بیماری عروق کرونری (به انگلیسی: Coronary artery disease) از بیماری های قلبی شایع در سراسر دنیا است که به دلیل باریک شدن عروق کرونری یا سرخرگ های کرونری ایجاد شده و در صورت عدم درمان می تواند به عارضه حمله قلبی منجر شود.
این بیماری به دلایل مختلف ممکن است رخ دهد اما متداول ترین علت آن تجمع پلاک کلسترول در عروق کرونری می باشد که به انسداد جزئی یا کامل آن ها و کاهش جریان خون در قلب منجر می شود.
در ادامه قصد داریم درباره بیماری عروق کرونری و علل، علائم و شیوه های درمان این عارضه صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
بیماری عروق کرونری چیست؟
بیماری عروق کرونری یا CAD که به نام بیماری قلبی کرونری CHD نیز شناخته شده نوعی بیماری قلبی جدی و شایع است که باعث اختلال جریان خون در سرخرگ های خون رسان به قلب می شود.
این بیماری زمانی ایجاد می شود که عروق کرونری یا سرخرگ های کرونری بیش از حد تنگ و باریک شوند. این عروق وظیفه انتقال اکسیژن و خون به قلب را بر عهده دارند.
علت بیماری عروق کرونری
شایع ترین علت بیماری عروق کرونری آسیب عروقی ناشی از تجمع پلاک کلسترول در سرخرگ های کرونری می باشد که به نام تصلب شرایین یا آترواسکلروز نیز شناخته شده است. کاهش جریان خون زمانی رخ می دهد که یک یا چند شریان به طور جزئی یا کامل مسدود شوند.
چهار سرخرگ کرونری اصلی در سطح قلب وجود دارد که عبارتند از :
- سرخرگ کرونری اصلی راست
- سرخرگ کرونری اصلی چپ
- سرخرگ سیرکومفلکس (چرخشی) چپ
- سرخرگ نزولی قدامی چپ
این سرخرگ ها اکسیژن و خون حاوی مواد مغذی را به قلب می رسانند. قلب عضله ای است که وظیفه پمپاژ خون به سراسر بدن را بر عهده دارد. این اندام نیز مانند سایر اندام یا عضلات بدن برای عملکرد بی نقص خود به خون کافی نیاز دارد.
در صورتی که جریان خون مورد نیاز قلب به هر دلیل کاهش یابد علائم بیماری عروق کرونری ایجاد خواهد شد.
علائم بیماری عروق کرونری
بیماری عروق کرونری که در آن قلب مقدار کافی خون دریافت نمی کند ممکن است با علائم مختلفی همراه باشد که شایع ترین آن ها آنژین یا احساس ناراحتی در قفسه سینه می باشد. برخی افراد آنژین را با علائم زیر توصیف می کنند :
- درد قفسه سینه
- سنگینی
- تنگی قفسه سینه
- سوزش
- احساس فشار زیاد
این علائم ممکن است با سوزش معده یا سوء هاضمه اشتباه گرفته شوند.
علائم دیگر بیماری عروق کرونری عبارتند از :
- درد در دست یا شانه
- تنگی نفس
- تعریق
- سرگیجه
با کاهش بیشتر جریان خون به قلب علائم نیز تشدید می شوند. زمانی که جریان خون به طور کامل یا تقریبا کامل مسدود شود و درمانی برای رفع آن صورت نگیرد عضله قلب شروع به از بین رفتن کرده و حمله قلبی رخ می دهد.
از آن جا که حمله قلبی یک عارضه جدی و کشنده است توصیه می شود هرگز هیچ یک از علائم را نادیده نگیرید، به خصوص اگر این علائم آزار دهنده بوده یا بیش از 5 دقیقه طول بکشند، در این موارد نیاز به درمان فوری است.
علائم در زنان
زنان نیز ممکن است علائم ذکر شده را تجربه کنند اما احتمال بروز علائم زیر نیز در آن ها زیاد است :
- حالت تهوع
- استفراغ
- درد پشت
- درد فک
- تنگی نفس بدون احساس درد در قفسه سینه
همچنین به دلیل کاهش جریان خون، قلب ممکن است با مشکلات زیر روبرو شود :
- ضعیف شود
- ریتم یا ضربان غیر طبیعی داشته باشد
- قادر به پمپاژ کافی خون نباشد
پزشک هنگام تشخیص بیماری، این نوع ناهنجاری های قلبی را نیز شناسایی خواهد کرد.
عوامل خطر زای بیماری عروق کرونری
درک عوامل خطر زای بیماری عروق کرونری می تواند به پیشگیری و کاهش احتمال ابتلا به این بیماری کمک کند. این عوامل خطر زا عبارتند از :
- فشار خون بالا
- سطح کلسترول بالا
- سیگار کشیدن
- مقاومت به انسولین / هایپر گلیسمی / دیابت
- چاقی
- بی تحرکی
- عادات غذایی ناسالم
- آپنه انسدادی خواب
- استرس عاطفی
- مصرف بیش از حد الکل
- سابقه پره اکلامپسی در دوران بارداری
لازم به ذکر است خطر ابتلا به این عارضه با افزایش سن بیشتر می شود. فارغ از سایر عوامل خطر زا، مردان در آغاز سن 45 سالگی و زنان از ابتدای 55 سالگی بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
به علاوه احتمال ابتلا در افرادی که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند بیشتر است.
تشخیص بیماری عروق کرونری
تشخیص بیماری عروق کرونری نیاز به بررسی سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی و آزمایش های متعدد دارد. این آزمایش ها عبارتند از :
- الکتروکاردیوگرام (نوار قلب) : در این آزمایش پزشک سیگنال های الکتریکی که از قلب عبور می کنند را کنترل کرده و حمله قلبی را تشخیص می دهد
- اکو کاردیوگرام : در این تکنیک از امواج فرا صوت برای ایجاد تصاویر از قلب استفاده می شود. نتایج این آزمایش نشان می دهد که آیا برخی بخش های معین در قلب به درستی کار می کنند یا خیر
- تست استرس : در این تکنیک میزان فشار روی قلب حین فعالیت بدنی و در حالت استراحت اندازه گیری و فعالیت الکتریکی قلب هنگام راه رفتن روی تردمیل کنترل می شود. ممکن است تصویر برداری هسته ای نیز برای تشخیص دقیق تر مورد استفاده قرار بگیرد. برای کسانی که قادر به انجام تمرینات بدنی نیستند احتمالا از داروهای خاص به جای آزمایش استفاده می شود
- کاتتریزاسیون قلبی : در این روش پزشک با استفاده از یک کاتتر که از طریق سرخرگ کشاله ران یا بازو وارد بدن می شود رنگ خاصی را به عروق کرونری تزریق می کند تا تصویر رادیو گرافی واضحی از عروق کرونری به دست آمده و انسداد شناسایی شود
- سی تی اسکن قلب: پزشک ممکن است از این آزمایش تصویر برداری برای بررسی وجود رسوبات کلسیم در سرخرگ ها استفاده کند
درمان بیماری عروق کرونری
بعد از تشخیص بیماری عروق کرونری توجه به مواردی همچون کاهش یا کنترل عوامل خطر زا و جستجوی درمان مناسب برای کاهش احتمال حمله قلبی و سکته مغزی از اهمیت زیادی برخوردار می باشد.
درمان به وضعیت سلامتی، عوامل خطر زا و سلامت کلی فرد بستگی دارد. به عنوان مثال پزشک ممکن است برای درمان کلسترول بالا یا فشار خون بالا دارو درمانی را تجویز کند یا در مواردی که فرد به دیابت مبتلا است از داروهای کنترل قند خون استفاده کند.
تغییرات در سبک زندگی، از جمله موارد زیر نیز می تواند خطر بیماری قلبی و سکته مغزی را کاهش دهد :
- ترک سیگار
- کاهش یا قطع مصرف الکل
- ورزش منظم
- کاهش وزن سالم
- استفاده از رژیم غذایی سالم کم چرب و کم سدیم
اگر با تغییر در سبک زندگی و داروها وضعیت بهبود پیدا نکند پزشک ممکن است از روش های زیر برای افزایش جریان خون قلب استفاده کند :
- آنژیوپلاستی با بالون : برای عریض کردن سرخرگ های مسدود شده و هموار کردن تجمع پلاک معمولا از استنت برای باز نگه داشتن لومن یا فضای داخلی عروق خونی بعد از تکنیک استفاده می شود
- جراحی بای پس عروق کرونری : از این تکنیک برای باز گرداندن جریان خون به قلب طی جراحی باز قفسه سینه استفاده می شود
- فشارنده متناوب خارجی : از این تکنیک برای تحریک تشکیل عروق خونی کوچک جدید جهت بای پس طبیعی عروق مسدود شده طی یک روش غیر تهاجمی استفاده می شود
چشم انداز بیماری عروق کرونری
چشم انداز بیماری عروق کرونری برای افراد مختلف متفاوت است. تشخیص و درمان زود هنگام و تغییرات در سبک زندگی می تواند احتمال بروز آسیب شدید به قلب در این بیماری را کاهش دهد.
برای بهبود وضعیت بیماری مهم است که دستورات پزشک را به دقت دنبال کرده، داروها را دقیق و درست مصرف کنید و تغییرات لازم در سبک زندگی خود به وجود آورید. اگر جزو افرادی هستید که بیشتر در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارید می توانید با کاهش عوامل خطر زا به پیشگیری از آن کمک کنید.
منبع: healthline
