آبله میمون (به انگلیسی: Monkeypox) از بیماری های ویروسی نادر است که جزو بیماری های مشترک بین انسان و حیوانات محسوب می شود و مانند آبله با بثورات واضح همراه می باشد.
این بیماری اغلب در کشورهای آفریقایی شیوع دارد اما اخیرا اخباری درباره شیوع آن در سایر نقاط جهان شنیده می شود و همین مسئله باعث شد در این مقاله به بررسی این بیماری بپردازیم.
برای آشنایی با علل، علائم و روش های درمان آبله میمون در ادامه با سومیتا همراه باشید.
آبله میمون چیست؟
آبله میمون نوعی بیماری ویروسی است که با علائمی همچون تب، ورم غدد لنفاوی و بثورات گسترده در بدن همراه می باشد. این بثورات ضایعات متعددی در صورت و اندام های دیگر بدن از جمله دست و پا ایجاد می کنند.
این بیماری از بیماری های مشترک بین انسان و حیوانات می باشد، به این معنی که می تواند از حیوانات به انسان و بالعکس و همچنین بین انسان ها منتقل شود.
علت آبله میمون
آبله میمون توسط ویروس آبله میمون ایجاد می شود. این ویروس متعلق به گونه ویروسی ارتوپوکس ویروس می باشد که ویروس آبله را نیز شامل می شود.
دانشمندان اولین بار در سال 1958 این بیماری را شناسایی کردند و از آن جا که اولین آزمایش ها روی میمون های مبتلا صورت گرفت به نام آبله میمون شهرت یافت. اولین مورد ابتلا در انسان نیز در سال 1970 در کنگو شناسایی شده است.
علائم آبله میمون
علائم آبله میمون بسیار شبیه علائم آبله اما معمولا خفیف تر است و دوره کمون آن 5 تا 21 روز می باشد. به عبارت دیگر پس از ابتلای فرد به ویروس بین 5 تا 21 روز طول می کشد تا اولین علائم ظاهر شود که گاهی بین 7 تا 14 روز می باشد.
برخی علائم اولیه عبارتند از :
- تب که معمولا اولین علامت است
- سردرد
- دردهای عضلانی
- كمر درد
- خستگی
- لرز
- غدد لنفاوی متورم که به نام لنفادنوپاتی شناخته می شود
بیمار بعد از تب معمولا دچار بثورات پوستی می شود که اغلب 1 تا 3 روز بعد ظاهر شده و در اکثر موارد نواحی زیر را تحت تاثیر قرار می دهد :
- صورت که شایع ترین ناحیه است
- کف دست
- کف پا
- دهان
- اندام تناسلی
- چشم ها از جمله ملتحمه و قرنیه
بثورات شامل ضایعاتی است که به ترتیب زیر نمایان می شوند :
- ماکول ها یا ضایعات مسطح تغییر رنگ یافته
- پاپول ها یا ضایعات کمی برجسته
- وزیکول یا برجستگی حاوی مایع شفاف
- پوسچول یا برجستگی حاوی مایع زرد رنگ
- دلمه
ضایعات بعد از خشک و پوسته پوسته شدن می ریزند.
لازم به ذکر است علائم آبله میمون معمولا 2 تا 4 هفته ادامه داشته و بدون درمان بهبود می یابد.
تشخیص آبله میمون
در موارد زیر لازم است فرد تحت آزمایش های غربال گری آبله میمون برای تشخیص این بیماری قرار بگیرد :
- با فردی که به این بیماری مبتلا است زندگی می کند
- در محیط کار با فرد مبتلا به آبله میمون تعامل داشته است
- به کشوری سفر کرده که آبله میمون در آن شیوع دارد
- با حیوانات وارداتی ارتباط داشته است
- توسط حیوان آلوده به ویروس گاز گرفته یا خراشیده شده است
- گوشت نیم پز یا سایر فراورده های حیوانات آلوده را مصرف کرده است
- به جنگل های بارانی استوایی مسافرت کرده یا در آن نواحی زندگی می کند
پزشکان برای تشخیص آبله میمون معمولا اقدامات زیر را انجام می دهند :
- سابقه پزشکی : پزشک بررسی می کند که آیا فرد به نواحی خطرناک مسافرت داشته است یا خیر
- آزمایش : از جمله این تست ها می توان به بررسی مایع ضایعات یا دلمه های خشک طی آزمایش PCR اشاره کرد
- بیوپسی : شامل جدا کردن یک تکه از بافت پوستی و آزمایش آن برای تایید وجود ویروس است
ناگفته نماند معمولا برای تشخیص این بیماری از آزمایش خون استفاده نمی شود زیرا ویروس آبله میمون برای مدت زمان بسیار کوتاهی در خون می ماند و آزمایش خون تست دقیقی برای تشخیص آن محسوب نمی شود.
نواحی شیوع آبله میمون
ویروس آبله میمون معمولا در مناطق استوایی و روستایی مرکز و غرب آفریقا فعال است و از سال 1970 تاکنون در کشورهای زیر دیده شده است :
- بنین
- کامرون
- جمهوری آفریقای مرکزی
- ساحل عاج
- جمهوری کنگو
- گابن
- لیبریا
- نیجریه
- سیرالئون
- سودان جنوبی
لازم به ذکر است بیشتر موارد ابتلا در مناطق روستایی جمهوری کنگو بوده است.
به طور کلی به افرادی که در این نواحی زندگی می کنند یا به هر یک آن ها سفر داشته اند توصیه شده حتما نکات بهداشتی ایمنی را رعایت کرده و از تعامل با حیواناتی که ممکن است به آبله میمون مبتلا باشند یا انسان هایی که در معرض این ویروس قرار گرفته اند خودداری کنند.
آیا آبله میمون مسری است؟
آبله میمون از طریق تماس مستقیم با خون، مایعات بدن، ضایعات پوستی یا مخاطی و قطرات تنفسی (در سرایت انسان به انسان) حیوانات یا فرد مبتلا به عفونت به دیگران سرایت می کند. ویروس می تواند از طریق تنفس، غشاهای مخاطی یا پوست باز وارد بدن شود.
به گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها سرایت انسان به انسان در این بیماری بسیار کمتر بوده و در مواردی رخ می دهد که فرد سالم و فرد مبتلا به مدت طولانی و به صورت چهره به چهره در تماس باشند. در این صورت ویروس از طریق قطرات بزرگ تنفسی انتقال پیدا می کند.
سرایت به انسان ها ممکن است به صورت های زیر نیز رخ دهد :
- گاز گرفتگی و خراش توسط حیوانات آلوده به ویروس
- خوردن گوشت حیوان آلوده به ویروس
- تماس با اشیای آلوده به ویروس مانند ملحفه ها
هنوز به صورت دقیق مشخص نشده کدام حیوانات ناقل اصلی این بیماری می باشند اما به نظر می رسد جوندگان آفریقایی در این مورد نقش داشته باشند.
آیا آبله میمون کشنده است؟
گفته شده از هر 10 مورد ابتلا به آبله میمون یک نفر جان خود را از دست می دهد. به طور کلی مرگ در موارد شدیدتر رخ می دهد و برخی عوامل خطر زای شدید شدن آن عبارتند از :
- سن کم
- قرار گرفتن طولانی مدت در معرض ویروس
- وضعیت سلامتی ضعیف
- بروز عوارض
درمان آبله میمون
در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای بیماری آبله میمون وجود ندارد، با این حال این بیماری می تواند به صورت خود به خود و بدون استفاده از درمان خاص بهبود پیدا کند.
از سوی دیگر برای کنترل سرایت و جلوگیری از گسترش بیماری می توان از برخی داروها کمک گرفت، از جمله :
- واکسن آبله
- ایمونو گلوبولین واکسینیا
- داروهای ضد ویروسی (در حیوانات)
به گفته سازمان بهداشت جهانی، واکسن آبله تقریبا 85 درصد در پیشگیری از گسترش آبله میمون موثر است. به علاوه گفته شده افرادی که در کودکی واکسن آبله دریافت کرده و در بزرگسالی به ویروس آبله میمون آلوده شده اند علائم خفیف تری نسبت به دیگران تجربه می کنند.
لازم به ذکر است سال 2019 واکسنی برای پیشگیری از آبله و آبله میمون تایید شد اما هنوز به طور گسترده در دسترس عموم قرار نگرفته است.
عوارض آبله میمون
عوارض احتمالی آبله میمون عبارتند از :
- برونکوپنومونی
- سپسیس
- التهاب بافت مغز که به نام آنسفالیت نیز شناخته می شود
- عفونت قرنیه
- عفونت های ثانویه
لازم به ذکر است عفونت در قرنیه ممکن است به از دست دادن بینایی در فرد منجر شود. همچنین در موارد شدید ضایعات به صورت گروهی در یک ناحیه ایجاد شده و بخش های بزرگی از پوست را تحت تاثیر قرار می دهند.
منبع: healthline
