پرخوری عصبی (به انگلیسی: Bulimia nervosa) نوعی بیماری روانی جدی و از اختلالات خوردن است که در صورت عدم درمان می تواند به مرگ بیمار منجر شود.
در این عارضه فرد در دوره های زمانی کوتاه مدت حجم زیادی غذا بلعیده و بعد از آن سعی می کند با روش هایی مثل ورزش شدید، روزه گرفتن یا روش های پاک سازی مانند استفراغ عمدی یا استفاده از ملین ها و دیورتیک ها پرخوری خود را جبران کند.
در ادامه قصد داریم درباره پرخوری عصبی و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
پرخوری عصبی چیست؟
پرخوری عصبی که با نام بولیمیا نروزا هم شناخته می شود نوعی اختلال مربوط به خوردن است که در آن فرد در یک دوره کوتاه مدت مقدار زیادی غذا مصرف کرده و سپس برای جبران این پرخوری به رفتارهای غیر طبیعی همچون ورزش شدید یا استفراغ عمدی و غیره دست می زند تا غذایی که مصرف کرده از بدنش خارج شود.
آمار نشان می دهد پرخوری عصبی 1٪ از زنان و 0.1٪ از مردان را در دوره ای از زندگی درگیر می کند و اغلب در اواخر دوره نوجوانی یا اوایل 20 سالگی ایجاد می شود، اگرچه می تواند در هر سن و سالی رخ دهد.
علائم پرخوری عصبی
همان طور که گفتیم این بیماری دو علامت اصلی دارد :
اولین علامت آن شامل خوردن منظم مقدار زیادی غذا در دوره های کوتاه مدت، معمولا در بازه های زمانی 2 ساعته می باشد. در این حالت فرد ممکن است احساس کند که نمی تواند غذا خوردن را متوقف کند.
دومین علامت این عارضه انجام اقداماتی برای جبران پرخوری است که از جمله آن ها می توان به پاک سازی، روزه گرفتن یا فعالیت های ورزشی شدید اشاره کرد.
افراد مبتلا به پرخوری عصبی اغلب دارای شاخص توده بدنی در محدوده سالم هستند، به همین دلیل معمولا تشخیص این که فرد به پرخوری عصبی مبتلا شده دشوار است. این افراد ممکن است نگران افزایش وزن خود باشند و تغییرات خلق و خو و انزوای اجتماعی را تجربه کنند.
به علاوه کمبودهای تغذیه ای، عدم تعادل شیمیایی و اثرات آن روی سیستم گوارش می تواند به علائم و نشانه های فیزیکی منجر شود که ممکن است به مرور زمان ایجاد شوند. این علائم عبارتند از :
- ناخن های شکننده
- مو و پوست خشک
- ضعف
- خستگی
- مشکلات دندان به دلیل تاثیر اسید معده بر روی دندان ها
- قاعدگی نامنظم
- ورم غدد لنفاوی
- یبوست و سایر مشکلات مربوط به روده
- گلوی دائما ملتهب و دردناک
- غدد بزاقی متورم در گردن و فک
- رفلاکس اسید
- مشکلات کلیوی
- اسپاسم عضلانی
- استخوان هایی که به دلیل پوکی استخوان به راحتی می شکنند
- عدم تعادل الکترولیت، افزایش خطر حمله قلبی یا سکته مغزی
- مشکلات قلبی
- کم آبی شدید
- تشنج
پرخوری عصبی معمولا با مشکلات روانی دیگر مانند اضطراب یا افسردگی همراه می باشد که در صورت عدم درمان، ممکن است عوارضی به دنبال داشته باشند.
برخی علائم نیز وجود دارد که اطرافیان فرد مبتلا متوجه آن می شوند، از جمله :
- نگرانی بیش از حد در مورد کاهش وزن، رژیم غذایی و کنترل غذا
- ناپدید شدن غذاها
- تغییر جای غذا و ظاهر شدن آن در مکان های غیر معمول
- علائم غذا خوردن مخفیانه مانند بسته بندی های خالی مواد غذایی در سطل زباله
- دستشویی رفتن بلافاصله بعد از غذا خوردن
- علائم استفراغ مکرر
- تمایل به تنهایی غذا خوردن
- تشریفات مربوط به غذاها یا خوردن غذا مانند جویدن زیاد یا مصرف تنها یک گروه غذایی
فرد مبتلا ممکن است متوجه مشکل خود شود اما نتواند درباره آن با دیگران صحبت کند.
علت پرخوری عصبی
پزشکان نمی دانند علت دقیق پرخوری عصبی چیست اما حدس می زنند این عارضه به دلیل ترکیبی از عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی، روانی، اجتماعی و رفتاری ایجاد شود.
آن چه واضح است این است که پرخوری عصبی یک مسئله روانی است و رفتارهایی که فرد از خود بروز می دهد راهی برای مقابله با استرس عاطفی او می باشد.
عوامل ژنتیکی
به نظر می رسد این عارضه می تواند به صورت خانوادگی رخ دهد که نشان می دهد عوامل ژنتیکی ممکن است در بروز آن نقش داشته باشند.
عوامل بیولوژیکی
سال 2013 با کمک فناوری تصویر برداری های مغزی مشخص شد واکنش مغزی زنان مبتلا به پرخوری عصبی هنگام دیدن تصاویر زنان لاغر اندام با واکنش مغزی زنان سالم تفاوت هایی دارد.
همچنین از آن جا که اختلالات خوردن اغلب در دوران بلوغ که دوره تغییرات هورمونی شدید و افزایش آگاهی نسبت به بدن می باشد رخ می دهد، به نظر می رسد تغییر در هورمون های تخمدانی ممکن است خطر بروز این عارضه را افزایش دهد.
فاکتورهای محیطی
افرادی که مورد سوء استفاده جنسی یا انتقاد از فیزیک و اندام خود قرار گرفته اند یا عادات غذایی خاص دارند ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به پرخوری عصبی باشند.
از دیگر عوامل محیطی می توان به فشار اجتماعی برای رسیدن به هنجارهای فیزیکی خاص اشاره کرد که اغلب غیر طبیعی و غیر واقعی هستند. همچنین فشارهای ناشی از ورزش و سایر فعالیت ها (به خصوص مواردی که روی وزن تاکید دارند) نیز ممکن است در این زمینه نقش داشته باشند.
سایر موارد
برخی بیماری ها و اختلالات مرتبط با پرخوری عصبی عبارتند از :
- اختلالات شخصیتی
- اختلالات اضطرابی
- افسردگی
- اختلال استرس پس از سانحه
- اختلال وسواس فکری اجباری
این اختلالات ممکن است همزمان با اختلالات خوردن یا قبل و بعد از آن ها ایجاد شوند. همچنین گاهی به دلیل پرخوری عصبی رخ داده یا در بروز آن نقش دارند.
تشخیص پرخوری عصبی
تشخیص زود هنگام پرخوری عصبی می تواند احتمال درمان کامل آن را افزایش دهد. تشخیص ممکن است دشوار باشد زیرا فرد مبتلا معمولا دارای شاخص توده بدنی در محدوده طبیعی یا دارای مقداری اضافه وزن می باشد و احتمالا عادات غذایی خود را پنهان می کند.
در صورتی که فرد مبتلا برای درمان بیماری خود به پزشک مراجعه کند، پزشک با اقدامات زیر سعی می کند بیماری او را تشخیص دهد :
- درباره سلامت روانی و جسمی او سوالاتی می پرسد
- سوابق پزشکی شخصی و خانوادگی او را بررسی می کند
- معاینه فیزیکی انجام می دهد
به علاوه آزمایش های تشخیصی می توانند به رد سایر بیماری های احتمالی یا مشکلات زمینه ای کمک کنند.
در صورتی که پزشک به پرخوری عصبی مشکوک باشد ممکن است بیمار را به یک متخصص سلامت روان ارجاع دهد.
معیارهای تشخیص
در منابع معتبر تعدادی معیار خاص فهرست شده که به پزشک در تشخیص ابتلای فرد به این عارضه کمک می کند، این معیارها عبارتند از :
- فرد باید دوره های مکرر پرخوری داشته باشد که احساس کند خودش قادر به کنترل آن ها نمی باشد
- از روش های جبران کننده برای جلوگیری از افزایش وزن استفاده کند که از جمله آن ها می توان به استفراغ عمدی، روزه داری، ورزش بیش از حد، استفاده نادرست از تنقیه، مصرف ملین ها، دیورتیک ها یا سایر داروها اشاره کرد
- در 3 ماه گذشته حداقل یک بار در هفته پرخوری و پاک سازی داشته باشد
- احساسات مربوط به ارزشمند بودن در او تا حد زیادی تحت تاثیر ظاهر و فرم اندام و وزنش باشد
- بی اشتهایی عصبی نداشته باشد
توجه داشته باشید برخی افراد حتی اگر این معیارها را نداشته باشند ممکن است از اختلالات خوردن رنج ببرند.
درمان پرخوری عصبی
درمان پرخوری عصبی ممکن است یک پروسه طولانی مدت باشد که طی آن روی سلامت روانی فرد و هر گونه مشکل فیزیکی اساسی تمرکز می شود. این رویکرد شامل مشاوره تغذیه ای و احتمالا دارو درمانی خواهد بود.
قبل از شروع درمان لازم است فرد تشخیص دهد که مشکلی در او وجود دارد. هر چه تشخیص زودتر صورت گرفته و درمان سریع تر آغاز شود احتمال این که فرد دچار عوارض طولانی مدت شود کاهش می یابد.
بسیاری از افراد مبتلا به اختلالات خوردن بهبود پیدا می کنند اما مهم است که فرد بداند درمان ممکن است زمان بر و چالش بر انگیز باشد، به علاوه رخدادهای استرس زا در زندگی می توانند باعث عود وضعیت شود.
لازم به ذکر است اعضای خانواده و دوستان با کسب اطلاعات بیشتر درباره این عارضه و سایر اختلالات خوردن می توانند از نظر عاطفی به فرد مبتلا کمک زیادی کنند.
درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد :
1. مشاوره
درمان شناختی رفتاری می‌تواند به فرد کمک کند تا الگوهای فکری را که باعث بروز عادات غذایی نا سالم در او می شود شناسایی کرده و به آن ها رسیدگی کند.
روان درمانی بین فردی از روش های جدیدی است که به مسائل اساسی مانند غم و اندوه و تعارضات بین فردی می پردازد.
حمایت خانواده و دوستان نیز می تواند نقش کلیدی در دوران درمان داشته باشد. به عنوان مثال روش مادزلی از روش های درمانی است که روی چگونگی حمایت اعضای خانواده از عزیزان خود در ایجاد عادات غذایی سالم تمرکز دارد.
2. دارو درمانی
داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد روان پریشی و تثبیت کننده های خلقی به درمان اختلالات خوردن و همچنین اضطراب و افسردگی کمک می کنند.
سازمان غذا و داروی آمریکا داروی فلوکستین را به عنوان داروی درمان پرخوری عصبی تایید کرده اما کارشناسان خواستار روش های درمانی هدفمندتر می باشند.
3. بستری شدن در بیمارستان
در برخی موارد ممکن است لازم باشد فرد مدتی در بیمارستان بستری شود، به عنوان مثال زمانی که عوارض فیزیکی پرخوری عصبی شدید باشد یا خطر آسیب به خود یا خودکشی وجود داشته باشد.
چشم انداز پرخوری عصبی
گفته شده اختلالات خوردن در بسیاری از افراد معمولا با اقدامات درمانی بهبود پیدا می کنند اما ممکن است فرایند درمان ماه ها یا سال ها طول بکشد. همچنین احتمال عود بیماری وجود دارد.
برخی تحقیقات نشان داده 55٪ افرادی که به دنبال درمان پرخوری عصبی بوده اند 5 سال بعد بهبود پیدا کرده اند.
به طور کلی هر چه فرد زودتر برای تشخیص و درمان عارضه اقدام کند احتمال بهبودی و جلوگیری از عوارض آن افزایش خواهد یافت و حمایت خانواده و دوستان نیز نقش مهمی در این زمینه دارد.
منبع: medicalnewstoday
