سرطان مری (به انگلیسی: Esophageal cancer) نوعی سرطان جدی و شایع به خصوص در کشورهای آسیایی و برخی مناطق آفریقا است که به دلیل رشد و تکثیر سلول های سرطانی و تومور بد خیم در دیواره مری ایجاد می شود.
سرطان مری جزو سرطان های کشنده محسوب می شود و امید به زندگی پایینی دارد زیرا معمولا در مراحل اولیه علامت خاصی نداشته و زمانی تشخیص داده می شود که سرطان تا حد زیادی پیشرفت کرده است.
در ادامه قصد داریم درباره سرطان مری و علل، علائم و شیوه های درمان این بیماری صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
سرطان مری چیست؟
سرطان مری به تومور بدخیم اشاره دارد که می تواند بافت های عمیق و عضلات ناحیه مری را تحت تاثیر قرار داده و در هر نقطه از لوله مری ظاهر شود.
اندام گوارشی مری لوله ای تو خالی است که گلو را به معده متصل می کند و وظیفه انتقال غذا بین این دو ناحیه را بر عهده دارد.
این سرطان در برخی نقاط دنیا از جمله ایالات متحده نادر است در حالی که در آسیا و مناطقی از آفریقا شیوع بیشتری دارد.
انواع سرطان مری
سرطان مری دارای دو زیر گروه اصلی می باشد که عبارتند از :
- سرطان سلول سنگفرشی : این نوع سرطان سلول های پوشش دیواره در بخش فوقانی مری را درگیر می کند
- آدنوکارسینومای مری : این نوع سرطان به دلیل تغییر در سلول های غده ای محل اتصال مری و معده ایجاد می شود
انواع نادرتر سرطان مری عبارتند از :
- کوریکو کارسینوما
- لنفوم
- ملانوم
- سارکوم
- سرطان سلول کوچک
لازم به ذکر است شیوه درمان، علائم و چشم انداز بیماری در هر دو نوع اصلی سرطان مری تا حد زیادی مشابه می باشد.
علائم سرطان مری
تشکیل یک ضایعه یا تومور در لوله مری که لوله اتصال دهنده بین گلو و معده می باشد می تواند در عمل بلع یا غذا خوردن مشکل ایجاد کند.
متاسفانه سرطان مری معمولا در مراحل اولیه بدون علامت است، به همین دلیل تشخیص بیماری در بیشتر موارد زمانی رخ می دهد که سرطان پیشرفت نکرده باشد.
برخی علائم سرطان مری (در صورت وجود) به صورت زیر می باشد :
- دیسفاژی ؛ با رشد تومور و باریک شدن مجاری مری، عبور غذا از طریق لوله مری سخت تر می شود و این معمولا اولین علامت قابل توجه سرطان مری می باشد
- استفراغ ؛ گاهی اوقات با گیر افتادن غذا در مری فرد دچار استفراغ می شود
- کاهش وزن ؛ افراد مبتلا به سرطان مری ممکن است کاهش وزن چشمگیر و ناگهانی را تجربه کنند
- سرفه ؛ این علامت معمولا زمانی که فرد سعی می کند چیزی ببلعد رخ می دهد. گاهی ممکن است سرفه با خون همراه باشد
- تغییرات صدا ؛ صدا ممکن است خشن شود
- درد و ناراحتی ؛ این علائم در ناحیه گلو ایجاد می شوند
- رفلاکس معده ؛ اگر سرطان قسمت تحتانی مری را درگیر کند رخ می دهد
- درد قفسه سینه ؛ این مسئله مربوط به رفلاکس معده است
علت سرطان مری
سرطان های مختلف از جمله سرطان مری نتیجه رشد سلولی خارج از کنترل می باشند. زمانی که سلول های آسیب دیده به طرز غیر قابل کنترل رشد و تکثیر کنند توده های بافتی به نام تومور ایجاد می شود که می توانند روی عملکرد سلول ها اثر منفی می گذارند.
برخی از این تومورها خوش خیم هستند و بدون بزرگ شدن در یک مکان می مانند اما برخی دیگر بد خیم بوده و در صورت عدم درمان به سایر قسمت های بدن گسترش می یابند. اگر سلول های سرطانی به سیستم لنفاوی برسند می توانند با سرعت بیشتر به سایر اعضای بدن از جمله اندام های مهم سرایت کنند.
همانند بیشتر سرطان ها علت سرطانی شدن سلول های مری هنوز ناشناخته است اما به نظر می رسد این مسئله با ناهنجاری ها (جهش ها) در دی ان ای سلول های این ناحیه مرتبط باشد. این جهش های سلولی باعث می شوند سلول ها با سرعت بیشتری نسبت به سلول های طبیعی تکثیر شوند.
عوامل خطر زای سرطان مری
گفته شده برخی عوامل خطر زا احتمال ابتلا به سرطان مری را افزایش می دهند، از جمله :
- آشالازی : نوعی اختلال حرکتی در مری است
- سن : سرطان مری بعد از 60 سالگی بیشتر رخ می دهد
- الکل و استعمال دخانیات : افراد سیگاری و کسانی که الکل مصرف می کنند بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند
- بیماری سلیاک : افرادی که به این بیماری مبتلا هستند بیشتر در معرض سرطان سلول سنگفرشی هستند
- تغذیه : به نظر می رسد عدم مصرف کافی میوه و سبزیجات خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش می دهد
- عوامل ژنتیکی : ابتلای یکی از اعضای خانواده به سرطان مری از جمله عوامل خطر زای این بیماری می باشد
- رفلاکس معده : این عارضه و علائم اصلی آن یعنی رفلاکس اسید می تواند باعث مری بارت شود که ممکن است به مرور بد خیم شود
- ویروس پاپیلومای انسانی : این ویروس مسری است و از طریق رابطه جنسی منتقل می شود
- قرار گرفتن طولانی مدت در معرض مواد شیمیایی یا تحریک کننده ها : برخی از رایج ترین این مواد شامل دوده، گرد و غبار، فلزات، دود اگزوز و گرد سیلیس می باشد
- جنسیت : مردان بیشتر از زنان در معرض این بیماری هستند
- چاقی : سرطان مری بیشتر در افراد چاق رخ می دهد
- سایر سرطان ها : کسانی که در گذشته به سرطان سر و گردن مبتلا شده اند بیشتر در معرض ابتلا به سرطان مری قرار دارند
- پرتو درمانی : استفاده از تکنیک پرتو درمانی روی ناحیه سر یا قفسه سینه خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش می دهد
تشخیص سرطان مری
پزشک هنگام تشخیص سرطان مری علائم و مواردی همچون سابقه خانوادگی را بررسی کرده و از آزمایش های تشخیصی زیر برای تایید حدس خود استفاده می کند :
- گاستروسکوپی یا آندوسکوپی : در این تکنیک پزشک دستگاه آندوسکوپ را که دارای نور و دوربین است از طریق دهان وارد مری و معده می کند و با بررسی تصاویر به دست آمده از وجود تومور یا ناهنجاری در ناحیه مورد نظر آگاه می شود
- نمونه برداری : اگر نتایج آندوسکوپی مشکوک باشد پزشک احتمالا از بافت نمونه برداری می کند و نمونه را برای بررسی و شناسایی سلول های سرطانی به آزمایشگاه می فرستد
- آزمایش بلع باریم : در این روش بیمار مقداری مایع حاوی باریم می بلعد. این ماده باعث می شود طی تابش اشعه ایکس تصاویر واضح به دست آمده و انسدادها شناسایی شوند
- سونوگرافی آندوسکوپی : در این روش پزشک یک پروب کوچک سونوگرافی روی آندوسکوپ قرار داده و آن را از راه دهان وارد ناحیه مورد نظر می کند. این تکنیک مشخص می کند که آیا سرطان به بافت های مجاور سرایت کرده یا نه و معمولا زمانی استفاده می شود که سرطان تایید شده و پزشک می خواهد اطلاعات بیشتری درباره تومور به دست بیاورد
- سایر اسکن های تصویر برداری : با کمک سی تی اسکن می توان میزان سرایت سرطان به سایر اندام ها را مشخص کرد
مراحل سرطان مری
سرطان مری شامل پنج مرحله می باشد که هر مرحله میزان سرایت و شدت بیماری را مشخص می کند :
- مرحله 0 : این مرحله به سلول هایی اشاره دارد که بدون سرطانی شدن، علائم فعالیت سرطانی از خود نشان داده اند
- مرحله 1 : در این مرحله سرطان در دیواره مری ایجاد شده اما محل تومور ممکن است مشخص نباشد
- مرحله 2 : در این مرحله سرطان به بافت عضلانی یا همبند مری و یک یا دو غده لنفاوی گسترش یافته است
- مرحله 3 : در این مرحله سرطان به بافت عضلانی یا همبند مری و احتمالا دیافراگم، کیسه ای در اطراف قلب یا بافت محافظت کننده اطراف ریه ها و همچنین 3 تا 6 غده لنفاوی گسترش یافته است
- مرحله 4 : در این مرحله سرطان به اندام های دور سرایت کرده است
نکته : مرحله سرطان نحوه درمان و چشم انداز آن را مشخص می کند.
درمان سرطان مری
روش هایی که برای درمان سرطان مری استفاده می شوند به عوامل مختلف بستگی دارند، از جمله :
- نوع سرطان
- مرحله
- سلامت عمومی و سن فرد مبتلا
- ابتلا به بیماری های دیگر
گزینه های درمانی عبارتند از :
- عمل جراحی
- شیمی درمانی
- پرتو درمانی
فرد مبتلا به سرطان مری ممکن است در بلع غذا و نوشیدن مایعات نیاز به کمک پزشکی داشته باشد، به عنوان مثال :
- در مواردی که بیماری نمی تواند چیزی ببلعد احتمالا از یک استنت برای تمیز نگه داشتن مری استفاده شود
- برای کمک به تغذیه در دوره درمان تومور ممکن است از یک لوله نازوگاستریک برای تغذیه استفاده شود که از طریق بینی وارد معده می شود
- گاهی نیاز به گاستروستومی است که طی آن یک لوله از طریق پوست معده وارد این اندام می شود و دسترسی مستقیم به آن را ممکن می سازد
هدف از تکنیک های مورد استفاده برای درمان سرطان مری برداشتن کل تومور و هر گونه سلول سرطانی دیگر یا پیشگیری از بزرگ تر شدن تومور می باشد. برای این منظور پزشک معمولا شیمی درمانی، عمل جراحی یا هر دو را توصیه می کند.
عمل جراحی
برخی تکنیک های جراحی می تواند به افراد مبتلا به سرطان مری کمک کند، از جمله :
- تکنیک ازوفاژکتومی یا مری برداری : در این روش بخشی از مری که تومور در آن قرار دارد جدا شده و قسمت باقی مانده به معده وصل می شود. گاهی پزشک از بخش کوچکی از روده بزرگ برای اتصال مری به معده استفاده می کند
- تکنیک Esophagogastrectomy : در این روش پزشک بخشی از مری همراه تومور و همچنین قسمت هایی از معده و غدد لنفاوی مجاور را خارج می کند و در صورتی که امکان اتصال مری و معده نباشد ممکن است از بخش کوچکی از روده بزرگ استفاده شود
سایر تکنیک ها
سایر تکنیک های غیر جراحی که به درمان سرطان مری کمک می کنند عبارتند از :
- فتو داینامیک درمانی : پزشک در این روش ماده خاصی به مری تزریق کرده و سلول ها را نسبت به نور حساس می کند، سپس با استفاده از آندوسکوپ که انتهای آن یک لیزر قرار گرفته سلول های سرطانی را می سوزاند
- شیمی درمانی : این تکنیک ممکن است قبل و / یا بعد از عمل جراحی و معمولا همراه با پرتو درمانی استفاده شود. شیمی درمانی به پاکسازی سرطان، به تاخیر انداختن یا جلوگیری از عود، کاهش سرعت پیشرفت یا تسکین علائم در موارد پیشرفته کمک می کند
- پرتو درمانی : در این روش با کمک پرتوهای پر انرژی سلول های سرطانی را از بین می برند. این تکنیک که به دو شکل داخلی و خارجی و قبل یا بعد از عمل جراحی انجام می شود به دی ان ای سلول های تومور آسیب می زند
چشم انداز سرطان مری
طی آخرین بررسی های انجام شده در سال 2014 امید به زندگی 5 ساله در سرطان مری حدود 19.2 درصد تعیین شده است، با این حال چشم انداز این بیماری نیز مانند بسیاری از سرطان های دیگر تا حد زیادی به مرحله سرطان بستگی دارد.
گفته شده اگر سرطان از مری به نواحی دیگر بدن گسترش نیافته باشد امید به زندگی به 43 درصد افزایش و در صورت سرایت به اندام های اطراف به 23 درصد کاهش می یابد. لازم به ذکر است اگر سرطان به اندام های دور رسیده باشد امید به زندگی می تواند به 5 درصد هم برسد.
ارقام ذکر شده تخمینی هستند اما نشان می دهند که امید به زندگی در این سرطان چندان بالا نیست و تشخیص زود هنگام اهمیت زیادی در درمان آن دارد. بنابراین توصیه می شود در صورت مشاهده علائم در اسرع وقت به پزشک مراجعه شود.
منبع: medicalnewstoday
