تری گلیسیرید بالا (به انگلیسی: High triglyceride) که به نام هیپر تری گلیسیریدمی نیز شناخته شده وضعیتی است که در آن سطح تری گلیسیرید خون بیش از حد طبیعی افزایش یابد.
این مسئله ممکن است علائمی در فرد ایجاد نکند اما می تواند نشان دهنده برخی مشکلات اساسی در سلامتی باشد و از عوامل خطر زای چندین بیماری مختلف محسوب می شود، به همین دلیل لازم است نسبت به تشخیص و درمان آن اقدام کرد.
در ادامه قصد داریم درباره تری گلیسیرید بالا و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
تری گلیسیرید بالا چیست؟
تری گلیسیرید نوعی چربی است و در واقع بیشترین نوع چربی در بدن محسوب می شود که اگرچه بدن به طور طبیعی آن را تولید می کند اما ممکن است از طریق مواد غذایی مصرفی نیز حاصل شود.
بدن ما بعد از خوردن یک وعده غذایی، کالری اضافی را که همان لحظه نیاز ندارد دریافت کرده و به تری گلیسیرید تبدیل می کند. این مسئله باعث می شود سطح تری گلیسیرید به طور موقتی بعد از غذا افزایش یابد.
بدن این چربی را در زمان های بین وعده های غذایی که به انرژی نیاز خواهد داشت می سوزاند اما مصرف منظم کالری فراوان ممکن است به افزایش بیش از حد سطح تری گلیسیرید در بدن منجر شود.
در صورتی که بدن نتواند چربی ها را بسوزاند و مدام آن ها را انباشته کند، ممکن است سطح تری گلیسیرید کلی در فرد افزایش یابد که خود زمینه ساز برخی بیماری ها می باشد.
در افرادی که برخی عوامل خطر زای دیگر را دارا هستند انجام آزمایش منظم برای بررسی سطح تری گلیسیرید مهم است تا پزشک افزایش آن را تشخیص داده و در کنار آن موارد مرتبط همچون کلسترول بالا را بررسی کند.
لازم به ذکر است تغییر در رژیم غذایی و افزایش فعالیت بدنی در اغلب موارد به عنوان اولین خط درمان برای کاهش سطح تری گلیسیرید در نظر گرفته می شود. در برخی موارد نیز ممکن است نیاز به تجویز دارو توسط پزشک باشد.
خطرات افزایش سطح تری گلیسیرید
سطح بالای تری گلیسیرید می تواند خطر ابتلا به برخی بیماری ها از جمله آترواسکلروز را افزایش دهد. در این وضعیت تری گلیسیرید با سایر مواد موجود در خون مانند کلسترول ترکیب شده، به دیواره رگ ها می چسبند و باعث باریک شدن آن ها می شوند.
آترواسکلروز از عوامل خطر زای بیماری های قلبی و مشکلات جدی قلبی عروقی مانند حمله قلبی و سکته می باشد.
علاوه بر این سطح بالای تری گلیسیرید ممکن است خطر سایر مشکلات در اندام های بدن مانند تجمع چربی در کبد یا پانکراس را نیز افزایش دهد و در صورت عدم درمان به التهاب و اختلال عملکرد در این نواحی منجر شود.
لازم به ذکر است افزایش شدید سطح این چربی می تواند پانکراتیت را به دنبال داشته باشد، اگرچه گفته شده حتی سطوح بالای خفیف تا متوسط که آن را به صورت سطوح غیر ناشتای 177 میلی گرم در دسی لیتر و بالاتر تعریف کرده اند با افزایش خطر پانکراتیت مرتبط می باشد.
همان طور که قبلا اشاره کردیم تری گلیسیرید بالا معمولا هیچ علامتی ایجاد نمی کند و تنها راه مطمئن برای شناسایی و درمان آن، آزمایش خون برای تعیین سطح تری گلیسیرید است.
پزشک با توجه به سن و عوامل خطر زای قلبی عروقی به افراد می گوید که چه زمانی و هر چند وقت یک بار به غربال گری چربی نیاز دارند.
سطوح مختلف تری گلیسیرید
تری گلیسیرید نوعی چربی رایج در جریان خون است و بخش طبیعی خون محسوب می شود که برای بدن اهمیت زیادی دارد اما زمانی که سطوح این چربی به طور غیر عادی بالا می رود ممکن است فرد در معرض خطر اثرات منفی آن قرار گیرد.
با کمک آزمایش می توان سطح تری گلیسیرید خون را مشخص کرد که به سه دسته کلی زیر تقسیم می شود :
- هیپرتری گلیسیریدمی متوسط : سطح 150-499 میلی گرم در دسی لیتر
- هیپرتری گلیسیریدمی شدید : سطح 500 میلی گرم در دسی لیتر یا بیشتر
- هیپرتری گلیسیریدمی بسیار شدید : سطح 880 میلی گرم در دسی لیتر یا بیشتر
سطح ایده آل تری گلیسیرید ناشتا کمتر از 150 میلی گرم در دسی لیتر در نظر گرفته شده است.
غربال گری تری گلیسیرید معمولا تنها بخشی از آزمایش خون پروفایل لیپیدی است که در آن موارد زیر نیز بررسی می شوند :
- کلسترول تام
- لیپو پروتئین با چگالی کم یا ال دی ال یا کلسترول بد
- لیپو پروتئین با چگالی بالا یا اچ دی ال یا کلسترول خوب
آزمایش تری گلیسیرید معمولا پیش نیازهایی دارد، به عنوان مثال ممکن است نیاز باشد فرد 8 تا 12 ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشد.
حین آزمایش
تعداد دفعات مناسب برای آزمایش به سن فرد و سایر عوامل خطر زای قلبی عروقی بستگی دارد.
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها توصیه کرده که بزرگسالان هر 4 تا 6 سال یک بار آزمایش کلسترول انجام دهند. تست استاندارد کلسترول یا پروفایل لیپیدی که یک آزمایش خون ساده است سطح تری گلیسیرید را نیز اندازه گیری می کند.
همان طور که قبلا اشاره کردیم ممکن است لازم باشد فرد قبل از آزمایش ناشتا باشد. ناشتا بودن به جلوگیری از افزایش طبیعی سطح تری گلیسیرید که بلافاصله بعد از غذا اتفاق می افتد کمک می کند و سطح واقعی این چربی از طریق آزمایش مشخص می شود.
چه چیزی باعث نوسان سطح تری گلیسیرید می شود؟
سطح تری گلیسیرید به طور طبیعی در پاسخ به بسیاری از عوامل از جمله کالری دریافتی و زمان در روز در نوسان می باشد. همچنین بعد از مصرف یک وعده غذایی سطح این چربی افزایش می یابد زیرا بدن کالری خود را برای استفاده های بعدی که به انرژی نیاز دارد به صورت چربی ذخیره می کند.
این نوسانات معمولا کوتاه مدت هستند اما از آن جا که روی نتیجه آزمایش تاثیر می گذارند نیاز به ناشتا بودن قبل از آزمایش می باشد.
برخی از بیماری ها و مشکلاتی که ممکن است با خطر افزایش سطح تری گلیسیرید همراه باشند عبارتند از :
- داشتن اضافه وزن یا چاقی
- بارداری
- سندرم متابولیک
- مقاومت به انسولین
- دیابت
- کم کاری تیروئید
- بیماری کلیوی
- بیماری های التهابی مانند آرتریت روماتوئید
در برخی موارد ممکن است فرد دارای ژن هایی باشد که او را مستعد سطوح بالای تری گلیسیرید می کنند.
علاوه بر این روند کلی رژیم غذایی نیز می تواند روی سطح تری گلیسیرید خون تاثیر بگذارد، از جمله :
- دریافت بیش از حد قند به ویژه از غذاهای فرآوری شده که معمولا قند اضافه در خود گنجانده اند
- مصرف زیاد چربی های اشباع شده
- مصرف الکل
- دریافت کالری اضافی
برخی از داروها نیز ممکن است تغییراتی در سطح تری گلیسیرید ایجاد کنند که ممکن است شامل موارد زیر باشند :
- دیورتیک ها
- استروئیدها
- مسدود کننده های بتا
- داروهای هورمونی
- داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی
افرادی که درباره عوارض جانبی داروهای خاص خود اطلاع ندارند باید با پزشک خود صحبت کنند.
درمان تری گلیسیرید بالا
برای کاهش سطح تری گلیسیرید چند روش مختلف وجود دارد که عبارتند از :
1. رژیم غذایی
استفاده از یک رژیم غذایی سالم و متعادل و ورزش منظم کلید حفظ سطح سالم تری گلیسیرید خون است.
پزشکان معمولا قبل از تجویز هر گونه دارو توصیه می کنند فرد تغییرات لازم را در سبک زندگی اش اعمال کرده و مصرف موارد زیر را کاهش دهد :
- قندها
- الکل
- مواد غذایی سرشار از چربی های اشباع شده
- مواد غذایی سرشار از چربی های ترانس
ناگفته نماند تمرکز روی یک رژیم غذایی سالم و دوست دار قلب می تواند به کاهش سطح تری گلیسیرید به طور طبیعی کمک کند.
یک رژیم غذایی سالم برای قلب معمولا شامل مواد غذایی زیر می باشد :
- سبزیجات
- میوه ها
- غلات کامل
- حبوبات
- آجیل و خشکبار
- پروتئین های سالم مانند لبنیات کم چرب، مرغ کم چرب، ماهی و غذاهای دریایی
- روغن های گیاهی غیر گرمسیری
افراد می توانند این رژیم را متناسب با نیازهای کالری و ترجیحات غذایی خود تنظیم کنند.
2. ورزش منظم
ورزش برای سلامت کلی بدن اهمیت زیادی دارد و راهی عالی برای سوزاندن کالری اضافی و تمرین قلب و سایر عضلات محسوب می شود.
در دستورالعمل های فعالیت بدنی برای آمریکایی ها توصیه شده که بزرگسالان حداقل 150 تا 300 دقیقه ورزش هوازی با شدت متوسط در هفته داشته باشند.
افراد مبتدی که به تازگی ورزش کردن را شروع کرده اند و احساس می کنند نمی توانند به این هدف ورزشی دست پیدا کنند بهتر است با پزشک یا فیزیوتراپیست در این باره صحبت کرده و برنامه ورزشی مناسبی دریافت کنند تا بتوانند به تدریج فعالیت بدنی خود را به سطح ایده آل برسانند.
3. دارو
پزشک ممکن است در برخی موارد از جمله زمانی که تغییر در رژیم غذایی و ورزش چندان اثر بخش نبوده یا در شرایطی که کاهش سریع سطح تری گلیسیرید حیاتی می باشد از دارو درمانی برای کاهش تری گلیسیرید بالا استفاده کند.
در این موارد ممکن است داروهای زیر تجویز شود :
- روغن ماهی قوی زیر نظر پزشک
- استاتین ها
- فیبرات ها
هر یک از این داروها اثرات خاص خود را دارند و ممکن است با داروهای دیگر تداخل داشته باشند. به همین دلیل افراد باید لیست داروهای مصرفی خود را در اختیار پزشک قرار دهند تا پزشک بتواند یک برنامه درمانی ایجاد و از تداخلات دارویی جلوگیری کند.
چه زمانی به پزشک مراجعه شود؟
اگرچه سطوح بالای تری گلیسیرید معمولا علائمی ایجاد نمی کند اما افرادی که در مورد سطح تری گلیسیرید خود نگران هستند باید با پزشک مشورت کنند.
علاوه بر این هر بزرگسالی که در 4 تا 6 سال گذشته آزمایش پروفایل لیپیدی انجام نداده بهتر است در مورد عوامل خطر زای قلبی عروقی و نیاز احتمالی به آزمایش با پزشک صحبت کند.
تشخیص سطوح بالای نشانگرهای سلامتی مانند تری گلیسیرید یا کلسترول در مراحل اولیه به فرد کمک می کند تا با اقدام زود هنگام و تغییرات لازم در سبک زندگی، مشکلات سلامتی اش را برطرف کند.
منبع: medicalnewstoday
