علائم بی اشتهایی عصبی چیست؟

بی اشتهایی عصبی که معمولا بی اشتهایی نامیده می شود نوعی اختلال خوردن جدی است که در آن فرد از روش های نا سالم و شدید برای کاهش وزن یا اجتناب از افزایش وزن خود استفاده می کند.

به طور کلی 2 نوع اختلال بی اشتهایی عصبی وجود دارد که شامل نوع محدود کننده و نوع پرخوری/ پاک سازی می باشد. افراد مبتلا به نوع اول سعی می کنند وزن خود را با محدود کردن غذای مصرفی کنترل کنند، در حالی که افراد مبتلا به نوع دوم آن چه را که خورده اند از طریق استفراغ عمدی یا استفاده از داروهایی همچون ملین ها و دیورتیک ها دفع می کنند.

از آن جا که هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص این اختلال وجود ندارد در ادامه به برخی علائم و نشانه های بی اشتهایی عصبی اشاره خواهیم کرد. با سومیتا همراه باشید؛

علائم بی اشتهایی عصبی چیست؟

برخی علائم شایع بی اشتهایی عصبی عبارتند از :

1. پاک سازی برای کنترل وزن

پاک سازی یکی از نشانه های شایع بی اشتهایی عصبی است و رفتارهای پاک سازی شامل استفراغ عمدی و استفاده بیش از حد از برخی داروها مانند ملین ها یا دیورتیک ها و همچنین تنقیه می باشد.

نوع پرخوری/ پاک سازی بی اشتهایی عصبی با دوره های پر خوری و به دنبال آن استفراغ عمدی شناسایی می شود.

مصرف مقدار زیاد ملین یکی دیگر از روش های پاک سازی است. این داروها برای کاهش جذب غذا و تسریع تخلیه معده و روده مصرف می شوند. علاوه بر این اغلب برای افزایش ادرار و کاهش آب بدن جهت کاهش وزن بدن از دیورتیک ها استفاده می شود.

طی نتایج یک مطالعه، افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی تا 86 درصد از استفراغ عمدی، تا 56 درصد از ملین‌ ها و تا 49 درصد از دیورتیک‌ ها استفاده می‌ کنند.

لازم به ذکر است پاک سازی می تواند به عوارض جدی در سلامتی فرد منجر شود.

2. وسواس پیدا کردن نسبت به غذا، کالری و رژیم غذایی

نگرانی دائمی در مورد غذا و نظارت دقیق روی میزان کالری دریافتی یکی دیگر از نشانه های شایع بی اشتهایی عصبی است.

افراد مبتلا به این عارضه ممکن است مقدار هر ماده غذایی که مصرف می کنند، از جمله آب را ثبت کرده و گاهی حتی مقدار کالری غذاها را حفظ کنند که یکی از دلایل آن نگرانی شدید از افزایش وزن است.

این افراد، کالری دریافتی خود را به طور چشمگیری کاهش می دهند و از رژیم های غذایی شدید استفاده کنند. برخی نیز ممکن است تعدادی از خوراکی ها یا کل غذاهای یک گروه مانند کربوهیدرات ها یا چربی ها را از رژیم غذایی خود حذف کنند.

این مسئله در طولانی مدت می‌ تواند به سوء تغذیه شدید و کمبود مواد مغذی در بدن منجر شود که خلق و خوی فرد را تغییر داده و رفتار وسواسی را در مورد غذاها افزایش می دهد.

لازم به ذکر است کاهش مصرف غذا روی هورمون های تنظیم کننده اشتها مانند انسولین و لپتین تاثیر گذاشته و ممکن است به سایر مشکلات سلامتی مانند از دست دادن توده استخوان و مشکلاتی در تولید مثل، ذهن و رشد منجر شود.

3. تغییر در خلق و خو و وضعیت عاطفی

افرادی که به بی اشتهایی عصبی مبتلا هستند اغلب علائم بیماری های دیگر نظیر افسردگی، اضطراب، بیش فعالی، کمال گرایی و تکانش گری را نیز تجربه می کنند. این علائم باعث می شود فرد از فعالیت هایی که معمولا برای دیگران لذت بخش است لذت نبرد.

خود کنترلی شدید نیز در بی اشتهایی عصبی شایع است که طی آن فرد سعی می کند با محدود کردن مصرف غذا، وزن خود را کاهش دهد. علاوه بر این افراد مبتلا ممکن است نسبت به انتقاد، شکست و اشتباهات خود بسیار حساس شوند.

لازم به ذکر است عدم تعادل در برخی هورمون ها مانند سروتونین، دوپامین، اکسی توسین، کورتیزول و لپتین می تواند علت بروز برخی از این علائم در افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی را توضیح دهد.

از آن جا که این هورمون‌ ها خلق و خو، اشتها، انگیزه و رفتار را تنظیم می‌ کنند، سطوح غیر طبیعی آن ها می‌ تواند به نوسانات خلقی، اشتهای نا منظم، رفتار تکانشی، اضطراب و افسردگی در افراد منجر شود.

علاوه بر این کاهش مصرف غذا ممکن است در کمبود مواد مغذی تنظیم کننده خلق و خو نقش داشته باشد.

4. تصویر بدن تحریف شده

شکل بدن و میزان جذاب بودن یکی از نگرانی های مهم افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی است.

منظور از تصویر بدن، درک فرد از اندازه بدن و همچنین احساسی است که نسبت به بدن خود دارد.

از نشانه های بی اشتهایی عصبی این است که فرد تصویر بدنی و احساسات منفی نسبت به جسم خود داشته باشد و از نشانه های کلاسیک این عارضه نیز می توان به تصور اغراقی از سایز بدن اشاره کرد. به عبارت دیگر فرد گمان می کند سایز بدنش بزرگ تر از چیزی است که واقعا می باشد.

چک کردن دائمی بدن یکی دیگر از علائم بی اشتهایی عصبی است که برخی نمونه های این رفتار شامل نگاه کردن مدام در آینه، بررسی اندازه های بدن و نیشگون گرفتن چربی در قسمت های خاصی از بدن می باشد.

این موارد می توانند نا رضایتی درباره بدن و اضطراب را افزایش داده و موجب شوند فرد تمایل بیشتری به اعمال محدودیت های تغذیه ای درباره خود داشته باشد.

به علاوه مشخص شده شرکت در ورزش هایی که تمرکزشان روی وزن و زیبایی اندام است می تواند خطر بی اشتهایی عصبی در افراد آسیب پذیر را افزایش دهد.

5. ورزش بیش از حد

افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی، به خصوص کسانی که به نوع محدود کننده دچار هستند معمولا برای کاهش وزن بیش از حد ورزش می کنند.

همچنین به نظر می رسد دختران نوجوان مبتلا به اختلالات خوردن بیش از پسران نوجوان به ورزش کردن بیش از حد تمایل پیدا می یابند، تا جایی که گاهی حتی با از دست دادن حتی یک جلسه تمرین ورزشی دچار احساس عذاب وجدان شدید می شوند.

راه رفتن، ایستادن و تشدید بی قراری از دیگر فعالیت های بدنی هستند که معمولا در بی اشتهایی عصبی دیده می شوند. به علاوه ورزش بیش از حد اغلب با افزایش شدید اضطراب، افسردگی و شخصیت و رفتارهای وسواسی همراه می باشد.

در نهایت به نظر می رسد سطوح پایین لپتین در افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی ممکن است بیش فعالی و بی قراری در این افراد را افزایش دهد.

6. انکار گرسنگی و اجتناب از خوردن

الگوهای غذایی نا منظم و کم اشتهایی از علائم مهم بی اشتهایی عصبی هستند و نوع محدود کننده این عارضه با انکار مداوم گرسنگی و امتناع از خوردن مشخص می شود.

برخی عوامل ممکن است باعث تشدید این علائم شوند. به عنوان مثال عدم تعادل هورمونی می تواند افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی را تحریک کند تا ترس دائمی از افزایش وزن داشته و از خوردن غذا امتناع کنند.

استروژن و اکسی توسین دو هورمونی هستند که در کنترل ترس نقش دارند و سطوح پایین آن ها (که معمولا در افراد مبتلا به بی‌ اشتهایی عصبی دیده می‌ شود) می‌ تواند غلبه بر ترس دائمی از غذا و چربی را دشوار کند.

بی نظمی در هورمون های گرسنگی و سیری مانند کورتیزول و پپتید YY نیز از عوامل اجتناب از غذا خوردن محسوب می شوند.

افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی ممکن است کاهش وزن را لذت بخش تر از خوردن غذا بدانند که خود عاملی برای ادامه محدودیت غذایی می باشد.

7. گیر افتادن در آداب غذایی خاص

رفتار وسواسی درباره غذا و وزن اغلب باعث ایجاد عادات غذایی کنترل محور می شود که درگیر شدن با آن ها می تواند اضطراب فرد را کاهش داده و حس آرامش و کنترل اوضاع برایش به دنبال داشته باشد.

برخی از متداول ترین آداب و عادات غذایی که در بی اشتهایی عصبی دیده می شوند عبارتند از :

خوردن غذاها به ترتیب مشخص
آهسته غذا خوردن و جویدن زیاد
چیدن غذا در بشقاب به روشی خاص
خوردن وعده های غذایی در زمان های معین هر روز
خرد کردن غذا به قطعات کوچک
اندازه گیری و بررسی اندازه غذا
شمارش کالری قبل از خوردن غذا
صرف غذا در مکان های خاص

ناگفته نماند فرد مبتلا در صورت اجرا نکردن آداب غذایی خاص خود، دچار حس شکست و از دست دادن کنترل اوضاع خواهد شد.

8. سوء مصرف الکل یا مواد مخدر

بی اشتهایی عصبی در برخی موارد می تواند به مصرف مزمن الکل، برخی داروها، مواد مخدر و قرص های لاغری منجر شود.

ممکن است فرد برای سرکوب اشتها و مقابله با اضطراب و استرس به الکل روی بیاورد. گفته شده کسانی که درگیر نوع پرخوری / پاک سازی هستند، حدود 18 برابر بیشتر از افراد مبتلا به نوع محدود کننده در معرض سوء مصرف الکل و مواد مخدر قرار دارند.

برای برخی افراد، سوء مصرف الکل ممکن است با کاهش شدید مصرف غذا برای جبران کالری دریافتی از طریق نوشیدنی همراه باشد.

از سوی دیگر در نوع محدود کننده، سوء مصرف سایر داروها از جمله آمفتامین ها، کافئین یا افدرین شایع است زیرا این مواد می توانند اشتها را سرکوب کرده، متابولیسم را افزایش دهند و به کاهش وزن سریع در فرد منجر شوند.

لازم به ذکر است محدودیت غذایی و کاهش وزن سریع می‌ تواند روی مغز تاثیر بگذارد به گونه‌ ای که میل به مصرف دارو را افزایش دهد.

به علاوه سوء مصرف مواد همراه با کاهش مصرف غذا می تواند به سوء تغذیه و سایر مشکلات سلامتی منجر شود.

9. کاهش وزن شدید

کاهش وزن بیش از حد از دیگر علائم اصلی و صد البته نگران کننده بی اشتهایی عصبی محسوب می شود.

شدت بی اشتهایی به میزان سرکوب شدن وزن توسط فرد بستگی دارد و منظور از سرکوب وزن تفاوت بین بالاترین وزن قبلی و وزن فعلی فرد است.

طبق نتایج یک مطالعه، سرکوب وزن ارتباط قابل توجهی با وزن، نگرانی های مربوط به بدن، ورزش بیش از حد، محدودیت غذا و استفاده از داروهای کنترل وزن دارد.

به علاوه دستورالعمل‌ های تشخیص بی‌ اشتهایی در صورتی کاهش وزن را با بی اشتهایی عصبی مرتبط می دانند که وزن فعلی بدن 15درصد کمتر از وزن مورد انتظار فرد در آن سن و قد بوده یا شاخص توده بدنی فرد 17.5 یا کمتر باشد.

با این حال تغییر وزن گاهی به سختی قابل توجه بوده و برای تشخیص بی اشتهایی عصبی کافی نمی باشد. بنابراین برای تشخیص دقیق لازم است به علائم و نشانه‌ های دیگر توجه شود.

علائم فیزیکی که ممکن است به مرور زمان ایجاد شود

علائم ذکر شده ممکن است اولین و واضح ترین نشانه های بی اشتهایی عصبی باشد اما در افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی شدیدتر، اندام های بدن نیز تحت تاثیر قرار گرفته و ممکن است علائم دیگری ایجاد کنند، از جمله :