ویروس زیکا چیست؟

ویروس زیکا (به انگلیسی: Zika virus) از ویروس های عامل عفونت است که از طریق پشه ای به نام آئدس ایجیپتی منتقل می شود.

علائم عفونت ایجاد شده توسط این ویروس اغلب خفیف است اما در زنان بارداری که به آن مبتلا می شوند خطرناک بوده و تاثیر بدی روی جنین و بارداری می گذارد.

در ادامه قصد داریم درباره عفونت ویروس زیکا و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛

ویروس زیکا چیست؟

عفونت ویروس زیکا یک بیماری منتقله از طریق پشه آئدس ایجیپتی است که ویروس های تب دنگی و چیکونگونیا را نیز منتقل می کند.

این پشه بر خلاف پشه ناقل مالاریا اغلب در طول روز فعال است و روش های پیشگیری همچون پشه بند برای جلوگیری از نیش آن چندان موثر نمی باشد. پشه ها می توانند هم در فضای داخلی و هم در فضای باز زنده بمانند.

چند گونه از پشه آئدس ایجیپتی قادر هستند زیکا را به انسان منتقل کنند که اصلی ترین آن ها پشه ببر آسیایی و پشه تب زرد می باشد.

ویروس زیکا برای اولین بار در سال 1947 در میان میمون های اوگاندا شناسایی شد اما امروزه مردم آفریقا، آسیا، جزایر اقیانوس آرام و آمریکای جنوبی و مرکزی را تحت تاثیر قرار داده است.

این ویروس معمولا در آب و هوای گرمسیری رشد و نمو می کند و در حال حاضر هیچ درمان خاصی برای آن وجود ندارد. گفته شده جلوگیری از نیش پشه ناقل بهترین شیوه پیشگیری از ابتلا به عفونت زیکا می باشد.

علائم ویروس زیکا

ویروس زیکا ممکن است بدون علامت بوده یا با علائم مبهم و خفیف همراه باشد که تا یک هفته ادامه پیدا می کنند. علائم اولیه عبارتند از :

تب
بثورات
درد مفاصل
ورم ملتحمه یا قرمزی چشم
درد عضلانی
سردرد
درد پشت چشم
استفراغ

عفونت ایجاد شده توسط ویروس زیکا به ندرت به قدری شدید است که نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد یا باعث مرگ بیمار شود. با این حال عوارض آن می تواند شدید باشد به خصوص اگر در دوران بارداری رخ دهد.

به عنوان مثال عفونت زیکا می تواند باعث بروز نقص مغزی به نام میکروسفالی در جنین شود که در آن اندازه مغز و سر نوزاد کوچک تر از حد معمول می باشد و احتمال سقط جنین، مرده زایی و سایر ناتوانی های مادرزادی نیز بیشتر است.

در مواردی گزارش شده برخی افراد مبتلا به این عارضه دچار سندرم گیلن باره شده اند که نوعی اختلال خود ایمنی نادر اما جدی است و روی سیستم عصبی مرکزی تاثیر می گذارد.

علت ویروس زیکا

سفر به منطقه ای که زیکا در آن شیوع دارد عامل اصلی خطر ابتلا به این ویروس است. این بیماری معمولا از طریق نیش پشه منتقل می شود اما می تواند به روش های زیر نیز سرایت کند، از جمله :

از مادر مبتلا به جنین
از طریق تماس جنسی
گاهی از طریق انتقال خون

تاکنون گزارشی مبنی بر انتقال ویروس از مادر به نوزاد در دوران شیردهی وجود نداشته است.

لازم به ذکر است یک بار ابتلا به این عفونت، بدن فرد را برای همیشه در برابر آن ایمن می کند.

مکان های در معرض خطر

زنان بارداری که در مناطق شیوع ویروس زیکا زندگی می کنند یا به این نواحی مسافرت کرده اند باید مراقب نیش پشه باشند. به علاوه ممکن است توصیه شود از سفر به مکان های خاص در دوران بارداری خودداری شود. این مناطق اغلب گرمسیری هستند و شامل موارد زیر می باشند :

آمریکای مرکزی و جنوبی
کارائیب
اقیانوسیه
آمریکای شمالی
آفریقا
آسیا

تشخیص ویروس زیکا

زنان باردار که علائم زیکا را تجربه می کنند باید فورا به پزشک مراجعه کنند.

علائم این بیماری شبیه علائم آنفولانزا است و می تواند آن قدر خفیف باشد که نادیده گرفته شود. به همین دلیل اکثر افراد مبتلا به پزشک یا بیمارستان مراجعه نمی کنند.

با این حال خانم بارداری که دچار علائم این عفونت شده باید برای آزمایش خون یا ادرار به پزشک مراجعه کند.

در حال حاضر چندین آزمایش تشخیص سریع در برخی آزمایشگاه ها انجام می شود که می تواند عفونت را تایید کند.

درمان ویروس زیکا

در حال حاضر هیچ درمانی برای زیکا وجود ندارد اما توجه به موارد زیر می تواند به بهبود بیمار کمک کند :

استراحت کافی
افزایش مصرف مایعات برای جلوگیری از کم آبی
استفاده از مسکن های بدون نسخه برای تسکین درد و تب

توصیه می شود تا زمانی که بیماری دنگی در افراد در معرض خطر به دلیل خطر خونریزی رد نشود، از استفاده از آسپرین یا سایر داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی خودداری شود.

همچنین توصیه می کند زنان باردار مبتلا به زیکا هر 3 تا 4 هفته یک بار برای نظارت بر رشد جنین به پزشک مراجعه کنند.

پیشگیری از ویروس زیکا

در حال حاضر هیچ گونه واکسنی برای محافظت در برابر زیکا وجود ندارد و اجتناب از قرار گرفتن در معرض نیش پشه برای جلوگیری از انتقال آن بسیار مهم است. برای افزایش حفاظت توصیه می شود :

از دافع حشرات استفاده کنید
لباس های آستین بلند و شلوار بلند بپوشید
پشه بند را روی تخت قرار دهید (در برخی موارد موثر است)
از توری های در و پنجره استفاده کنید
با خالی کردن تانکرهای آب یا انتخاب کمپ دور از دریاچه ها یا حوض چه ها از مناطق دارای آب راکد اجتناب کنید

دافع حشرات باید دارای یکی از این موارد باشد :

DEET (غلظت بیش از 10درصد)
پیکاریدین
IR3535
روغن اکالیپتوس لیمو (به عنوان مثال پارا منتان دیول)

استفاده از دافع حشرات در موارد زیر موثرتر است :

بعد از استفاده از ضد آفتاب
روی لباس ها و همچنین بدن
زیر لباس

جلوگیری از انتشار ویروس زیکا

فردی که مبتلا به زیکا است باید تمام تلاش خود را بکند تا به مدت 3 هفته پس از بروز علائم توسط پشه نیش زده نشود زیرا پشه می تواند ویروس را از بدن او به دیگران منتقل کند.

رابطه جنسی نیز می تواند باعث انتقال ویروس به دیگران شود و این افراد لازم است از برقراری رابطه جنسی محافظت نشده در این مدت اجتناب کنند. استفاده از کاندوم در طول و بعد از سفر به مناطق شیوع ویروس توصیه می شود.

در برخی کشورها از جمله ایالات متحده، مقامات بهداشتی توصیه می‌ کنند مردانی که به مناطق در معرض خطر سفر کرده اما علائمی در آن ها مشاهده نشده، به مدت 6 ماه در صورت نداشتن علائم و همچنین حداکثر تا 6 ماه بعد از زمان بروز علائم از کاندوم استفاده کنند.

در صورتی که همسر این افراد باردار است باید در طول دوران بارداری نیز از کاندوم استفاده کنند.

ناگفته نماند زن مبتلا به ویروس زیکا، بعد از درمان کامل می تواند بدون نگرانی از خطر تولد فرزند با میکروسفالی با خیال راحت باردار شود.

منبع: medicalnewstoday