تب (به انگلیسی: Fever) نوعی اختلال شایع و از علائم عفونت است که در آن دمای بدن فرد از محدوده طبیعی 36 تا 37 درجه سانتی گراد بالاتر برود.
تب معمولا خود به خود برطرف می شود و عوارض خاصی به دنبال ندارد اما افزایش بیش از حد دمای بدن می تواند نشانه عفونت شدید باشد که نیاز به اقدامات پزشکی داشته و در صورت عدم درمان ممکن است به عوارض جدی مانند تشنج منجر شود.
در ادامه قصد داریم درباره تب و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
تب چیست؟
تب از علائم شایع عفونت است که طی آن دمای بدن به بیش از محدوده طبیعی افزایش می یابد.
با افزایش دمای بدن، فرد ممکن است احساس سرما داشته باشد تا زمانی که تب کاهش یافته و دیگر افزایش نیابد، به این وضعیت لرز گفته می شود.
مواردی همچون خوردن، ورزش، خواب، آب و هوا و عوامل فردی نیز می تواند روی دمای بدن تاثیر بگذارد.
به علاوه این وضعیت از نشانه های عفونت است زیرا زمانی که عفونت رخ می دهد، سیستم ایمنی برای از بین بردن عوامل بروز آن شروع به حمله کرده و یکی از نتایج طبیعی این واکنش، افزایش دمای بدن می باشد.
علائم تب
زمانی که فرد دچار تب می شود ممکن است علائم زیر را تجربه کند :
- لرز و احساس سرما (در حالی که اطرافیانش چنین احساسی ندارند)
- تعریق
- کاهش اشتها
- علائم کم آبی بدن
- افزایش حساسیت به درد
- کاهش انرژی و احساس خواب آلودگی
- مشکل در تمرکز
اگر کودک دچار تب شود ممکن است :
- بدنش داغ به نظر برسد
- گونه هایش بر افروخته شود
- تعریق کرده یا بدنش سرد و مرطوب باشد
در تب بالا فرد احتمالا دچار تحریک پذیری، گیجی، هذیان گویی و تشنج نیز می شود.
علائم کووید 19
اگر تب همراه با سرفه خشک باشد ممکن است فرد به کووید 19 دچار شده باشد. در این صورت لازم است خودش را در خانه قرنطینه کرده و افرادی که با او زندگی می کنند باید از ماسک استفاده کنند.
در بسیاری از موارد، علائم کووید 19 بدون نیاز به مراجعه به بیمارستان بهبود می یابد اما اگر فرد دچار درد شدید قفسه سینه یا مشکل تنفسی باشد لازم است به بیمارستان مراجعه شود.
روش اندازه گیری دمای بدن
امروزه بسیاری از مردم برای اندازه گیری دمای بدن از دماسنج دیجیتالی استفاده می کنند. کارشناسان استفاده از دماسنج شیشه ای را توصیه نمی کنند زیرا استفاده از آن ها ممکن است خطرناک باشد.
برخی از افراد نیز از نوارهای تب سنج روی پیشانی استفاده می کنند که دقت آن ها ممکن است کمتر از سایر دماسنج ها باشد.
دماسنج ها معمولا برای زیر بغل یا داخل دهان قابل استفاده هستند و برای استفاده از دماسنج های دیجیتالی باید مراحل زیر را طی شود :
- نوک دماسنج را با آب سرد و صابون تمیز کنید
- دستگاه را روشن کنید
- نوک آن را زیر زبان قرار داده و دهان را ببندید یا آن را زیر بغل قرار داده و دستگاه را نزدیک بدن نگه دارید
- تا زمانی که دماسنج بوق یا فلش بزند منتظر بمانید
- دما را بخوانید
لازم به ذکر است دمای طبیعی زیر بغل حدود 0.3 تا 0.5 درجه سانتیگراد کمتر از دمای داخل دهان می باشد. اگر دمای بدن 38 درجه سانتی گراد یا بیشتر باشد فرد دچار تب شده است.
تب چه زمانی نگران کننده است؟
پزشکان تب را بر اساس مدت زمان آن، این که بیاید و برود یا نه و شدت آن طبقه بندی می کنند.
شدت تب
اگرچه دمای مرکزی بدن از فردی به فرد دیگر متفاوت می باشد اما اکثر متخصصان دمای 38 درجه سانتی گراد را دمای تب در نظر می گیرند. در کودکان محدوده این دما ممکن است 37.5 درجه سانتی گراد باشد.
هایپر پیرکسیا زمانی رخ می دهد که دمای بدن فرد از 41.1 درجه سانتی گراد بالاتر برود. این وضعیت بدون درمان می تواند عوارضی به دنبال داشته باشد.
مدت زمان تب
مدت زمان تب ممکن است به صورت یکی از سه حالت زیر باشد :
- تب حاد؛ زمانی که تب کمتر از 7 روز طول بکشد
- تب تحت حاد؛ زمانی که تب تا 14 روز طول بکشد
- تب مزمن یا مداوم؛ زمانی که تب بیش از 14 روز طول بکشد
در صورتی که تب روزها یا هفته ها بدون دلیل مشخص ادامه داشته باشد به آن تب با منشا ناشناخته گفته می شود.
علت تب
تب ممکن است به دلایل مختلف ایجاد شود، از جمله :
- عفونت هایی همچون گلودرد استرپتوکوکی، آنفلوآنزا، آبله مرغان، ذات الریه یا کووید 19
- روماتیسم مفصلی
- مصرف برخی داروها
- قرار گرفتن بیش از حد پوست در معرض نور خورشید یا آفتاب سوختگی
- گرمازدگی یا آب و هوای به شدت گرم یا ورزش طولانی مدت
- کم آبی بدن
- سیلیکوزیس که نوعی بیماری ریوی است و در اثر قرار گرفتن طولانی مدت در معرض گرد و غبار سیلیس ایجاد می شود
- مصرف بیش از حد آمفتامین
- ترک الکل
تب در کودکان
تب بالا در کودکان می تواند به تشنج منجر شود که معمولا در سنین 12 تا 18 ماهگی رخ می دهد.
کودکان اغلب به دلایل کمتر جدی مانند عفونت گوش، گاستروانتریت یا ویروس تنفسی دچار تب می شوند اما در موارد کمتر شایع تب به دلیل بیماری های جدی تر همچون مننژیت، عفونت کلیه یا ذات الریه بروز می کند.
تشنج ناشی از تب در کودکان زمانی رخ می دهد که دمای بدن با سرعت زیاد افزایش پیدا کند. به طور کلی دو نوع تشنج ناشی از تب وجود دارد که عبارتند از :
- تشنج ناشی از تب ساده
- تشنج ناشی از تب پیچیده
تشنج ناشی از تب ساده
این نوع تشنج می تواند بین چند ثانیه تا 15 دقیقه ادامه داشته باشد اما معمولا کمتر از 5 دقیقه طول می کشد و در یک دوره 24 ساعته مجددا تکرار نمی شود.
حدود 80 تا 85 درصد از تشنج های ناشی از تب از این نوع هستند که معمولا کل بدن را درگیر کرده و علائم آن ها عبارتند از :
- سفتی در بدن
- گرفتگی دست و پاها
- از دست دادن هوشیاری در حالی که چشم ها باز هستند
همچنین ممکن است علائم زیر وجود داشته باشد :
- تنفس نامنظم
- ادرار، مدفوع یا هر دو
- استفراغ
تشنج ناشی از تب پیچیده
این نوع تشنج بیش از 15 دقیقه طول می کشد، اغلب عود می کند و معمولا به جای کل بدن تنها بخشی از بدن را تحت تاثیر قرار می دهد. همچنین شدیدتر از تشنج ساده می باشد و کودکانی که آن را تجربه می کنند بیشتر احتمال دارد در سنین بالاتر دچار صرع شوند.
گفته شده حدود 30 تا 40 درصد از کودکانی که یکی از این دو نوع تشنج را تجربه می کنند، در آینده به سایر تشنج های مشابه دچار خواهند شد.
چه زمانی به پزشک مراجعه شود؟
در اکثر مواردی که کودک دچار تشنج شده لازم است به پزشک مراجعه شود. در این شرایط معمولا پزشک با کمک داروهایی همچون استامینوفن و توصیه به مصرف مقادیر فراوان مایعات، دمای بدن کودک را کنترل خواهد کرد.
در صورت لزوم ممکن است از داروهای ضد تشنج مانند والپروات سدیم یا کلونازپام نیز استفاده شود.
تشخیص تب
همان طور که قبلا اشاره کردیم تب یک علامت است نه بیماری. پزشک به سادگی و با بررسی دمای بدن فرد تب را تشخیص می دهد اما تشخیص علت تب نیز به همان اندازه اهمیت دارد.
برای این منظور پزشک ابتدا بیمار را معاینه کرده و از او در مورد سایر علائم و سابقه پزشکی سوالاتی می پرسد.
اگر فرد اخیرا عفونت خاصی تجربه کرده باشد، تحت عمل جراحی قرار گرفته یا در بخشی از بدنش دچار درد یا ورم شده باشد ممکن است یک عفونت احتمالی علت بروز تب باشد.
برای تایید تشخیص ممکن است آزمایش های زیر نیز توصیه شود :
- آزمایش خون
- آزمایش ادرار
- آزمایش های تصویر برداری
انتخاب درمان مناسب به علت تب بستگی دارد.
درمان تب
تب خفیف بخشی از واکنش سیستم ایمنی بدن نسبت به باکتری ها، ویروس ها و سایر عوامل بیماری زا است که به بدن در مبارزه با عفونت کمک می کند. با این حال این وضعیت می تواند علائم ناراحت کننده ای داشته باشد و در صورت افزایش بیش از حد به عوارض جدی منجر شود.
به همین دلیل گاهی پزشک از داروهای ضد تب برای کاهش دمای بدن استفاده می کند. برخی از این داروها عبارتند از :
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن
- استامینوفن
- آسپرین؛ این دارو برای کودکان و همچنین افرادی که داروهای رقیق کننده خون مصرف می کنند مناسب نیست
اگر بیمار تعریق بیش از حد داشته باشد ممکن است به کم آبی دچار شود که برای جلوگیری از عوارض آن لازم است مایعات فراوان مصرف کند.
درمان علت تب
تب یک بیماری محسوب نمی شود بلکه نشانه ای از وجود مشکل اساسی در سلامتی بدن می باشد. بنابراین پزشک با مشاهده تب ممکن است از آزمایش هایی برای شناسایی علت آن استفاده کند.
به عنوان مثال اگر علت تب عوامل باکتریایی باشد ممکن است نیاز به تجویز آنتی بیوتیک ها باشد اما اگر عوامل ویروسی باعث بروز تب شود احتمالا از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی برای تسکین علائم آن استفاده می شود.
لازم به ذکر است مصرف آنتی بیوتیک ها برای عوامل ویروسی موثر نیست و در این موارد تجویز نمی شود.
همچنین در مواردی که تب به دلیل آب و هوای گرم یا ورزش شدید و دائمی ایجاد شده باشد، مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی کمک کننده نخواهد بود. در این مواقع لازم است فرد را خنک کنند و در صورتی که فرد دچار گیجی شده یا غش کند باید به اورژانس مراجعه شود.
پیشگیری از تب
برای جلوگیری از تب لازم است اقدامات روتین جهت کاهش خطر ابتلا به عفونت انجام شود که از جمله آن ها می توان به شستن مرتب دست ها و دوری از افراد بیمار اشاره کرد.
منبع: medicalnewstoday
