تب کریمه کنگو چیست؟

تب خونریزی شونده کریمه کنگو (به انگلیسی: Crimean-Congo hemorrhagic fever) که به نام تب کریمه کنگو نیز شناخته شده نوعی بیماری ویروسی جدی است که معمولا توسط کنه منتقل می شود.

این بیماری در مراحل پایانی می تواند به علائم شدید همراه با خونریزی مانند کبودی های وسیع، خونریزی بینی شدید یا خونریزی های غیر قابل کنترل حین تزریقات منجر شود.

در ادامه قصد داریم درباره تب کریمه کنگو و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛

تب کریمه کنگو چیست؟

تب کریمه کنگو نوعی بیماری همراه با تب و خونریزی است که معمولا توسط کنه منتشر می شود. درصد مرگ و میر این بیماری حدود 50 درصد می باشد و مرگ و میر معمولا در هفته دوم بیماری رخ می دهد.

محققان اولین بار در سال 1944 این بیماری را در کریمه کشف کردند و بعدها در سال 1969 متوجه شدند که در کنگو بوده است. امروزه این بیماری در شرق اروپا (به خصوص شوروی سابق)، اروپای جنوبی، سراسر مدیترانه، شمال غربی چین، آسیای مرکزی، آفریقا، خاورمیانه و شبه قاره هند دیده شده است.

نحوه گسترش تب کریمه کنگو

تب کریمه کنگو در اکثر موارد توسط نوعی کنه به نام کنه سخت منتقل می شود اما برخی افراد در حین یا بعد از ذبح حیوانات و به دنبال تماس با بافت حیوانی یا خون حاوی ویروس به این بیماری دچار می شوند.

لازم به ذکر است بسیاری از حیوانات اهلی یا وحشی از جمله گاو، گوسفند و بز می توانند میزبان ویروس عامل تب کریمه کنگو باشند.

این بیماری ممکن است از طریق خون یا مایعات بدن آلوده از انسانی به انسان دیگر نیز سرایت کند. به علاوه احتمال سرایت آن در بیمارستان ها به دلیل استریل نا کارآمد لوازم پزشکی یا سوزن های استفاده شده بیشتر است.

در کشورهایی که تب کریمه کنگو شایع است، کارگران بخش دام، کشتارگاه ها و دامداران و همچنین کارکنان بخش مراقبت های بهداشتی که در معرض خون یا سایر مایعات آلوده بدن قرار می گیرند ممکن است به این عفونت مبتلا شوند.

علاوه بر این افرادی که به کشورهای آلوده سفر می کنند نیز ممکن در معرض ابتلا باشند.

علائم تب کریمه کنگو

دوره کمون یا نهفتگی تب کریمه کنگو در نیش کنه معمولا 1 تا 3 روز است، به عبارت دیگر بعد از گزش فرد توسط کنه آلوده بین 1 تا 3 روز طول می کشد تا علائم در فرد ظاهر شود که حداکثر تا 9 روز ادامه دارد اما در مواردی که فرد در اثر تماس با خون یا بافت های آلوده به این ویروس آلوده شود، دوره کمون بین 5 تا 6 روز بوده و می تواند تا 13 روز ادامه داشته باشد.

علائم تب کریمه کنگو به سرعت ایجاد شده و اولین علائم شامل موارد زیر می باشد :

سردرد
سر گیجه
تب شدید
درد کمر یا گردن
درد مفاصل
دردهای عضلانی
دل درد
استفراغ
اسهال
چشم های قرمز یا دردناک
فوتو فوبیا (حساسیت به نور)
صورت بر افروخته
قرمزی یا درد گلو
پتشی (لکه های قرمز) روی سقف دهان یا گلو

برخی افراد ممکن است دچار زردی شوند. در موارد شدید علائمی همچون تغییرات خلقی، تغییرات ادراک حسی و سردرگمی رخ می دهد و فرد مبتلا بعد از 2 تا 4 روز ممکن است احساس خواب آلودگی و افسردگی داشته باشد.

علاوه بر این به دلیل بزرگ شدن کبد، احتمالا درد معده به ناحیه بالا و سمت راست شکم منتقل می شود.

با بدتر شدن وضعیت بیماری، علائم نیز تغییر می کند. از روز چهارم و تا حدود 2 هفته بعد علائم به صورت زیر خواهد بود :

کبودی های گسترده و جدی
خونریزی شدید بینی
خونریزی غیر قابل کنترل ناشی از تزریقات

محققان علائم دیگری همچون ضربان قلب سریع، بزرگ شدن غدد لنفاوی و هپاتیت نیز ذکر کرده اند.

بعد از روز پنجم بیماری (در صورت شدید بودن) مواردی همچون بدتر شدن سریع وضعیت کلیه ها، نارسایی ناگهانی کلیه یا نارسایی ریه رخ می دهد.

ناگفته نماند روند بهبودی در این بیماری بسیار کند است و تحقیقات کافی درباره وجود هر گونه اثرات یا عوارض طولانی مدت انجام نشده است.

تشخیص تب کریمه کنگو

با کمک برخی آزمایش ها می توان تب کریمه کنگو را تشخیص داد، از جمله :

تست الایزا (ELISA)
تست واکنش زنجیره پلیمراز معکوس (RT-PCR)
تلاش برای ایزوله کردن ویروس
شناسایی آنتی بادی با روش الایزا (IgG و IgM)

پزشکان در مراحل شدید بیماری با بررسی سابقه بالینی بیمار و سایر آزمایش ها می توانند این بیماری را تشخیص دهند.

روش دیگر ایمونوهیستوشیمی نام دارد که از آن برای تشخیص سلول های غیر طبیعی استفاده می شود و نتایج به دست آمده می تواند به تشخیص تب کریمه کنگو کمک کند.

در افرادی که جان سالم به در برده اند پزشک با یافتن آنتی بادی های خاص در خون متوجه می شود فرد قبلا به این بیماری مبتلا شده اما آنتی ژن ها و ویروس دیگر قابل شناسایی نخواهد بود.

درمان تب کریمه کنگو

درمان تب کریمه کنگو در اکثر موارد نیاز به دریافت مراقبت های حمایتی دارد، از جمله :

توجه دقیق به حفظ تعادل مایعات بدن بیمار
اصلاح ناهنجاری های الکترولیتی در بدن
اکسیژن درمانی
اقدامات درمانی صحیح برای عفونت های ثانویه

برخی پزشکان از نوعی داروی ضد ویروسی به نام ریباویرین برای درمان این بیماری استفاده می کنند که به نظر می رسد مزایایی نیز به همراه داشته است.

طبق گزارش مرکز پیشگیری و کنترل بیماری ها، میزان مرگ و میر ناشی از تب کریمه کنگو حدود 50 درصد است و مرگ در اکثر موارد طی هفته دوم بیماری رخ می دهد. روند بهبودی در افراد نجات یافته نیز تقریبا از روز دهم آغاز می شود.

پیشگیری از تب کریمه کنگو

متاسفانه برای پیشگیری از ابتلای انسان یا حیوان به تب کریمه کنگو واکسنی در دسترس نمی باشد، به همین دلیل تنها راه کاهش موارد ابتلا آگاهی از عوامل خطر زا و آموزش روش‌ هایی برای به حداقل رساندن ابتلا به این بیماری می باشد.

به عنوان مثال کارگران بخش دام و افرادی که با حیوانات سر و کار دارند باید اقدامات ایمنی زیر را در نظر داشته باشند :