سرماخوردگی (به انگلیسی: Common cold) از بیماری های ویروسی بسیار شایع در سراسر دنیا است که بسیاری از مردم هر سال بارها به این عارضه دچار می شوند و از علائم نه چندان جدی اما آزار دهنده آن رنج می برند.
این بیماری به دلیل شباهت زیادی که با سایر بیماری های تنفسی از جمله آنفلوآنزا و کووید 19 دارد معمولا با آن ها اشتباه گرفته می شود اما در واقع نسبت به این بیماری ها علائم خفیف تری دارد.
در ادامه قصد داریم درباره سرماخوردگی و علل، علائم و شیوه های درمان آن صحبت می کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
سرماخوردگی چیست؟
سرماخوردگی نوعی عفونت ویروسی در ناحیه بینی و گلو (دستگاه تنفسی فوقانی) است که بسیاری از ویروس ها می توانند باعث بروز آن شوند. این بیماری اگرچه علائم ناخوشایندی دارد اما معمولا بی خطر است.
بسیاری از کودکان کمتر از 6 سال هر سال بارها در معرض این بیماری قرار گرفته و مبتلا می شوند در حالی که بزرگسالان سالم معمولا دو یا سه بار در طول سال آن را تجربه می کنند و اکثر افراد مبتلا طی 7 تا 10 روز درمان می شوند.
علت سرماخوردگی
ویروس ها (اغلب رینوویروس های سرماخوردگی) می توانند از فرد به فرد یا از سطوح به فرد منتقل شوند. این ویروس ها تا چند روز روی سطوح زنده می مانند، بنابراین اگر فرد بیمار مثلا دستگیره در را لمس کند افرادی که طی چند روز بعد آن را لمس می کنند ممکن است به ویروس آلوده شوند.
لازم به ذکر است ویروس روی پوست لزوما به این معنا نیست که فرد به بیماری دچار خواهد شد بلکه لازم است ویروس از طریق چشم، بینی یا دهان به داخل بدن منتقل شود.
عوامل خطر زای سرماخوردگی
برخی عوامل خطر ابتلا به سرماخوردگی را افزایش می دهند، از جمله :
- دوره زمانی : سرماخوردگی می تواند در هر زمان از سال رخ دهد اما بیشتر در پاییز و زمستان دیده می شود
- سن : کودکان کمتر از 6 سال بیشتر دچار سرماخوردگی می شوند و افرادی که در مهد کودک و مراکز مشابه کار می کنند بیشتر در معرض خطر قرار دارند
- محیط : کسانی که با افراد زیادی سر و کار دارند احتمالا بیشتر با رینوویروس ها مواجه می شوند
- سیستم ایمنی بدن تضعیف شده : افرادی که به بیماری های مزمن مبتلا شده اند یا اخیرا بیمار بوده اند بیشتر در معرض ابتلا هستند
- سیگار کشیدن : کسانی که سیگار می کشند بیشتر در معرض این بیماری هستند و سرماخوردگی در آن ها شدیدتر است
علائم سرماخوردگی
علائم سرماخوردگی معمولا به تدریج و طی چند روز ظاهر می شود و به ندرت ناگهانی رخ می دهد، این ویژگی یکی از تفاوت های سرماخوردگی و آنفلوآنزا می باشد.
برخی علائم بینی سرماخوردگی عبارتند از :
- احتقان و گرفتگی بینی
- فشار سینوسی
- آب ریزش بینی
- از دست دادن حس بویایی و چشایی
- عطسه کردن
- ترشحات آبکی بینی
- ترشحات پشت حلقی
علائم مربوط به سر شامل موارد زیر می باشد :
- آب ریزش چشم
- سردرد
- گلو درد
- سرفه کردن
- ورم غدد لنفاوی
علائم کل بدن شامل موارد زیر می باشد :
- خستگی عمومی
- لرز
- بدن درد
- تب خفیف
- ناراحتی در ناحیه قفسه سینه
- مشکل در تنفس عمیق
تشخیص سرماخوردگی
برای تشخیص سرماخوردگی به ندرت نیاز است به پزشک مراجعه شود بلکه تنها کافیست با علائم این بیماری آشنا باشید تا آن را تشخیص داده و در خانه بهبود پیدا کنید.
اگر علائم بعد از گذشت حدود یک هفته ادامه داشته باشد یا بدتر شود ممکن است نیاز به مراجعه به پزشک باشد، در این مواقع علائم ممکن است نشانه یک بیماری دیگر مانند آنفلوآنزا یا گلو درد استرپتوکوکی باشد و فرد متوجه آن نشده باشد.
کسانی که سرماخوردگی معمولی دارند معمولا بین 7 تا 10 روز بهبود پیدا می کنند. ویروس آنفلوآنزا نیز ممکن است همان مدت در بدن بماند اما اگر علائم بعد از روز پنجم بدتر شود یا طی یک هفته از بین نرود ممکن است فرد به بیماری دیگر مبتلا شده باشد.
تنها راه تشخیص قطعی علائم ناشی از سرماخوردگی یا آنفلوآنزا انجام آزمایش است.
درمان سرماخوردگی
سرماخوردگی یک بیماری ویروسی است و همان طور که می دانید ویروس ها با آنتی بیوتیک قابل درمان نیستند، بلکه در بیشتر موارد ویروس هایی مانند سرماخوردگی تنها باید دوره خود را طی کنند، در این مواقع فرد تنها می تواند علائم عفونت را تسکین دهد.
درمان خانگی سرماخوردگی بزرگسالان
افرادی که دچار سرماخوردگی می شوند معمولا به دنبال داروهایی برای تسکین علائم خود هستند. درمان های سرماخوردگی به دو دسته تقسیم می شوند که عبارتند از :
داروهای بدون نسخه
متداول ترین داروهای بدون نسخه برای بزرگسالان و کودکان بالای 6 سال شامل داروهای ضد احتقان، آنتی هیستامین ها و مسکن ها می باشند. همچنین برخی داروهای ترکیبی برای درمان سرماخوردگی به صورت بدون نسخه عرضه می شوند.
ضد احتقان ها به کاهش گرفتگی بینی کمک می کنند، آنتی هیستامین ها برای درمان عطسه و آب ریزش بینی مفید هستند و مسکن ها درد عمومی بدن را که گاهی ایجاد می شود تسکین می دهند.
توصیه می شود قبل از مصرف هر گونه داروی سرماخوردگی ابتدا برچسب آن را مطالعه کنید تا از مصرف بیش از حد یک نوع داروی خاص اجتناب شود.
شایع ترین عوارض جانبی داروهای سرماخوردگی بدون نسخه عبارتند از :
- سرگیجه
- کم آبی بدن
- دهان خشک
- خواب آلودگی
- حالت تهوع
- سردرد
گرچه این داروها به تسکین علائم کمک می کنند اما سرماخوردگی را درمان یا دوره آن را کوتاه نمی کنند.
کودکان کم سن تر نباید از این داروها استفاده کنند زیرا استفاده بیش از حد و عوارض جانبی داروهای سرماخوردگی می تواند به مشکلات جدی در این کودکان منجر شود.
درمان های خانگی
موثرترین و رایج ترین درمان های خانگی سرماخوردگی شامل غرغره آب نمک، استراحت و مصرف مایعات فراوان می باشد. به نظر می رسد استفاده از گیاهانی همچون اکیناسه نیز ممکن است به کاهش علائم سرماخوردگی کمک کند.
نکته مهم این است که این روش های درمانی تاثیری در درمان این بیماری ندارند و تنها برای تسکین علائم در دوره درمان مفید می باشند.
افرادی که به فشار خون بالا مبتلا هستند لازم است قبل از مصرف هر گونه داروی سرماخوردگی بدون نسخه با پزشک خود مشورت کنند. اگرچه اکثر این افراد می توانند بدون نگرانی از داروهای سرماخوردگی استفاده کنند اما برخی داروهای ضد احتقان ممکن است باعث تنگی عروق خونی و به دنبال آن افزایش فشار خون شوند.
درمان خانگی سرماخوردگی کودکان
سازمان غذا و داروی ایالات متحده استفاده از داروهای بدون نسخه برای کودکان کمتر از 4 سال را توصیه نمی کند. برخی پزشکان این سن را 6 سال در نظر می گیرند. اگر این مورد سردرگم هستید با پزشک مشورت کنید.
علائم سرماخوردگی در کودکان را می توان با درمان های خانگی زیر تسکین داد :
- استراحت : کودکانی که سرما خورده اند ممکن است بیش از حد بی حال و تحریک پذیر شوند، بهتر است در این دوره در خانه مانده و تا بهبودی کامل استراحت کنند
- آب رسانی بدن : مصرف مایعات فراوان برای کودکان مبتلا به سرماخوردگی اهمیت زیادی دارد. سرماخوردگی می تواند به سرعت باعث کم آبی بدن شود. آب عالی است و نوشیدنی های گرم مانند چای نیز می تواند به تسکین گلو درد کمک کند
- غذا : کودکان مبتلا به سرماخوردگی ممکن است دچار کاهش اشتها شوند و والدین باید به دنبال راه هایی برای مصرف کالری و مایعات کافی توسط آن ها باشند. استفاده از اسموتی ها و سوپ از بهترین گزینه ها هستند
- غرغره کردن آب نمک : شاید تجربه خوشایندی نباشد اما غرغره آب گرم نمکی به تسکین گلو درد کمک می کند. اسپری های نمکی بینی نیز برای باز شدن بینی مفید هستند
- حمام گرم : حمام گرم گاهی می تواند به کاهش تب کمک کند و دردهای خفیف و شایع سرماخوردگی را تسکین دهد
طول دوره سرماخوردگی
سرماخوردگی با شدت متوسط معمولا بین 7 تا 10 روز طول می کشد، اگرچه بسته به سلامت عمومی بدن ممکن است علائم بیشتری برای مدت زمان طولانی تر وجود داشته باشد. به عنوان مثال افرادی که سیگار می کشند یا به آسم مبتلا هستند ممکن است علائم بیشتری تجربه کنند.
گرسنگی چه تاثیری روی سرماخوردگی دارد؟
برخی مردم طبق یک باور قدیمی که می گوید عدم مصرف غذا در دوره تب به کاهش دمای بدن کمک می کند سعی می کنند در دوره سرماخوردگی غذای کمتری مصرف کنند.
در حالی که امروزه پزشکان متوجه شده اند زمانی که بدن با عفونت هایی همچون سرماخوردگی مقابله می کند به انرژی بیشتری برای غلبه بر بیماری نیاز دارد و از آن جا که انرژی بدن از غذا تامین می شود بنابراین کاملا منطقی است که به داشتن تغذیه کافی و سالم در دوره سرماخوردگی اهمیت داده شود تا بدن انرژی کافی برای مقابله هر چه سریع تر با ویروس ها داشته باشد.
اگرچه در این مدت به دلیل مختل شدن حس چشایی بسیاری از بیماران ترجیح می دهند برخی وعده های غذایی خود را حذف کنند اما این کار هرگز توصیه نمی شود.
اگر دچار تب هستید نباید به خودتان گرسنگی بدهید، تب نشانه این است که سیستم ایمنی بدن در حال مقابله با یک عامل مهاجم است که به طور طبیعی حرارت بدن و متابولیسم افزایش می یابد. بی تردید افزایش سرعت متابولیسم باعث کالری سوزی بیشتر شده و هر چه تب بالاتر برود بدن به انرژی بیشتری نیاز دارد.
با این حال نباید از تب یا سرماخوردگی به عنوان بهانه ای برای پرخوری استفاده کرد.
سرماخوردگی و تغذیه
در دوره بیماری معمولا بدن تمایلی به غذا خوردن نشان نمی دهد و اشتها کاهش پیدا می کند اما بدن هنوز به انرژی موجود در غذاها نیاز دارد. برخی غذاهای مفید برای بهبود سرماخوردگی عبارتند از :
- سوپ نودل مرغ : سوپ نمکی از درمان های کلاسیک برای انواع بیماری ها می باشد و به خصوص برای سرماخوردگی عالی است. مایعات گرم به باز شدن سینوس ها کمک کرده و تنفس را راحت تر می کنند. نمک موجود در سوپ نیز برای تسکین بافت تحریک شده گلو مفید است
- چای داغ : نوشیدنی های گرم مانند چای برای سرماخوردگی بسیار مناسب هستند. برای تسکین سرفه می توانید به چای خود عسل نیز اضافه کنید. تکه های زنجبیل داخل چای نیز برای کاهش التهاب و تسکین احتقان مفید هستند. با این حال نوشیدن قهوه توصیه نمی شود زیرا کافئین موجود در آن ممکن است با داروها تداخل داشته و خطر کم آبی بدن را افزایش دهد
- ماست : ماست حاوی میلیاردها باکتری سالم است که می توانند باعث تقویت روده شوند. داشتن یک میکروبیوم سالم در روده به بدن در مقابله با بیماری های مختلف از جمله سرماخوردگی کمک می کند
- پاسیکل (بستنی یخی) : بستنی یخی نیز مانند چای داغ به بی حس شدن و تسکین درد گلو کمک می کند. سعی کنید از انواع کم قند برای این منظور استفاده کنید
مهم ترین نکته ای که باید هنگام سرماخوردگی به آن توجه کنید تامین آب بدن است. دائما آب یا چای گرم بنوشید و در این مدت از مصرف کافئین و الکل که هر دو می توانند علائم را تشدید کنند اجتناب کنید.
پیشگیری از سرماخوردگی
سرماخوردگی یک بیماری بسیار جزئی اما آزار دهنده است. بر خلاف آنفلوآنزا، برای جلوگیری از این بیماری نمی توان واکسن دریافت کرد اما با رعایت برخی نکات به خصوص در فصل سرما می توان از ابتلا به آن پیشگیری کرد، از جمله :
- دست های خود را بشویید. استفاده از آب و صابون به سبک قدیمی بهترین روش جلوگیری از شیوع میکروب ها است. تنها در زمانی که نمی توانید از آب استفاده کنید سراغ ژل و اسپری ضد عفونی کننده بروید
- به سلامت روده توجه داشته باشید و سعی کنید مقادیر زیادی مواد غذایی سرشار از باکتری مانند ماست بخورید یا روزانه مکمل پروبیوتیک مصرف کنید. حفظ سلامت باکتری های روده می تواند به سلامت کلی بدن کمک کند
- از افراد بیمار دور باشید، به همین دلیل است که افرادی که بیمار شده اند نباید به محیط کار یا مدرسه بروند. انتقال ویروس در اماکنی که افراد در تماس نزدیک با هم هستند مانند دفتر کار یا کلاس درس بسیار آسان است
- اگر احساس می کنید سرما خورده اید هنگام عطسه یا سرفه با دستمال جلوی دهان خود را بگیرید
تفاوت بین سرماخوردگی و آنفلوآنزا
سرماخوردگی و آنفلوآنزا ممکن است در ابتدا بسیار شبیه به هم به نظر برسند زیرا هر دو نوعی بیماری تنفسی هستند که می توانند علائم مشابه ایجاد کنند با این حال ویروس های مختلف در بروز این دو بیماری نقش دارند و علائم به تدریج به فرد کمک می کند تا تفاوت بین آن دو را متوجه شود.
برخی علائم مشترک سرماخوردگی و آنفلوآنزا عبارتند از :
- آب ریزش یا گرفتگی بینی
- عطسه
- بدن درد
- خستگی عمومی
لازم به ذکر است علائم آنفلوآنزا اغلب شدیدتر از سرماخوردگی می باشد. همچنین سرماخوردگی به ندرت باعث بروز عوارض جدی یا مشکلات سلامتی در فرد می شود در حالی که آنفلوآنزا می تواند به عفونت های سینوسی و گوش، ذات الریه و سپسیس منجر شود.
روش های درمان این دو عارضه نیز تفاوت هایی با هم دارد.
منبع: healthline
