشد و تاثیر بدی روی عملکردهای مهم بدن به جا بگذارد.
در ادامه قصد داریم درباره بری بری و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
بری بری چیست؟
بری بری نوعی بیماری ناشی از کمبود تیامین است که در صورت عدم درمان می تواند کشنده باشد.
تیامین از مواد مغذی و ویتامین های ضروری در حفظ سلامت بدن است که از طریق رژیم غذایی دریافت می شود و در بسیاری از عملکردهای بدن نقش ضروری دارد، از جمله :
- تجزیه کربوهیدرات ها
- انقباض عضلانی
- انتقال در سلول های عصبی
- ایجاد گلوکز
- تولید اسیدهای کمک هضم
کمبود شدید تیامین ممکن است بدن را از انجام صحیح عملکردها باز دارد. یکی از علت های خطرناک بودن بیماری بری بری این است که ذخایر تیامین در بدن به سرعت خالی می شوند. به عنوان مثال در افرادی که دچار کمبود تیامین هستند ذخایر تیامین طی 2 تا 3 هفته به پایان می رسند و فرد در وضعیت وخیم قرار می گیرد.
به طور کلی دو نوع اصلی بری بری وجود دارد که عبارتند از :
- بری بری مرطوب که بیشتر روی سیستم قلبی عروقی اثر می گذارد و باعث ضعیف شدن گردش خون و تجمع مایع در بافت ها می شود
- بری بری خشک که در درجه اول روی سیستم عصبی تاثیر می گذارد و باعث تحلیل اعصاب می شود. این مسئله معمولا در دست و پا شروع شده و ممکن است باعث آتروفی عضلانی و کاهش واکنش های بدن شود
لازم به ذکر است افرادی که به مواد غذایی سرشار از تیامین دسترسی دارند کمتر به این بیماری مبتلا می شوند. به علاوه این اختلال اغلب در افرادی که به الکل اعتیاد دارند رخ می دهد.
علت بری بری
علت اصلی بری بری ممکن است استفاده از رژیم غذایی کم تیامین یا اختلالاتی باشد که توانایی بدن در پردازش تیامین را کاهش می دهند.
ابتلا به این عارضه در کشورهای توسعه یافته نادر است زیرا در این مناطق بسیاری از مواد غذایی مصرفی روزانه مانند نان و غلات با تیامین غنی شده اند و مصرف آن ها معمولا تا حدی است که از کمبود این ماده در بدن جلوگیری می کند.
در این کشورها علت اصلی ابتلا به بری بری اعتیاد به الکل می باشد. گفته شده 80 درصد افرادی که دچار اعتیاد یا سوء مصرف الکل هستند به کمبود تیامین مبتلا می شوند زیرا الکل پردازش و جذب تیامین در بدن را دشوارتر می کند.
در مورد نوزادان نیز در صورتی که تیامین کافی در شیر مادر موجود نباشد یا از شیر خشک های فاقد تیامین استفاده شود موارد ابتلا به بری بری دیده می شود.
بری بری در اکثر موارد ارثی یا خانوادگی محسوب نمی شود اما نوعی بیماری نادر به نام بری بری ژنتیکی وجود دارد که در آن بدن به صورت ارثی قادر به جذب ویتامین ها در بدن نمی باشد.
سایر افرادی که ممکن است در معرض ابتلا به بری بری قرار داشته باشند عبارتند از :
- افراد مسن
- دیابتی ها
- افراد مبتلا به اچ آی وی
- افرادی که عمل جراحی مرتبط با چاقی انجام داده اند
علائم بری بری
علائم بری بری بسته به نوع آن ممکن است متفاوت باشد.
برخی علائم بری بری مرطوب عبارتند از :
- افزایش ضربان قلب
- کمبود شدید انرژی یا خستگی مداوم
- تنگی نفس
- بیدار شدن در طول شب به دلیل تنگی نفس
- ورم پاها
علائم بری بری خشک به صورت زیر است :
- درد عمومی و بدن درد
- استفراغ
- مشکل در راه رفتن
- گیجی
- بی حسی در دست یا پا
- فلج در ساق پا
بری بری در موارد نادر و شدید ممکن است به سندرم ورنیکه کورساکوف منجر شود که نوعی آسیب مغزی ناشی از کمبود شدید تیامین است. فرد مبتلا به این عارضه علائم دیگری نیز تجربه می کند، از جمله :
- از دست دادن حافظه یا ناتوانی در ثبت خاطرات جدید
- گیجی
- حرکت سریع چشم
- حرکت غیر ارادی چشم
- تاری دید یا دو بینی
- از دست دادن هماهنگی عضلات
- توهم
تشخیص بری بری
پزشک برای تشخیص بری بری از آزمایش خون و ادرار جهت اندازه گیری سطح تیامین خون استفاده می کند و طی معاینه فیزیکی علائم سایر آسیب های عصبی یا مشکلات قلبی را بررسی می کند.
علائم آسیب عصبی شامل مواردی همچون مشکل در راه رفتن یا حفظ تعادل، عدم هماهنگی و واکنش های ضعیف می باشد.
پزشک ضربان قلب، تنفس و همچنین ورم در اندام تحتانی که می تواند نشانه مشکلات قلبی باشد را نیز بررسی می کند.
درمان بری بری
هدف از درمان بری بری افزایش سطح تیامین در بدن می باشد.
بسته به وضعیت سلامتی فرد، پزشک ممکن است از مکمل های خوراکی یا تزریقی برای تامین تیامین مورد نیاز بدن استفاده کند. همچنین گاهی برای اثر بخشی درمان نیاز به مصرف مکمل های دیگر نیز می باشد.
انجام آزمایش های منظم و دوره ای در طول درمان برای بررسی سطح تیامین ضروری است. حتی بعد از طبیعی شدن سطح این ویتامین در بدن ممکن است پزشک توصیه کند بیمار به مصرف مکمل ها با دوز کمتر ادامه داده یا تغییراتی در رژیم غذایی خود ایجاد کند تا از بازگشت مجدد بیماری جلوگیری شود.
علاوه بر این نیاز است هر گونه عارضه احتمالی ناشی از بری بری مانند آسیب عصبی دائمی یا قلبی تحت درمان قرار بگیرد.
لازم به ذکر است آسیب به قلب و سیستم عصبی ممکن است کاملا بهبود پیدا کند اما در صورتی که فرد به مدت طولانی از کمبود تیامین رنج برده باشد برخی علائم حتی بعد از درمان نیز باقی خواهد ماند.
پیشگیری از بری بری
برای پیشگیری از بری بری لازم است مقدار کافی تیامین در رژیم غذایی فرد گنجانده شود. افرادی که از رژیم غذایی سالم و متعادل با تمرکز روی غذاهای کامل استفاده می کنند نباید نگرانی درباره کمبود تیامین داشته باشند.
برخی مواد غذایی طبیعی حاوی تیامین عبارتند از :
- گوشت
- آجیل ها و دانه ها
- لوبیاها و حبوبات
- غذاهای دریایی
- محصولات لبنی
مواد غذایی متعدد همچون نان، غلات صبحانه و غیره نیز وجود دارند که هنگام تولید با ویتامین های مختلف از جمله تیامین غنی می شوند.
زنان باردار یا شیرده باید به مصرف تیامین توجه زیادی نشان دهند، به خصوص مادرانی که از شیر خشک برای تغذیه نوزاد خود استفاده می کنند باید مطمئن شوند که در شیر خشک نوزاد مقدار کافی تیامین وجود داشته باشد.
مصرف بیش از حد الکل نیز از عوامل خطر زای بری بری است و با کاهش یا قطع مصرف آن می توان خطر ابتلا به این عارضه را کاهش داد. افرادی که به الکل اعتیاد دارند ممکن است نیاز به مصرف مکمل های ویتامین B1 یا ب کمپلکس داشته باشند.
چشم انداز بری بری
افرادی که دچار علائم بری بری می شوند باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنند.
این عارضه در صورت عدم درمان به دلیل افزایش خطر نارسایی قلبی یا وخامت وضعیت سیستم عصبی می تواند تهدید کننده زندگی می باشد، در حالی که درمان تا حد زیادی چشم انداز آن را بهبود می بخشد.
در بیشتر موارد آسیب به قلب و سیستم عصبی با مداخله زود هنگام برگشت پذیر است، با این حال برخی افراد حتی بعد از درمان موفقیت آمیز نیز از علائم طولانی مدت آن رنج می برند.
اگر این بیماری به سندرم ورنیکه کورساکوف منجر شود، به دلیل آسیب مغزی که معمولا دائمی است چشم انداز آن کاهش خواهد یافت.
پیشگیری بهترین راه جلوگیری از بیماری بری بری است و اولین قدم آن استفاده از یک رژیم غذایی سالم و متعادل می باشد. دسترسی به غذاهای غنی شده مانند نان و غلات نیز احتمال ابتلا به بری بری را تا حد قابل توجهی کاهش می دهد.
منبع: medicalnewstoday
