فتوفوبیا (به انگلیسی: Photophobia) یا نور هراسی به وضعیتی گفته می شود که در آن فرد به نور حساس شده و ممکن است با قرار گرفتن در معرض نور دچار درد شود یا حالت اجتناب در او به وجود بیاید، به این صورت که احساس کند نور معمولی بیش از حد روشن است.
درمان این عارضه روی رفع اختلالات زمینه ای ایجاد کننده آن تمرکز دارد و ممکن است با برخی اقدامات بتوان از بروز آن پیشگیری کرده یا علائم آن را کاهش داد.
در ادامه قصد داریم درباره فتوفوبیا و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
فتوفوبیا چیست؟
فتوفوبیا به حساسیت به نور شدید گفته می شود که در آن واکنش غیر طبیعی به نور در میان افراد مختلف متفاوت می باشد. گفته شده این حساسیت ممکن است به صورت یک درد یا ناراحتی چشمی یا یک واکنش اجتنابی ظاهر شود.
سردردهای میگرنی و خشکی چشم از علل شایع فتوفوبیا هستند. برخی علل دیگر نیز شامل تعدادی از اختلالات می باشند که روی سیستم عصبی، چشم ها و سلامت روان تاثیر می گذارند.
درمان فتوفوبیا روی کاهش اختلال زمینه ای تمرکز دارد با این حال استفاده از عینک های مخصوص ممکن است در کاهش علائم کمک کننده باشد.
اقدامات پیشگیرانه نیز شامل افزایش نور طبیعی در داخل منزل و در عین حال کاهش روشنایی نور ناشی از دستگاه های الکترونیکی می باشد.
علت فتوفوبیا
طبق مطالعات قدیمی تر مصرف برخی داروها و ابتلا به بیماری های خاص می تواند به فتوفوبیا منجر شود. علاوه بر این انواع خاصی از روشنایی به احتمال زیاد این وضعیت را تحریک می کند.
بیماری ها
فتوفوبیا نشانه بعضی از بیماری ها و اختلالاتی است که روی سیستم عصبی، چشم ها و سلامت روان اثر می گذارند. این بیماری ها عبارتند از :
1. بیماری های عصبی
سردرد میگرنی شایع ترین اختلال عصبی است که می تواند باعث فتوفوبیا شود. گفته شده 80 تا 90 درصد از افراد مبتلا به سردرد ممکن است دچار فتوفوبیا شوند که معمولا در حین سردرد و همچنین بین دو سردرد اتفاق می افتد.
به گفته بنیاد میگرن آمریکا، حساسیت به نور در افراد مبتلا به سردردهای میگرنی بسیار شایع می باشد و یکی از معیارهایی است که پزشکان در تشخیص میگرن از آن استفاده می کنند.
سایر اختلالات عصبی که می توانند باعث فتوفوبیا شوند عبارتند از :
- بلفارواسپاسم؛ این اصطلاح به پلک زدن، بسته شدن و فشردن غیر ارادی پلک ها گفته می کند
- آسیب های تروماتیک مغزی؛ آسیب های جدی به مغز که روی نحوه عملکرد آن تاثیر می گذارند
- مننژیت؛ این بیماری باعث التهاب پوشش محافظ مغز می شود
2. بیماری های چشم
شایع ترین بیماری چشمی که ممکن است باعث بروز فتوفوبیا شود خشکی چشم است و زمانی رخ می دهد که میزان تولید اشک در چشم برای روان سازی مطلوب آن کافی نباشد.
سایر بیماری های چشمی که ممکن است در این اختلال نقش داشته باشند عبارتند از :
- ورم ملتحمه؛ یا التهاب ملتحمه، این بافت قسمت های سفید چشم را می پوشاند
- بیماری قرنیه؛ اصطلاحی است که برای اختلالاتی که قرنیه، بافت پوشاننده عنبیه و مردمک را تحت تاثیر قرار می دهد استفاده می شود
- نوریت بینایی؛ التهاب عصب بینایی است
- یوئیت؛ التهابی که در داخل چشم رخ می دهد و می تواند با اختلالات خود ایمنی همراه باشد
3. بیماری های روانی
برخی بیماری های روانی ممکن است باعث فتوفوبیا شوند که عبارتند از :
- آگورافوبیا که ترس از حضور در جمع یا خارج شدن از خانه است
- افسردگی
- اختلالات اضطراب و هراس
4. داروها
فتوفوبیا می تواند از عوارض جانبی داروهای زیر باشد :
- بنزودیازپین ها؛ داروهای ضد اضطراب هستند مانند دیازپام
- باربیتورات ها؛ داروهایی هستند که باعث ایجاد آرامش می شوند مانند آموباربیتال
- هالوپریدول؛ برخی از بیماری های روانی را درمان می کند
- کلروکین؛ یک داروی ضد مالاریا است
5. محرک های نور
به طور کلی هر چه نور بیشتر باشد فرد احساس ناراحتی بیشتری می کند. به علاوه طول موج نور آبی حساسیت بیشتری نسبت به سایر طول موج ها ایجاد می کند.
از دیگر محرک های نور می توان به سو سو زدن نور و نور با الگوهای راه راه اشاره کرد. نورهای فلورسنت نیز ممکن است به عنوان یک محرک عمل کنند.
علائم فتوفوبیا
فتوفوبیا ممکن است باعث ایجاد یا تشدید درد یا ناراحتی فیزیکی در چشم شود یا وضعیت اجتناب ایجاد کند، حالتی که باعث می شود فرد نسبت به نور معمولی نیز واکنش نشان داده و احساس کند بیش از حد روشن است.
علائم وضعیت اجتناب ممکن است شامل موارد زیر باشد :
- ریز کردن چشم ها
- پلک زدن مکرر
- احساس این که نور شدید خورشید یا نور داخلی منزل آزار دهنده است
فرد مبتلا به فوتوفوبیا ممکن است موارد زیر را ترجیح دهد :
- روزهای ابری را بیش از روزهای آفتابی
- اتاق های کم نور را بیش از اتاق های با نور روشن
- بیرون رفتن بعد از غروب خورشید
تشخیص فتوفوبیا
پزشک بر اساس یافته های زیر بیماری را تشخیص می دهد :
- بررسی سابقه سلامتی فرد
- معاینه چشم
- معاینه عصبی در صورت وجود علائم مرتبط
- احتمالا ام آر آی
گاهی اوقات پزشک به جای این که از فرد بپرسد چشم هایش به نور حساس است یا خیر، سوالات دقیق تری برای تعیین وجود و شدت فتوفوبیا می پرسد.
به عنوان مثال ممکن است بپرسد: “آیا ترجیح می دهی در روزهای آفتابی حتی زمانی که هوا گرم نیست در خانه بمانی؟”
درمان فتوفوبیا
شواهد کمی وجود دارد که نشان دهد داروهای سیستمیک می توانند علائم فتوفوبیا را تسکین دهند. به همین دلیل در مورد این عارضه بیشتر تمرکز روی درمان بیماری های زمینه ای عامل بروز فتوفوبیا می باشد.
در صورتی که بیماری های ایجاد کننده فتوفوبیا بهبود پیدا کنند ممکن است علائم فتوفوبیا نیز کاهش یابد. برای این منظور احتمالا از داروهای زیر استفاده می شود :
- تریپتان ها مانند سوماتریپتان که برای سردردهای میگرنی استفاده می شود
- بوتاکس برای درمان بلفارواسپاسم
- بنزودیازپین ها مانند دیازپام برای تسکین اضطراب
- اشک مصنوعی، ژل و پماد برای خشکی چشم
- قطره چشمی استروئیدی برای درمان یوئیت
استفاده از عینک های مخصوص FL-41 نیز ممکن است به برخی افراد کمک کند زیرا طول موج نور آبی را مسدود می کند.
پیشگیری از فتوفوبیا
توصیه شده برای کاهش علائم یا پیشگیری از فتوفوبیا اقدامات زیر انجام شود :
- استفاده از کلاه یا عینک آفتابی کاهنده نور در فضای باز
- افزایش نور طبیعی در فضای داخل خانه
- اجتناب از چراغ های فلورسنت در داخل خانه
- کاهش روشنایی دستگاه های الکترونیکی مانند تلویزیون، تلفن همراه و رایانه
- اجتناب از عینک آفتابی در داخل منزل، زیرا تاریکی مزمن حساسیت به نور را افزایش می دهد
- استفاده از لنزهای مخصوص که مشکل سازترین طول موج های نور را فیلتر می کنند
علاوه بر این توصیه شده برای افزایش تحمل چشم نسبت به نور، به آرامی در معرض نور قرار بگیرید. به عنوان مثال در محل کار یا در خانه نزدیک پنجره بنشینید.
ممکن است استفاده از لامپ هایی که تنها نور سبز ساطع می کنند نیز مفید باشد زیرا رنگ سبز طول موجی از نور است که باعث میگرن نمی شود.
منبع: medicalnewstoday
